Wikipedia

Ulica Bytomska w Tarnowskich Górach

ulica w Tarnowskich Górach

Ulica Bytomska w Tarnowskich Górach (do 1925 i 1939−1945 Beuthenerstraße, 1925−1939 i od 1945 ul. Bytomska[1]) – jedna z najważniejszych ulic Tarnowskich Gór. Łączy centrum miasta z dzielnicami Osada Jana i Bobrowniki Śląskie-Piekary Rudne.

ulica Bytomska
Śródmieście-Centrum, Osada Jana
Ilustracja
ul. Bytomska – widok w kierunku południowym
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Miejscowość

Tarnowskie Góry

Długość

1500 m

Przebieg
↑ ul. marsz. Józefa Piłsudskiego
światła ul. Bytomska
30 m ul. Krakowska
50 m pl. Wolności
100 m ← ul. Piastowska
→ ul. Oświęcimska
390 m Rondo ks. dr. Franciszka Blachnickiego:
← ul. Legionów
430 m Górnośląskie Koleje Wąskotorowe
440 m ul. Oświęcimska
490 m Stoła
560 m ul. Mikołaja Kopernika
590 m Szpital i kościół OO. Kamilianów
810 m ul. Słoneczników
1300 m al. Kwiatów
światła 1500 m Obwodnica Tarnowskich Gór:
← 11
← 78 →
↓ 11 ul. Józefa Korola
Położenie na mapie Tarnowskich Gór
Mapa konturowa Tarnowskich Gór, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „ulica Bytomska”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „ulica Bytomska”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „ulica Bytomska”
Położenie na mapie powiatu tarnogórskiego
Mapa konturowa powiatu tarnogórskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „ulica Bytomska”
50,438094°N 18,862132°E/50,438094 18,862132
Multimedia w Wikimedia Commons

Przebieg edytuj

Ulica rozpoczyna się na skrzyżowaniu z główną reprezentacyjną ulicą miasta – ulicą Krakowską – po czym dalej biegnie w kierunku południowym. Po drodze krzyżuje się z inną drogą powiatową (ulicą Legionów), biegnie ponad rzeką Stołą, ponadto przecina ją linia Górnośląskich Kolei Wąskotorowych. Ulica kończy swój bieg na skrzyżowaniu z obwodnicą śródmiejską, a jej kontynuacją jest będąca częścią drogi krajowej nr 11 ulica Józefa Korola, która prowadzi bezpośrednio do Bytomia.

Ulica przebiega przez obszar dwóch dzielnic:

  • Śródmieścia-Centrum – odcinek od skrzyżowania z ul. Krakowską do skrzyżowania z ul. Legionów (w postaci ronda ks. F. Blachnickiego),
  • Osady Jana – odcinek od skrzyżowania z ul. Legionów (w postaci ronda ks. F. Blachnickiego) do skrzyżowania z ulicą Obwodnicą.

Początkowy odcinek jednojezdniowej ulicy Bytomskiej od skrzyżowania z ulicą Krakowską do skrzyżowania z ulicami Piastowską i Oświęcimską ma po dwa pasy ruchu w obu kierunkach.

Historia edytuj

 
Budynek Górnośląskiej Spółki Brackiej na starej pocztówce z ok. 1914

Budowa ulicy Bytomskiej jako elementu drogi prowadzącej z Królewskiej Huty przez Bytom do Tarnowskich Gór rozpoczęła się w 1805, jednak droga łącząca Tarnowskie Góry z Bytomiem musiała istnieć już u zarania dziejów młodszego ośrodka. Wcześniej korzystano z krętych dróg nieutwardzonych należących często do prywatnych właścicieli[2] (bezimienna droga prowadząca z Tarnowskich Gór do Bytomia pojawia się na jednej z najwcześniejszych map tego regionu – mapie księstwa opolskiego autorstwa Iohannesa Wolfganga Wielanda z 1736 roku[3]).

