Osada Jana
Osada Jana – najmniejsza pod względem powierzchni dzielnica Tarnowskich Gór, utworzona w 1998 roku, nie stanowiąca odrębnej miejscowości[2], otoczona z trzech stron przez dzielnicę Śródmieście-Centrum, od południa graniczy z dzielnicą Bobrowniki Śląskie-Piekary Rudne. Prawie cały obszar dzielnicy położony jest na terenie obrębu ewidencyjnego Tarnowskie Góry, jedynie trzy niewielkie skrawki przy Obwodnicy i ul. Bytomskiej należą do obrębu Bobrowniki Śląskie[3].
| Dzielnica Tarnowskich Gór | |
 Pawilon handlowy przy ul. Słoneczników 41 w funkcjonalnym centrum dzielnicy (zdj. 2020) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Miasto | |
| Zarządzający |
Stefan Wrodarczyk |
| Powierzchnia |
0,93 km² |
| Populacja (2022) • liczba ludności |
|
| • gęstość |
4403,2 os./km² |
| Strefa numeracyjna |
(+48) 32 |
| Kod pocztowy |
42-606 |
| Tablice rejestracyjne |
STA |
Położenie na mapie Tarnowskich Gór  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu tarnogórskiego  | |
 50°26′03″N 18°52′03″E/50,434250 18,867444
| |
Historycznie prawie cały obszar Osady Jana leżał na terytorium Bobrownik[4].
Charakterystyka edytuj
Większą część dzielnicy stanowi budowane od 1967 roku do lat 80. XX wieku Osiedle XXV-lecia PRL, znane jako „Manhattan”[5]. Natomiast starszą, pierwotną część Osady Jana, założonej pod koniec lat 20. XX wieku, stanowią zabudowania domów jedno- i wielorodzinnych z czworokątnym placem u zbiegu ulic Kopernika, Targowej i Stromej oraz siatką ulic, z trzech stron otaczające Park Ojców Kamilianów. Trzecia, rekreacyjna część dzielnicy, położona jest na zachód od szosy bytomskiej (ul. Bytomska), obejmując kompleks nieużytków pogórniczych z powstałym w latach 70. XX w. Parkiem Piny i dawnych pól zajętych dziś przez rozległe ogródki działkowe.
Jedynym zabytkowym obiektem istniejącym na Osadzie Jana jest budynek kościoła filialnego św. Jana Chrzciciela i św. Kamila i szpitala OO. Kamilianów z 1907 roku, należący do parafii pw. Matki Bożej Uzdrowienie Chorych.
Osada Jana jest najgęściej zaludnioną dzielnicą Tarnowskich Gór.
Nazwa edytuj
Śląska forma nazwy osady (Galenberg) jest uproszczeniem niemieckiej nazwy wzgórza Galgenberg, na którym od XVI w. znajdowała się miejska szubienica Tarnowskich Gór, a od 1907 roku stoi klasztor i szpital OO. Kamilianów, otoczony parkiem, założonym w 1910 roku. Z kolei polska nazwa Osada Jana wzięła się od pierwotnej nazwy klasztoru OO. Kamilianów – Domu św. Jana (niem. St. Johanneshaus) i późniejszego wezwania kościoła klasztornego, a zarazem istniejącej w latach 1942–2004 rzymskokatolickiej parafii św. Jana Chrzciciela i św. Kamila.
Przyroda i ochrona środowiska edytuj
Na terenie Osady Jana znajdują się dwa obszary wykazujące pewne walory przyrodnicze – Park Piny na zachodnim skraju dzielnicy oraz Park Ojców Kamilianów obok kościoła św. Jana Chrzciciela i św. Kamila.
Transport edytuj
Komunikacja miejska edytuj
Publiczny transport zbiorowy na terenie dzielnicy obejmuje przewozy autobusowe, których organizatorem od 1 stycznia 2019 jest Zarząd Transportu Metropolitalnego[6].
