Pałac Działyńskich w Warszawie
Pałac Działyńskich – pałac znajdujący się przy al. „Solidarności” 74a w Warszawie.
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres | |
Położenie na mapie Warszawy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
 52°14′39,401″N 20°59′52,195″E/52,244278 20,997832
| |
Historia edytuj
Pałac stoi na miejscu XVII-wiecznego dworu Leszczyńskich. W 1714 roku właścicielami tej posesji stali się Potoccy. Budynek został wzniesiony ok. 1740 dla architekta saskiego Jana Zygmunta Deybla[1]. Początkowo pałac składał się z trzech oddzielnych pawilonów, które później połączono. Po Deyblu właścicielem pałacu był m.in. Wojciech Lobert, burmistrz Starej Warszawy. W latach 80. XIX wieku jego wnętrze i fasada zostały przebudowane w stylu neoklasycystycznym. W 1789 właścicielem pałacu został bankier Piotr Blank, zaś w latach 1790–1820 – Działyńscy. Ignacy Józef Działyński stworzył tu bibliotekę i zgromadził zbiory dzieł sztuki.
Przed wybuchem insurekcji kościuszkowskiej w pałacu spotykali się jej organizatorzy. W XIX wieku mieściła się tu loża masońska Wielkiego Wschodu Polski[2]. Jeszcze dwukrotnie zmienili się właściciele, po czym, od 1823 roku, pałac zaczął należeć do gminy ewangelicko-reformowanej. Wtedy też, w 1828, utworzono w nim Szkołę Wojewódzką Praktyczno-Pedagogiczną, której rektorem został Tomasz Dziekoński[3]. Uczęszczało do niej ok. 355 uczniów. W 1833 przekształcono ją w Drugie Gimnazjum w Warszawie[4] (uczył się tam m.in. Karol Levittoux. W 1869 utworzono tam żeńską pensję Konradi.
W 1940 pałac wraz z kościołem, domem Dysydentów, Szpitalem Ewangelickim oraz kilkoma innymi budynkami przy ulicy Mylnej znalazł się w tzw. enklawie ewangelickiej – wyłączonym z getta obszarze połączonym z dzielnicą aryjską wąskim korytarzem prowadzącą przez zniszczoną w czasie obrony Warszawy we wrześniu 1939 posesję przy ulicy Przejazd 5[5].
Pałac został zniszczony podczas powstania warszawskiego w 1944. Odbudowano go po wojnie. Utworzono tam wtedy Młodzieżowy Dom Kultury.
W 1966 na szczytowej ścianie pałacu odsłonięto tablicę upamiętniająca Karola Levittoux ufundowaną przez Prezydium Stołecznej Rady Narodowej[6].
Budynek należy do parafii ewangelicko-reformowanej i jest wynajmowany jako powierzchnia biurowa.
Przypisy edytuj
- ↑ Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 598. ISBN 83-01-08836-2.
- ↑ Tak wyglądał przed wojną Muranoteka - Zdjęcia z Muranowa [online], Muranoteka - Zdjęcia z Muranowa [dostęp 2022-12-21].
- ↑ Schiller 1994 ↓, s. 74.
- ↑ Schiller 1994 ↓, s. 88.
- ↑ Jacek Leociak: Spojrzenia na warszawskie getto. Leszno. Warszawa: Dom Spotkań z Historią, 2011, s. 30. ISBN 978-83-62020-26-3.
- ↑ Stanisław Ciepłowski: Wpisane w kamień i spiż. Inskrypcje pamiątkowe w Warszawie XVII–XX w.. Warszawa: Argraf, 2004, s. 284. ISBN 83-912463-4-5.
Bibliografia edytuj
- Joanna Schiller. Warszawskie rządowe szkoły średnie w latach 1795-1862. „Rozprawy z dziejów oświaty”. XXXVI, s. 41–109, 1994. ISSN 0080-4754. [dostęp 2023-07-14].