Od XVI wieku, gdy powstały Tarnowskie Góry, aż do ok. 1832 obecny początkowy odcinek ulicy Bytomskiej był położony za tzw. Bramą Krakowską – miejscem poboru myta – a więc poza obszarem miasta i miał postać obszernego placu (obecnie Plac Wolności) zwanego Krakowskim Przedmieściem (niem. Krakauer Vorstadt). W XVI wieku znajdowały się na nim chaty biedoty, zaś w 1. połowie XIX wieku – stodoły należące do mieszczan. Około 1651 nieopodal Bramy Krakowskiej niejaki Wagner założył browar (jeden z dwóch w tamtym czasie w mieście i jego najbliższym sąsiedztwie)[4][5][6][7].

W latach 1830–1831 droga została przebudowana, zaś między 1898 a 1912 w miejsce kocich łbów zyskała bruk granitowy[8].

W 1904 w Miechowicach otwarto Zakład św. Jana (St. Johanneshaus) ojców kamilianów, jednak już rok później zadecydowano o budowie większego obiektu skierowanego do leczenia alkoholików. Grunt pod budowę podarował zarząd dóbr hrabiów Henckel von Donnersmarck znajdujący się w Karłuszowcu na południe od Tarnowskich Gór. Zakład leczenia pijaków (Trinker-Heilanstalt) oraz kościół pw. św. Jana Chrzciciela powstały w latach 1906–1907 na wzgórzu Galgenberg (obecnie Osada Jana), które dawniej było miejscem straceń, a które ulica Bytomska mija od zachodu[9][10].

W budynku pod nr. 6 przy ulicy Bytomskiej znalazła w 1857 swoją siedzibę Górnośląska Spółka Bracka – instytucja zajmująca się górniczymi ubezpieczeniami społecznymi. W latach 1899–1897, 1904 oraz 1909–1910 budynek był rozbudowywany[11].

4 sierpnia 2015 ulicą Bytomską przebiegała trasa 3. etapu wyścigu kolarskiego Tour de Pologne[12].

Budynki edytuj

 
Zabytkowa kamienica przy ul. Bytomskiej 14

Przy ulicy Bytomskiej mieści się szereg budynków użyteczności publicznej będących obiektami zabytkowymi wpisanymi do Gminnej Ewidencji Zabytków[13]:

  • dawny budynek Spółki Brackiej przy ul. Bytomskiej 6, 6a i 6b, mieszczący obecnie Bank Spółdzielczy[14] oraz Komendę Powiatową Policji w Tarnowskich Górach[15],
  • zespół klasztorny ojców Kamilianów przy ul. Bytomskiej 22, obejmujący kościół pw. św. Jana Chrzciciela i św. Kamila (filialny Parafii Matki Bożej Uzdrowienie Chorych) i znajdujący się obok niego krzyż misyjny oraz Szpital św. Kamila,
    • zespół witraży z początku XX wieku – wpis nr B/589/85 (witraże szpitalne) oraz B/590/85 (witraże kościelne) do Rejestru Zabytków z 28 stycznia 1985[16],
    • park przyklasztorny, ze znajdującymi się w nim grotą maryjną, kamiennym krzyżem na cmentarzu, na którym chowani są kamilianie oraz drewnianym krzyżem na Galenbergu – dawnym miejscu straceń,
  • dawne wille miejskie pod numerami: 4 (z 1906 r.), 8 (z 1901 r., proj. Otto Kotzulla[17]; obecnie Przychodnia Rejonowa nr 1 – Usługi Medyczne „Śródmieście”[18]), 10 (willa „Gertrud” z 1897 r., proj. Otto Kotzulla[17]), 11 (z 1894 r., proj. Otto Kotzulla[17]; na początku XX wieku miało w niej siedzibę m.in. przedsiębiorstwo spedycyjne Hermanna Dietricha[19]), 12 (z 1895 r., proj. Otto Kotzulla[17]), 15 (z 1909 r., obecnie Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej[20]), 16 (willa „Wolff”, później „Glückauf” z ok. 1905 r.[17]), 16a (willa „Król” z 1937 r., proj. Aleksander Król[21]), 17 (z 1913 r.),
  • kamienice pod numerami: 1 (proj. Karl Korbsch, o bogatej secesyjnej ornamentyce)[22], 14 (wpisana do rejestru zabytków; nr rej. A/558/2019 z dn. 10.10.2019[23]).

