Oset bezkwiatowy

Oset bezkwiatowy
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	astrowate
Podrodzina	Carduoideae
Rodzaj	oset
Gatunek	oset bezkwiatowy
	Nazwa systematyczna
	Carduus defloratus L.; Syst. Nat., ed. 10. 2: 1200. 1759
Synonimy
	Carduus argemone subsp. obtusisquamus Franco; Carduus axillaris Gaudin; Carduus carlinaefolius Nyman (nom. illeg.); Carduus cirsioides Vill.; Carduus collinus subsp. lobulatus (Borbás) Soó; Carduus defloratus var. defloratus; Carduus defloratus subsp. defloratus; Carduus defloratus subsp. spinulosus (Bertol.) Nyman; Carduus defloratus subsp. viridis (A.Kern.) Nyman; Carduus glaucophyllus Desf. ex DC.; Carduus montosus Pollini; Carduus pannonicus Schleich. ex DC.; Carduus pauciflorus Lam.; Carduus pectinatus L.; Carduus prasinus Glaab; Carduus spinulosus Bertol.; Carduus spinulosus subsp. spinulosus; Carduus transalpinus Suter; Carduus viridis A.Kern.; Cirsium defloratum Scop.; Cirsium leucostylum Moench; Cirsium pauciflorum Lam.; Cnicus pauciflorus Waldst. & Kit.;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Oset bezkwiatowy^[5] (Carduus defloratus L.) – gatunek rośliny z rodziny astrowatych (Compositae). Występuje naturalnie w Europie Środkowej i Południowej^[6].

Rozmieszczenie geograficzne edytuj

Występuje w Europie Środkowej i Południowej^[6]. Podawany jest między innymi z takich państw jak: Hiszpania, Francja, Włochy, Szwajcaria, Austria, Niemcy, Polska (tylko podgatunek siny subsp. glaucus w Tatrach i Pieninach^[7]), Czechy, Słowacja, Węgry, kraje byłej Jugosławii i Rumunia^[6]^[8]. Występuje powszechnie na terenie całych Alp i przedgórza alpejskiego^[9]. W Szwajcarii najczęściej jest rejestrowany w Alpach Urneńskich, Alpach Vaud oraz w górach Jura^[10]. We Francji rośnie w górach Jura, w Burgundii, Bugey, Sabaudii, Górnej Sabaudii, Delfinacie, Alpach Nadmorskich oraz w Pirenejach^[11]. We Włoszech został zarejestrowany w regionach Dolina Aosty, Piemont, Liguria, Lombardia, Trydent-Górna Adyga, Wenecja Euganejska i Friuli-Wenecja Julijska^[8].

Morfologia edytuj

Pokrój: Bylina dorastająca do 10–90 cm wysokości. Łodyga jest wzniesiona, nierozgałęziona, często pozbawiona liści w górnej części^[9].
Liście: Naprzemianległe. Mają odwrotnie jajowaty kształt, rzadziej pierzastozłożone. Zwężają się u nasady, czasami zbiegają po ogonku. Blaszka liściowa jest ząbkowana z kolcami^[9].

Kwiatostan

Kwiaty: Zebrane w koszyczek o średnicy 1,5–2,5 cm rozwijający się na szczytach pędów. Kwiaty objęte są okrywą tworzoną przez kilka szeregów nagich, szydłowatych i kolących łusek. Kwiat rurkowaty dzieli się na wargę górną i dolną^[9].
Owoce: Niełupki dorastające do 4 mm długości. Puch kielichowy mierzy do 1,5 cm długości^[9].
Gatunki podobne: Rośliny tego gatunku są podobne do C. nigrescens, który dorasta do 20–50 cm wysokości. Charakteryzuje się zielonymi łuskami okrywy z przyczepkami o niemal czarnej barwie^[9].

Biologia i ekologia edytuj

Rośnie na piargach, otwartych przestrzeniach w lasach, suchych łąkach oraz w zaroślach^[9]. Występuje na wysokości do 2000 m n.p.m.^[8], a według innych źródeł nawet do 3000 m n.p.m.^[9] Preferuje stanowiska w pełnym nasłonecznieniu^[11]. Najlepiej rośnie na suchych, wapiennych glebach^[9], o zasadowym odczynie^[11]. Kwitnie od czerwca do września^[9].

