Osiek (gmina w województwie kujawsko-pomorskim)
Osiek (hist. gmina Osiek pod Brodnicą[2]) – gmina wiejska w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie brodnickim. W latach 1975–1998 gmina administracyjnie należała do województwa toruńskiego.
| gmina wiejska | |||||
 Urząd Gminy Osiek | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Powiat | |||||
| TERC |
0402082 | ||||
| Wójt |
Paweł Chudy | ||||
| Powierzchnia |
75,12 km² | ||||
| Populacja (30.06.2016) • liczba ludności |
| ||||
| • gęstość |
54,3 os./km² | ||||
| Nr kierunkowy |
56 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
CBR | ||||
Adres urzędu: 87-340 Osiek
| |||||
| Szczegółowy podział administracyjny | |||||
| |||||
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  | |||||
Położenie na mapie Polski  | |||||
 53°10′N 19°23′E/53,168753 19,386367
| |||||
| Strona internetowa | |||||
| Biuletyn Informacji Publicznej | |||||
_COA.svg)
_flag.png)
_location_map.png)
Siedzibą gminy jest Osiek.
Według danych z 31 grudnia 2006[3] gminę zamieszkiwało 4048 osób. Natomiast według danych z 31 grudnia 2017 roku[4] gminę zamieszkiwały 4023 osoby.
Struktura powierzchni edytuj
Według danych z roku 2005[5] gmina Osiek ma obszar 75,12 km², w tym:
- użytki rolne: 82%
- użytki leśne: 9%
Gmina stanowi 7,23% powierzchni powiatu.
Demografia edytuj
Dane z 31 grudnia 2006[3]:
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| populacja | 4048 | 100 | 2034 | 50,2 | 2014 | 49,8 |
| gęstość zaludnienia (mieszk./km²) |
54 | 27 | 27 | |||
- Piramida wieku mieszkańców gminy Osiek w 2014 roku[1].
Historia edytuj
Gmina zbiorowa Osiek powstała w 1867 roku w powiecie rypińskim w guberni płockiej. W okresie międzywojennym gmina Osiek należała do powiatu rypińskiego w woj. warszawskim. 1 kwietnia 1938 roku gminę wraz z całym powiatem rypińskim przeniesiono do woj. pomorskiego[6].
Podczas II wojny światowej gminę włączono do nowej Rzeszy, nazwano Lindenschanz i znacznie zmieniono jej granice[7][8][9]. Z gminy Osiek wyłączono gromady Bielawki, Lamkowizna, Łapinóż, Łapinóż-Rumunki i Łapinóżek, włączając je do gminy Radziki Duże (Ratsfelde, przedwojenna gmina Wąpielsk)[10] oraz gromadę Sumówko, włączając ją do nowo utworzonej gminy Rypin (Rippin-Land, przedwojenna gmina Starorypin)[11]. Natomiast do gminy Osiek (Lindenschanz) włączono gromady Dzierzno i Szynkowizna z przedwojennej gminy Dzierzno, gromady Kłuśno, Michałki i Tadajewo z przedwojennej (zniesionej) gminy Starorypin oraz Stawiska z przedwojennej gminy Czermin[7].
Po wojnie, dekretem PKWN z 21 sierpnia 1944 o trybie powołania władz administracji ogólnej I i II instancji, uchylono wszelki zmiany w podziale administracyjnym państwa wprowadzone przez okupanta (art. 11)[12]. Jednak zmiany w podziale administracyjnym powiatu rypińskiego wprowadzone podczas wojny utrzymywały się w praktyce także po wojnie[8]. Było to praktykowane do tego stopnia, że Wojewoda Pomorski wydał 22 kwietnia 1950 specjalne ogłoszenie informujące o powróceniu do stanu administracyjnego z 1 września 1939, podkreślając szczególnie, że „gromada Łapinóż należy do gminy wiejskiej Osiek a nie do gminy wiejskiej Wąpielsk", że „parc. Stawiska i rum. Stawiska należą do gminy wiejskiej Czermin a nie do gminy wiejskiej Osiek", że „gromady Szynkowizna i Dzierzno należą do gminy wiejskiej Dzierzno a nie do gminy wiejskiej Osiek", czy że „gromady Kłuśno i Tadajewo należą do gminy wiejskiej Starorypin a nie do gminy wiejskiej Osiek"[13]. Mimo to, pozostałości po zmianach okupanta utrzymywał się. Na przykład, GUS-owski oficjalny Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r. nadal umieszcza gromady Bielawki, Lamkowizna, Łapinóż, Łapinóż-Rumunki i Łapinóżek w gminie Radziki Duże (nie w gminie Osiek), gromadę Sumówko w gminie Strzygi (nie w gminie Osiek), gromady Dzierzno i Szynkowizna w gminie Osiek (nie w gminie Dzierzno), gromady Kłuśno, Michałki i Tadajewo w gminie Osiek (nie w gminie Starorypin) i gromadę Stawiska (utworzoną formalnie w 1950[14]) w gminie Osiek (nie w gminie Czermin)[15]. Podobnie było nawet w wydawnictwach wojewódzkich, np. w Dzienniku Urzędowym Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z 1954 w opisie gmin i gromad podlegających transformacji w związku z reformą administracyjną państwa[16]. Brak konsensusu trwał do jesieni 1954, kiedy to formalnie zniesiono gminy wiejskie w miejsce gromad[17].
