Wikipedia

Pałac Senacki

zabytkowa budowla na terenie Kremla w Moskwie, Rosja

Pałac Senacki (ros. Сенатский дворец) – wystawny budynek na obszarze moskiewskiego Kremla, zaprojektowany przez rosyjskiego architekta Matwieja Kazakowa i wybudowany w latach 1776–1787. Został zamówiony przez carycę Katarzynę II w charakterystycznym dla tamtych czasów stylu klasycystycznym. W czasach carskich Pałac Senacki odgrywał drugorzędną rolę jako budynek rządowy, ale po rewolucji październikowej stał się główną siedzibą rządu radzieckiego, a obecnie jest roboczą rezydencją prezydenta Rosji[2].

Pałac Senacki
Сенатский дворец
Symbol zabytku nr rej. 771510302110416[1]
Ilustracja
Państwo

 Rosja

Miasto wydzielone

 Moskwa

Adres

Kreml, korpus nr 1

Typ budynku

pałac, budynek rządowy

Styl architektoniczny

klasycyzm

Architekt

Matwiej Kazakow

Rozpoczęcie budowy

1776

Ukończenie budowy

1787

Położenie na mapie Moskwy
Mapa konturowa Moskwy, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Pałac Senacki”
Położenie na mapie Rosji
Mapa konturowa Rosji, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Pałac Senacki”
Ziemia55°45′11″N 37°37′06″E/55,753056 37,618333
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Historia edytuj

XVIII–XIX wiek edytuj

 
Pałac Senacki, 1800–1802
 
Zdjęcie z albumu Nikołaja Najdenowa, 1882
 
Pałac Senacki, widok z Placu Czerwonego, 1883

Budowę Pałacu Senackiego rozpoczęto w 1776 roku na polecenie Katarzyny II. Początkowo budynek był przeznaczony na spotkania szlachty guberni moskiewskiej, ale po podziale Senatu na wydziały w pałacu umieszczono wszystkie, z wyjątkiem wydziałów sądownictwa i praw szlachty, które zostały przeniesione do Petersburga. Aby wygospodarować przestrzeń potrzebną pod budowę, od książąt Trubieckiego i Bariatinskiego wykupiono ich dziedzińce Kremla, a dziedzińce klasztorne zostały zniszczone. Wybrane miejsce miało trójkątny kształt i nie było dogodne dla prac budowlanych: znajdowało się pomiędzy murem Kremla, budynkiem Arsenału i monasterem Czudowskim. Z dwóch przedstawionych projektów – Karla Blanka i Matwieja Kazakowa – wybrano projekt tego drugiego, a Blank został wyznaczony na konsultanta budowlanego[3][4][2].

Po remoncie w 1856 roku w budynku rozlokowały się lokalne organy samorządowe: Sąd Okręgowy, Trybunał Sprawiedliwości, Kancelaria Mieżewaja i inne instytucje, a pałac stał się gmachem moskiewskich instytucji sądowniczych. Kopułę budowli zwieńczono symbolem carskiej sprawiedliwości – filarem z koroną królewską i napisem „Prawo”[4].

XX–XXI wiek edytuj

 
Pałac Senacki w 2014 roku

W marcu 1918 roku Włodzimierz Lenin przeniósł się do Pałacu Senackiego, gdzie zamieszkał na drugim piętrze w kwaterze byłego prokuratora carskiego. Obok niego urządzono pomieszczenia Biura Politycznego i Rady Komisarzy Ludowych. Łączna powierzchnia mieszkań Lenina w Pałacu Senackim wyniosła 560 m². W 1955 roku w dawnym biurze Lenina utworzono muzeum: „Biuro i mieszkanie W. I. Lenina na Kremlu”. Muzeum przylegało do siedziby Rządu ZSRR i składało się z ponad 40 tysięcy eksponatów. W 1994 roku na polecenie Rządu Federacji Rosyjskiej w związku z odbudową gmachu Senatu i umieszczeniem w nim rezydencji prezydenta Rosji zbiory zostały przekazane do Państwowego Muzeum Historycznego – Rezerwatu „Gorki Leninskije”[2][5].

Po zorganizowaniu rządu sowieckiego w 1918 roku w miejscu słupa z koroną zainstalowano maszt z flagą RFSRR, później flagą ZSRR. W budynku mieściła się Rada Komisarzy Ludowych i Wszechrosyjski Centralny Komitet Wykonawczy. W dawnej Sali Katarzyny, która w czasach sowieckich otrzymała nazwę Swierdłowskiej, przyznawano nagrody państwowe, na przykład Nagrodę Leninowską, zbierały się tam sesje plenarne KC KPZR, znajdowała się tam także stała sala posiedzeń Biura Politycznego KPZR[6][7][5].

