Patton (czołg)
M46, M47, M48, M60 Patton – seria amerykańskich czołgów podstawowych stanowiących główne wyposażenie wojsk pancernych armii amerykańskiej w czasie wojen w Korei i Wietnamie. Czołgi zostały nazwane na cześć generała George’a Pattona, dowódcy 3. armii amerykańskiej w czasie II wojny światowej i jednego z pierwszych zwolenników broni pancernej.
 M48A1 Patton | |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Typ pojazdu | |
| Załoga |
4 |
| Historia | |
| Produkcja |
1949–1987 |
| Dane techniczne | |
| Dane operacyjne | |
M46 edytuj
Pierwszym modelem czołgu z serii nazwanej imieniem generała Pattona był przejściowy model M46 Patton, stanowiący rozwinięcie czołgu M26 Pershing. Zasadnicze zmiany w stosunku do M26 dotyczyły nowego, lepszego silnika i układu przeniesienia napędu, który, z dalszymi modyfikacjami, pozostał wspólny dla całej rodziny czołgów.
M47 edytuj
Prace nad nowym czołgiem mającym zastąpić M46, rozpoczęły się w październiku 1950. Nowa konstrukcja została uzbrojona w armatę 90 mm w nowo opracowanej wieży, natomiast z braku czasu zastosowano kadłub wywodzący się z czołgu M46 (i pośrednio M26). Produkcja seryjna czołgu M47 rozpoczęła się w 1952 i zbudowano 8676 sztuk.
M48 edytuj
W kolejnej wersji, po zmianie przede wszystkim konstrukcji wieży oraz przedniej części kadłuba, czołg otrzymał nazwę M48 Patton.
W porównaniu z amerykańskimi czołgami II wojny światowej, była to zupełnie nowa konstrukcja, ze znacznie grubszym opancerzeniem oraz o dużo większych gabarytach niż dotychczasowe amerykańskie czołgi średnie. Właśnie wymiary czołgu były jego dużą wadą. Pojazd był niezwykle wysoki (przeszło 3 metry) – o prawie metr więcej niż czołg T-54. Duża wysokość powodowała, że czołg był łatwiejszy do zauważenia, łatwiejszy do trafienia oraz stosunkowo wywrotny. W zamian za to oferował wysoki (jak na czołg) komfort załodze. Czołg miał pancerz o grubości do 150 mm (jego przeciwnik T-54 miał opancerzenie do 200 mm).
W latach 1952–1959 zbudowano ponad 12.000 egzemplarzy tego czołgu. Pierwsze modele napędzane były silnikiem benzynowym, który łatwo zapalał się, a duże zużycie paliwa ograniczało zasięg czołgu. Tę wersję uznano za nieudaną, w 1959 wszystkie M48 została zmodyfikowane do wersji M48A3 z silnikiem wysokoprężnym.
W połowie lat siedemdziesiątych, opracowany nowy model M48A5 który został uzbrojony w silniejszą armatę 105 mm, używaną już wtedy przez M60. W tym czasie większość M48 została już odstawiona do rezerwy.
Do połowy lat dziewięćdziesiątych wszystkie M48 zostały wycofane ze służby w armii amerykańskiej, są jednak jeszcze używane przez wojska innych krajów.
Użycie bojowe edytuj
M48 wzięły udział w wojnie wietnamskiej (używano tam także wariantu M67A2 z miotaczem ognia), używane były głównie w roli wsparcia piechoty, dobrze spisując się w tych zadaniach.
M47 i M48 po raz pierwszy starły się z innymi czołgami w 1965 w czasie wojny indyjsko-pakistańskiej. M47/48 w rękach Pakistańczyków zostały zdeklasowane przez indyjskie Centuriony (produkcji brytyjskiej) i Shermany (amerykańskie czołgi jeszcze z okresu II wojny światowej), ale decydującą rolę odegrało tu lepsze wyszkolenie i taktyka indyjskich czołgistów.
M48 wzięły także udział w wojnie sześciodniowej w 1967. Na froncie synajskim izraelskie M48 bez problemu poradziły sobie z egipskimi T-34 i T-54 dostarczonymi przez Związek Radziecki. Na Zachodnim Brzegu izraelskie Shermany bez problemu poradziły sobie z jordańskimi M48, choć tu decydujące znaczenie miała taktyka i wyszkolenie. Armia izraelska zdobyła około 100 M48 i M48A1, wcielając je później do własnej armii.
M60 edytuj
Bibliografia edytuj
- Tomasz Begier, Dariusz Użycki, Patton Cz.I – M-47 w: nowa Technika Wojskowa nr 2/1999, s. 12