Zabytkami nie są:

Komunikacja edytuj

 
Ulica Bytomska na wysokości przystanku Tarnowskie Góry Bytomska (widoczny po lewej)

Ulica Bytomska jest jedną z najważniejszych arterii komunikacyjnych Tarnowskich Gór. Jest drogą klasy G i stanowi część drogi powiatowej nr 3276S powiatu tarnogórskiego[26].

Według stanu z marca 2024 roku ulicą Bytomską kursują autobusy organizowane przez Zarząd Transportu Metropolitalnego[27], obsługujące następujące linie[28]:

Przy ulicy zlokalizowane są przystanki autobusowe Tarnowskie Góry Bytomska oraz Osada Jana[28].

Mieszkalnictwo edytuj

Według danych Urzędu Stanu Cywilnego na dzień 31 grudnia 2022 roku przy ulicy Bytomskiej zameldowane na pobyt stały były 463 osoby[29].

Przypisy edytuj

  1. ↑ Przemysław Nadolski, Miasto pod panowaniem pruskim i w obrębie II Rzeszy Niemieckiej (1763-1918), [w:] Jan Drabina (red.), Historia Tarnowskich Gór, Tarnowskie Góry: Muzeum w Tarnowskich Górach, 2000, s. 241, ISBN 83-911508-3-6.
  2. ↑ Przemysław Nadolski, Miasto pod panowaniem pruskim i w obrębie II Rzeszy Niemieckiej (1763-1918), [w:] Jan Drabina (red.), Historia Tarnowskich Gór, Tarnowskie Góry: Muzeum w Tarnowskich Górach, 2000, s. 238, ISBN 83-911508-3-6.
  3. ↑ Jan Kwak, Tarnowskie Góry w okresie habsburskim (1526-1763), [w:] Jan Drabina (red.), Historia Tarnowskich Gór, Tarnowskie Góry: Muzeum w Tarnowskich Górach, 2000, s. 79, ISBN 83-911508-3-6.
  4. ↑ Danuta Szlachcic-Dudzicz, Tarnowskie Góry w okresie habsburskim (1526-1763). Układ przestrzenny miasta i jego zabudowa, [w:] Jan Drabina (red.), Historia Tarnowskich Gór, Tarnowskie Góry: Muzeum w Tarnowskich Górach, 2000, s. 62–63, ISBN 83-911508-3-6.
  5. ↑ Przemysław Nadolski, Miasto pod panowaniem pruskim i w obrębie II Rzeszy Niemieckiej (1763-1918), [w:] Jan Drabina (red.), Historia Tarnowskich Gór, Tarnowskie Góry: Muzeum w Tarnowskich Górach, 2000, s. 235–237, ISBN 83-911508-3-6.
  6. ↑ Projekt Krakowska: Historia Krakowskiej. [w:] www.tg.net.pl – portal powiatu tarnogórskiego [on-line]. [dostęp 2016-08-27]. (pol.).
  7. ↑ Urząd Miejski w Tarnowskich Górach: O mieście » Historia miasta. [dostęp 2016-08-27]. (pol.).
  8. ↑ Przemysław Nadolski, Miasto pod panowaniem pruskim i w obrębie II Rzeszy Niemieckiej (1763-1918), [w:] Jan Drabina (red.), Historia Tarnowskich Gór, Tarnowskie Góry: Muzeum w Tarnowskich Górach, 2000, s. 240, ISBN 83-911508-3-6.
  9. ↑ Przemysław Nadolski, Miasto pod panowaniem pruskim i w obrębie II Rzeszy Niemieckiej (1763-1918), [w:] Jan Drabina (red.), Historia Tarnowskich Gór, Tarnowskie Góry: Muzeum w Tarnowskich Górach, 2000, s. 251, ISBN 83-911508-3-6.