W 1932 roku Józef Stalin przejął pięciopokojowe mieszkanie na parterze. Rok później budynek po raz pierwszy przebudowano, zmieniając wnętrza: ściany obłożono dębowymi panelami, zamontowano nowe drzwi. Nad mieszkaniem Stalina znajdował się jego gabinet osobisty i Sektor Specjalny KC WKP (b). Zaufany sekretarz Stalina, generał dywizji Aleksandr Poskriobyszew i jego zastępca L.A. Łoginow pracowali po prawej stronie od sali przyjęć[2].

Podczas II wojny światowej w pałacu mieścił się Państwowy Komitet Obrony ZSRR, aparat Prezydium Rady Najwyższej ZSRR i Rada Komisarzy Ludowych. Po śmierci Stalina w 1953 roku Nikita Chruszczow urządził swój gabinet na drugim piętrze pałacu, zajmował on 100 m². W 1972 roku w budynku mieściły się biura Sekretarza Generalnego KC KPZR i pracowników Wydziału Generalnego KC KPZR, pokój rekreacyjny, małe biuro, sala przyjęć, Sala Orzechowa, sala posiedzeń Biura Politycznego, archiwum i grupa Sektora Specjalnego Departamentu Generalnego KC KPZR. W 1985 roku do pałacu przeniósł się Michaił Gorbaczow, dla którego urządzono nowe mieszkania na drugim piętrze[2].

25 grudnia 1991 roku miejsce flagi sowieckiej na kopule zajęła flaga rosyjska, którą później zastąpił sztandar prezydencki. Odnowę budynku rozpoczęto w tym samym roku. Sala Katarzyny i Sala Owalna zachowały swój historyczny wygląd, pozostałe zostały przebudowane zgodnie z pierwotnym stylem Matwieja Kazakowa. W wyniku prac konserwatorskich w latach 1994–1996 w holach odtworzono dawne płaskorzeźby, gzymsy, fryz i kapitele[2][8].

Obecnie Pałac Senacki jest roboczą rezydencją prezydenta Rosji[5][9].

Cechy architektoniczne edytuj

 
Biblioteka Prezydencka, 2012
 
Sala posiedzeń Rady Bezpieczeństwa Rosji, 2012
 
Ekspozycja „Gabinet Lenina”, 2014

Pałac Senacki stał się największym zrealizowanym projektem Matwieja Kazakowa. Zgodnie z planem architekta budynek miał symbolizować ideały obywatelskie, praworządność i sprawiedliwość. Znalazł ich ucieleśnienie w klasycznych formach antyku. Tłumaczy to lakonizm budynku, za pomocą którego Kazakow chciał wzmocnić wyrazistość architektoniczną placu Czerwonego jako głównego placu Moskwy[2][8].

Pałac Senacki to dwukondygnacyjny budynek wzniesiony na planie trójkąta równoramiennego. Jego obwód zewnętrzny wynosi 450 metrów, wewnętrzny 360. Zewnętrzne elewacje budynku mają trzy ryzality, zaznaczone doryckimi pilastrami. Pierwsze i piwniczne kondygnacje są rustykowane, co nadaje budynkowi cech monumentalności i jedności bryły. Narożniki budowli ścięto i zaakcentowano ryzalitami, w projektowaniu których wykorzystano motyw łuków triumfalnych powtarzający się w centrum wszystkich trzech fasad. Od strony Placu Senackiego na dziedziniec prowadzi sklepione przejście poprzedzone czterokolumnowym portykiem jońskim z frontonem[10]. Pałac wieńczy zielona kopuła w formie półkuli, pod którą znajduje się Sala Katarzyny[4][9].

Z zewnątrz na szczycie kopuły do 1812 roku znajdowała się rzeźbiarska grupa jeździecka przedstawiająca św. Jerzego Zwycięzcę. W czasie okupacji Moskwy, z rozkazu Napoleona, pomnik został usunięty i wywieziony do Francji[4].

Wnętrza edytuj

Rezydencja prezydencka składa się z dwóch części: roboczej i reprezentacyjnej. Część robocza obejmuje biura robocze i reprezentacyjne, salę obrad Rady Prezydenckiej, bibliotekę oraz pomieszczenia Rady Bezpieczeństwa. Część reprezentacyjna to uroczysta amfilada sal, w których odbywają się spotkania międzynarodowe i wizyty dyplomatyczne. Wszystkie pomieszczenia rozmieszczone są wzdłuż zewnętrznych fasad i połączone korytarzami biegnącymi wzdłuż obwodu dziedzińców[2][8].

Gabinet Prezydenta, utrzymany w biało-zielonej kolorystyce, mieści się w Sali Owalnej. Odbywają się tam spotkania i rozmowy na szczeblu krajowym, wręczane są nagrody państwowe. Salę zdobi malachitowy kominek, ozdobiony lustrem z zegarem z brązu i kandelabrami na kominku oraz cztery wysokie rzeźby: Piotra I, Katarzyny II, Mikołaja I i Aleksandra II. Kryształowe żyrandole w holu wykonane są według rysunków Kazakowa[2].