Liczba chromosomów: 2n = 18, 20, 22, 24, 26^[10].

Zagrożenia i ochrona edytuj

W Szwajcarii – w Alpach oraz w górach Jura gatunek ten jest sklasyfikowany w kategorii LC (least concern) – gatunków najmniejszej troski, we wschodniej części Wyżyny Szwajcarskiej został zaliczony do kategorii NT (near threatened) – gatunków bliskich zagrożeniu, natomiast w jest zachodniej części uznany jest za gatunek narażony (VU – vulnerable)^[10].

Zmienność edytuj

Carduus defloratus subsp. rhaeticus

W obrębie tego gatunku oprócz podgatunku nominatywnego wyróżniono siedem podgatunków^[4]:

Carduus defloratus subsp. argemone (Lam.) Ces.
Carduus defloratus subsp. carlinifolius (Lam.) Ces.
Carduus defloratus subsp. glaucus (Baumg.) Nyman (syn. C. glaucus Baumg.) – oset siny
Carduus defloratus subsp. medius (Gouan) Bonnier
Carduus defloratus subsp. paui (Devesa & Talavera) O.Bolos & Vigo
Carduus defloratus subsp. rhaeticus (DC.) Murr
Carduus defloratus subsp. summanus (Pollini) Arcang.

Przypisy edytuj

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-01] (ang.).
↑ Asteraceae Carduus defloratus L.. International Plant Names Index. [dostęp 2016-10-26]. (ang.).
↑ ^a ^b Carduus defloratus L.. The Plant List. [dostęp 2016-10-26]. (ang.).
↑ Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych łacińsko-polski. Kraków: Officina Botanica, 2008, s. 47. ISBN 978-83-925110-5-2.
↑ ^a ^b ^c Carduus defloratus – Maps. Encyclopedia of Life. [dostęp 2016-10-26]. (ang.).
↑ Adam Zając, Maria Zając (red.): Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce. Kraków: Uniwersytet Jagielloński, 2001. ISBN 83-915161-1-3.
↑ ^a ^b ^c Carduus defloratus L.. [w:] Schede di Botanica [on-line]. Altervista. [dostęp 2016-10-26]. (wł.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Wolfgang Hensel: Rośliny Alp. Rozpoznać – Podziwiać – Chronić. Warszawa: Bauer-Weltbild Media, 2001, s. 56. ISBN 83-88729-72-1. (pol.).
↑ ^a ^b ^c Carduus defloratus L. s.str.. InfoFlora. [dostęp 2016-10-26]. (niem.).
↑ ^a ^b ^c Carduus defloratus L.. Tela Botanica. [dostęp 2016-10-26]. (fr.).

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-01] (ang.).

[3] Asteraceae Carduus defloratus L.. International Plant Names Index. [dostęp 2016-10-26]. (ang.).

[tpl-4] Carduus defloratus L.. The Plant List. [dostęp 2016-10-26]. (ang.).

[gawrys-5] Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych łacińsko-polski. Kraków: Officina Botanica, 2008, s. 47. ISBN 978-83-925110-5-2.

[eol-6] Carduus defloratus – Maps. Encyclopedia of Life. [dostęp 2016-10-26]. (ang.).

[7] Adam Zając, Maria Zając (red.): Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce. Kraków: Uniwersytet Jagielloński, 2001. ISBN 83-915161-1-3.

[altervista-8] Carduus defloratus L.. [w:] Schede di Botanica [on-line]. Altervista. [dostęp 2016-10-26]. (wł.).

[ra-9] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Wolfgang Hensel: Rośliny Alp. Rozpoznać – Podziwiać – Chronić. Warszawa: Bauer-Weltbild Media, 2001, s. 56. ISBN 83-88729-72-1. (pol.).

[infoflora-10] Carduus defloratus L. s.str.. InfoFlora. [dostęp 2016-10-26]. (niem.).

[tb-11] Carduus defloratus L.. Tela Botanica. [dostęp 2016-10-26]. (fr.).

[5]

[6]

[1]

[2]

[3]

[4]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]