Gminę Osiek reaktywowano ponownie 1 stycznia 1973 (w powiecie rypińskim), w związku z kolejną reformą administracyjną[18]. Do powiatu brodnickiego gmina należy dopiero od 1999 roku.
Zabytki edytuj
Wykaz zarejestrowanych zabytków nieruchomych na terenie gminy[19]:
- most stalowy kolei wąskotorowej na rzece Rypienicy z przełomu XIX/XX w. w Łapinóżu, nr A/1351
- kościół parafii pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny z przełomu XIV/XV w. w Osieku, nr A/348 z 31.03.1927 roku
- kościół parafii pod wezwaniem. św. Stanisława Biskupa z XIV w. w Strzygach, nr A/345 z 27.05.1927
- kaplica grobowa rodziny Małkiewiczów z 1870 roku, na cmentarzu parafialnym w Strzygach, nr A/1353 z 19.02.2008 roku.
Oświata edytuj
W gminie funkcjonują dwie placówki edukacyjne - Szkoła Podstawowa im. Kawalerów Orderu Uśmiechu w Osieku oraz Szkoła Podstawowa w Strzygach[20].
Kultura edytuj
W gminie Osiek działają m.in. Gminny Ośrodek Kultury, Gminna Biblioteka Publiczna, Koła Gospodyń Wiejskich, świetlice wiejskie[20].
Sport edytuj
Zaplecze sportowe gminy stanowią głównie dwa ogólnodostępne boiska i hala sportowa, ponadto funkcjonuje Klub Sportowy "Legia" Osiek[20].
Sołectwa edytuj
Dębowo, Jeziórki, Kolonia Osiek, Kretki Małe, Kretki Duże, Kujawa, Łapinóż, Obórki, Osiek, Strzygi, Sumin, Sumówko, Szynkowizna, Tadajewo, Tomaszewo, Warpalice, Wrzeszewo.
Pozostałe miejscowości edytuj
Dzierzenek, Korczakownia, Łyskawica, Pod Wólką, Smolniki, Świnia Noga, Wólka Kretkowska.
Sąsiednie gminy edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ a b Gmina Osiek w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-14], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Postanowienie z 29 grudnia 1867 (10 stycznia 1868), ogłoszone 8 (20) lutego 1868 (Dziennik Praw, rok 1868, tom 67, nr 228, str. 359)
- ↑ a b Lucyna Nowak, Joanna Stańczyk, Agnieszka Znajewska: Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 12 XII 2006 r.). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2006. ISSN 1734-6118. (pol.).
- ↑ Gmina Osiek w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-04-02], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
- ↑ Dz.U. z 1938 r. nr 27, poz. 240
- ↑ a b Amtsbezirk Lindenschanz
- ↑ a b Podział administracyjny Rzeczypospolitej Polskiej: Praca zespołowa pod redakcją prof. Stanisława Srokowskiego. Warszawa: Biblioteka Samorządowca Nr 77, 1948.
- ↑ Informator adresowy miast i gmin wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: Instytut Wydawniczy Kolumna, 1948.
- ↑ Amtsbezirk Ratsfelde
- ↑ Amtsbezirk Rippin (Westpr.)-Land
- ↑ Dz.U. z 1944 r. nr 2, poz. 8
- ↑ Pomorski Dziennik Wojewódzki. 1950, nr 10, poz. 208
- ↑ Pomorski Dziennik Wojewódzki. 1950, nr 9, poz. 194
- ↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa
- ↑ Uchwała Nr 24/10 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z dnia 5 października 1954 r. w sprawie podziału na gromady powiatu rypińskiego; w ramach Zarządzenia Nr 9 Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z 18 listopada 1954 w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z 5 października 1954 dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z dnia 1 grudnia 1954 r., Nr. 12, Poz. 63)
- ↑ Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
- ↑ Uchwała Nr XVIII/88/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z dnia 6 grudnia 1972 w sprawie utworzenia gmin w województwie bydgoskim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z dnia 9 grudnia 1972, Nr. 17, Poz. 200).
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych na terenie województwa kujawsko-pomorskiego stan na dzień 31 grudnia 2011 roku, s. 9. [dostęp 2012-02-05].
- ↑ a b c O gminie [online], www.gminaosiek.pl [dostęp 2022-10-26].