W pogłębieniu dziedzińca znajduje się główny ośrodek kompozycyjny budowli – Kopuła Senatu, czyli Sala Katarzyny. Jest to jedna z największych okrągłych hal w Moskwie: jej średnica wynosi 25 metrów, a wysokość 27 metrów. Wcześniej była przeznaczona na spotkania szlachty. Sala jest ozdobiona 24 kolumnami z białego marmuru korynckiego i płaskorzeźbami w stylu antycznym. Ściany między oknami kopuły wypełnione są gipsowymi medalionami z płaskorzeźbionymi wizerunkami rosyjskich książąt i carów, wykonanymi na podstawie marmurowych oryginałów przez rzeźbiarza Fiedota Szubina, które od połowy XIX wieku zdobią budynek Arsenału. W filarach między kolumnami zainstalowano osiemnaście panneau Gawriiła Zamarajewa, odnoszących się do tematów wierszy Gawriła Dierżawina i Nikołaja Lwowa. Odzwierciedlają one działalność państwową Katarzyny II, gloryfikują rządy prawa, sprawiedliwość i edukację. Ozdobne listwy wykonali tacy artyści, jak I. Just, Arnoldi i inni. Sklepienie kopuły ozdobione jest kasetonami, które nadają mu głębi. Do holu prowadzą schody Szochińskie, ozdobione marmurem i granitem. Ich podstawę zdobią dwie lampy podłogowe, a przęsła rzeźby bogini sprawiedliwości Temidy[2][6][9].

Roboczy gabinet prezydenta zaprojektowano w stylu klasycystycznym z okrągłą rotundą ozdobioną żyrandolem z brązu. Obok znajduje się „niebieski pokój” z białymi i złotymi meblami. Salę Audiencyjną utrzymaną w jasnych kolorach ze złoceniami zdobią portrety rosyjskich carów, marmur i kominek o klasycznych formach. Amfiladę pokoi reprezentacyjnych uzupełnia Sala Bankietowa, zaprojektowana w jasnożółtych i niebieskich odcieniach. Zainstalowane w niej meble powstały według zachowanych rysunków z XVIII wieku[2][11].

Sala Kominkowa i Salon służą do spotkań oraz oficjalnego podpisywania dokumentów rządowych. W Jadalni odbywają się nieformalne śniadania i kolacje, a także robocze spotkania prezydenta Rosji z przywódcami innych państw[2]. Biblioteka Prezydencka znajduje się na drugim piętrze północno-wschodniej części budynku. Regały zawierają encyklopedie, informatory i akty prawne. W tym pokoju znajduje się oryginalny egzemplarz Konstytucji Federacji Rosyjskiej, na którym prezydenci składają przysięgę, obejmując urząd[8][11].

Galeria edytuj

  •  
    Schody Szochińskie
  •  
    Sala Katarzyny
  •  
    Gabinet roboczy prezydenta
  •  
    Sala Wystawowa

Przypisy edytuj

  1. ↑ Объект культурного наследия народов РФ. [dostęp 2021-06-07]. (ros.).
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l Сергиевская 2014 ↓
  3. ↑ Либсон, Домшлак i Аренкова 1983 ↓, s. 344.
  4. ↑ a b c d Слука i Чернышова 2015 ↓, s. 48–49
  5. ↑ a b c Сенат. Городской портал Москвы. [dostęp 2021-06-09]. (ros.).
  6. ↑ a b Либсон, Домшлак i Аренкова 1983 ↓, s. 345
  7. ↑ Коробкина 2017 ↓, s. 20.
  8. ↑ a b c d Сенатский дворец. ВВП. [dostęp 2021-06-09]. (ros.).
  9. ↑ a b c Справочник для СМИ. „Пресс-служба Президента Российской Федерации”. [dostęp 2021-06-09]. (ros.). 
  10. ↑ Либсон, Домшлак i Аренкова 1983 ↓, s. 344–345.
  11. ↑ a b Сергей Девятов. Сенатский дворец Московского Кремля. „Salon”. N4 (49), 2001. [dostęp 2021-06-09]. (ros.). 

Bibliografia edytuj

  • Т. Коробкина (red.), 1000 лучших мест России, которые нужно увидеть за свою жизнь, Москва: Эксмо, 2017.
  • В. Я. Либсон, М. И. Домшлак, Ю. И. Аренкова: Кремль. Китай-город. Центральные площади. Москва: Искусство, 1983, seria: Памятники архитектуры Москвы.
  • И. Сергиевская: Москва парадная. Тайны и предания Запретного города. Москва: Алгоритм, 2014.
  • И. Слука, О. Чернышова: Самые красивые дворцы и замки России. Москва: Эксмо, 2015.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Pałac_Senacki&oldid=68458734”