  10. ↑ Parafia pw. MB Uzdrowienie Chorych w Tarnowskich Górach-Osadzie Jana: Historia byłej parafii. [dostęp 2016-08-27]. (pol.).
  11. ↑ Przemysław Nadolski, Miasto pod panowaniem pruskim i w obrębie II Rzeszy Niemieckiej (1763-1918), [w:] Jan Drabina (red.), Historia Tarnowskich Gór, Tarnowskie Góry: Muzeum w Tarnowskich Górach, 2000, s. 251–253, ISBN 83-911508-3-6.
  12. ↑ TK: Tour de Pologne 2015 w Tarnowskich Górach – utrudnienia na drogach. Dziennik Zachodni, 2015-07-31. [dostęp 2016-08-27]. (pol.).
  13. ↑ BIP – Urząd Miejski w Tarnowskich Górach: Gminna Ewidencja Zabytków. 2013-09-06. [dostęp 2016-07-12]. (pol.).
  14. ↑ Bank Spółdzielczy w Tarnowskich Górach – kontakt.
  15. ↑ Komenda Powiatowa Policji w Tarnowskich Górach – informacje kontaktowe.
  16. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych w województwie śląskim. Wojewódzki Konserwator Zabytków w Katowicach. [dostęp 2012-03-09].
  17. ↑ a b c d e Marek Wojcik, Otto Kotzulla. Tarnogórscy budowniczowie (4), „Montes Tarnovicensis”, nr 42, luty 2010 [zarchiwizowane z adresu 2017-04-13].
  18. ↑ Usługi Medyczne „Śródmieście” – kontakt.
  19. ↑ Krzysztof Gwóźdź, Zofia Krzykowska: Tarnowskie Góry na dawnej pocztówce: zbiory Beaty i Jacka Kalke. Tarnowskie Góry: Muzeum Miejskie w Tarnowskich Górach, 2004.
  20. ↑ MOPS Tarnowskie Góry.
  21. ↑ Paweł Bednarek, Willa i stolarnia Królów, „Montes Tarnovicensis”, nr 72, luty 2015 [zarchiwizowane z adresu 2016-08-26].
  22. ↑ Marek Wojcik: Tarnogórscy budowniczowe – Karl Korbsch. [w:] Montes Tarnovicensis nr 40 [on-line]. Oficyna „Monos”, 2009-10. [dostęp 2016-09-05]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (pol.).
  23. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych województwa śląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. [dostęp 2020-12-31]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  24. ↑ Gwarek – kontakt.
  25. ↑ Polski Związek Działkowców – delegatura Tarnowskie Góry – ogrody. pzd-delegatura-tg.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-08-08)]..
  26. ↑ BIP – Zarząd Dróg Powiatowych w Tarnowskich Górach: Aktualny wykaz dróg powiatowych. 2020-09-09. [dostęp 2020-09-24]. (pol.).
  27. ↑ Pawlik 2019 ↓.
  28. ↑ a b Zarząd Transportu Metropolitalnego: Lista przystanków: Tarnowskie Góry. Transport GZM. [dostęp 2024-03-04]. (pol.).
  29. ↑ BIP – Urząd Miejski w Tarnowskich Górach: Ludność miasta Tarnowskie Góry według stanu na dzień 31.12.2022 r.. 2023-01-11. [dostęp 2023-01-25]. (pol.).

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ulica_Bytomska_w_Tarnowskich_Górach&oldid=73055462”