Według stanu z marca 2024 przez Osadę Jana przejeżdżają i zatrzymują się autobusy kursujące na liniach[7]:
- M3 (Tarnowskie Góry Dworzec – Katowice Piotra Skargi),
- M102 (Tarnowskie Góry Dworzec – Bytom Dworzec),
- 3 (Osada Jana Pawilon – Stare Tarnowice GCR),
- 19 (Tarnowskie Góry Dworzec – Bytom Dworzec),
- 94 (Tarnowskie Góry Dworzec – Radzionków Kościół),
- 142 (Tarnowskie Góry Dworzec – Strzybnica Kościelna),
- 151 (Miasteczko Śląskie Huta – Tarnowskie Góry Dworzec),
- 158 (Tarnowskie Góry Dworzec – Rokitnica Pętla),
- 174 (Sowice Czarna Huta – Bobrowniki Śląskie),
- 289 (Tarnowskie Góry Dworzec – Repty Śląskie Witosa),
- 614 i 615 (Rybna Lotników – Miasteczko Śląskie Osiedle),
- 735 (Bytom Dworzec – Tarnowskie Góry Dworzec),
- 749 (Tarnowskie Góry Plac Zembali – Stare Tarnowice GCR).
Na terenie dzielnicy znajdują się przystanki: Osada Jana, Osada Jana Pawilon, Osada Jana Kopernika, Osada Jana Chopina, Osada Jana Młodości oraz przystanek na żądanie Osada Jana Słoneczników[7].
Ciekawostki edytuj
- 4 sierpnia 2015 przez Osadę Jana (ulicą Bytomską) przebiegała trasa 3. etapu wyścigu kolarskiego Tour de Pologne 2015[8],
- 7 i 8 września 2016 na terenie Osady Jana (pawilon przy ul. Słoneczników, garaże przy ul. Chopina i wiadukt nad koleją na Obwodnicy) został nakręcony teledysk do singla Królowa łez Agnieszki Chylińskiej. Wyreżyserował go Adam Gawenda[9].
- 5 grudnia 2022 roku w dzielnicy odsłonięto rzeźbę gwarka[10].
Herb edytuj
Według statutu dzielnicy Osada Jana do 2015 roku herbem dzielnicy był:
(...) srebrne skrzydło husarii, a pod nim skrzyżowane nawzajem młot i pyrlik w kolorze złotym, umieszczone na niebieskim polu[11].
Przypisy edytuj
- ↑ BIP – Urząd Miejski w Tarnowskich Górach: Ludność miasta Tarnowskie Góry według stanu na dzień 31.12.2022 r.. 2023-01-11. [dostęp 2023-02-07]. (pol.).
- ↑ Osada Jana jest tylko nazwą jednostki pomocniczej gminy i nie figuruje w żadnym wykazie urzędowych nazw miejscowości; brak jej również w Rejestrze TERYT [1].
- ↑ System Informacji o Terenie miasta Tarnowskie Góry [online] [dostęp 2019-01-27].
- ↑ Mapy historyczne. 1883, [w:] ORSIP – Geoportal Województwa Śląskiego [dostęp 2019-11-11].
- ↑ Tarnogórski Manhattan ma 50 lat, „Gwarek”, nr 46, 21 listopada 2017 [dostęp 2019-01-27] [zarchiwizowane z adresu 2019-04-21].
- ↑ Paweł Pawlik: Koniec KZK GOP, MZK Tychy i MZKP Tarnowskie Góry. Teraz to ZTM. onet.pl, 2019-01-02. [dostęp 2021-11-01]. (pol.).
- ↑ a b Zarząd Transportu Metropolitalnego: Lista przystanków: Tarnowskie Góry. Transport GZM. [dostęp 2024-03-04]. (pol.).
- ↑ TK: Tour de Pologne 2015 w Tarnowskich Górach UTRUDNIENIA NA DROGACH. Dziennik Zachodni, 2015-07-31. [dostęp 2016-08-27]. (pol.).
- ↑ Tomasz Klyta: Agnieszka Chylińska „Królowa Łez”: Teledysk powstał w Tarnowskich Górach. dziennikzachodni.pl. [dostęp 2016-10-05]. (pol.).
- ↑ Barbórka 2022 – 10. figura Gwarka odsłonięta! [online], Tarnowskie Góry, 5 grudnia 2022 [dostęp 2023-02-13] (pol.).
- ↑ Dziennik Urzędowy Województwa Śląskiego; tytuł: uchwała nr VII/78/2011 Rady Miejskiej w Tarnowskich Górach z dnia 16 marca 2011 r. w sprawie Statutu Dzielnicy OSADA JANA.
Bibliografia edytuj
- Wojciech Węglicki: Monografia Rzymskokatolickiej Parafii pw. św. Jana Chrzciciela i św. Kamila w Tarnowskich Górach 1942–2002. Tarnowskie Góry: Epigraf S.C., 2002. ISBN 83-909658-5-2.