Pewel Ślemieńska
Pewel Ślemieńska – wieś w Polsce, położona w województwie śląskim, powiecie żywieckim, w gminie Świnna[4][5].
| wieś | |
 Widok na Pewel Ślemieńską od strony Gronia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
1558[2] |
| Strefa numeracyjna |
33 |
| Kod pocztowy |
34-331[3] |
| Tablice rejestracyjne |
SZY |
| SIMC |
0072117 |
Położenie na mapie gminy Świnna  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu żywieckiego  | |
 49°41′16″N 19°19′46″E/49,687778 19,329444[1]
| |
W latach 1975–1998 wieś administracyjnie należała do województwa bielskiego.
Liczba mieszkańców – w przybliżeniu – wynosi 1600 osób.
Położenie edytuj
Pewel Ślemieńska położona jest w południowej Polsce, w województwie śląskim, w gminie Świnna. Do roku 1973 – kiedy to powstała Gmina Świnna – Pewel Ślemieńska należała do Gminy Ślemień.
Pewel Ślemieńska leży na zboczach Pasma Pewelskiego, które według J. Kondrackiego jest częścią Beskidu Makowskiego (dawniej Beskid Średni)[6].
Przez Pewel przepływa rzeka Pewlica, która wpada do Koszarawy. Wójt żywiecki – Andrzej Komoniecki wspomina o tej rzece w swoim Dziejopisie: Ósma Pewlica, a ta płynie przez wieś przezwaną Pewlą Ślemieńską, a wykapem swoim wychodzi od wierzchowin przezwanych Czeretnik albo z lasu Kozłowa wypływa[7].
Z Pewlą Ślemieńską sąsiadują następujące miejscowości: Pewel Mała, Mutne Pewel Wielka, Ślemień i Gilowice.
Integralne części wsi edytuj
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0072130 | Do Gronia | część wsi |
| 0072146 | Do Polany | część wsi |
| 0072169 | Groń | część wsi |
| 0072175 | Koszarzyczne | część wsi |
| 0072181 | Mikołajki | część wsi |
| 0072123 | Parciki | część wsi |
| 0072198 | Pod Kępkami | część wsi |
| 0072206 | Ścieżki | część wsi |
| 0072212 | U Ścieżki | część wsi |
Rys historyczny edytuj
Pewel Ślemieńska najprawdopodobniej została założona na przełomie XVI i XVII wieku – jednak dokładną datę trudno jest ustalić. W 1595 roku wieś Pewla położona w powiecie śląskim województwa krakowskiego była własnością kasztelana sądeckiego Krzysztofa Komorowskiego[8]. A. Urbaniec w swojej książce „Tam, gdzie początek wody” pisze, że Państwo Ślemieńskie powstało w 1608, a Pewel Ślemieńską wymienia się jako jedną ze wsi wchodzącą w skład tego Państwa[9].
O wsi Pewli wspomina także Jan Komorowski (kasztelan połaniecki) w swoim akcie nadania mieszczanom żywieckim lasu Kiełbasów i lasu Łyska z polem Oklem oraz prawa nadania małego polowania i rybołówstwa na rzece Koszarawie:
A granice w tym będą mieli opisane, naprzód ten z wierzchu opisany, Okiel, jako jest sam w sobie ze starodawna zamierzony, między rolami miejskimi a sporyskimi, a kopcem narożnym od granic moszczańskich, potem od tego kopca granicami moszczańskimi w górę aż po potok, na którym granica rychwałdzka stanęła, a potem tym potokiem w górę granicami rychwałdzkimi do kopca, a od tego kopca zasię do drugiego kopca, a od tego kopca zasię w górę aż do wierchu Łyski, gdzie także kopiec jest usuty, potem od tego kopca wierchem Łyski do kopca narożnego od Rychwałdu, a od tego kopca wprzejmo do potoka, mianowicie Świnnej, od wsi Pewli, a potem w dół tym potokiem aż do drugiego kopca, który jest usuty nad potokiem między tąż Łyską a między wierchem Praszywka, a potem na dół tym potokiem aż do Koszarawy rzeki, a potem aż po granice sporyskie, tego wszystkiego ciż zwyż pisani mieszczanie moi żywieccy mają uywać i bronić, chronić wszelakim sposobem jako swego własnego gruntu i dziedzictwa
Pewel Ślemieńska dzisiaj edytuj
- Zespół Szkolno-Przedszkolny im. ks. B. Markiewicza oraz Gimnazjum im. M. Skłodowskiej-Curie, Mieszkańcy Pewli Ślemieńskiej starali się o budowę szkoły do początku XX wieku. Dopiero w 1930 gmina podjęła decyzję o budowie czteroklasowej szkoły. W 1937 r. zostały wykończone dwie pierwsze sale lekcyjne. Po zakończeniu II wojny światowej podjęto decyzję o poszerzeniu szkoły i dobudowaniu piętra. Dalsza rozbudowa szkoły miała miejsce w 1967 roku natomiast po 1991 roku zmieniono formę pokrycia dachu w rezultacie czego powstało poddasze z nowymi salami lekcyjnymi. Do 2004 roku w budynku mieściła się szkołą podstawowa wraz z przedszkolem. Od 2004 roku w budynku szkoły znajduje się Zespół Szkolno-Przedszkolny oraz od 2012 r. także Gimnazjum,
- Na terenie Pewli Ślemieńskiej działa dziecięco-młodzieżowy zespół „Hajduki”,
- Parafia Matki Bożej Królowej Polski – zanim powstała parafia w Pewli Ślemieńskiej mieszkańcy należeli do parafii św. Mikołaja w Rychwałdzie. Dziś parafia ma kościół, którego budowa została ukończona na przełomie jesieni i zimy 1981. Pierwsza msza w nowej świątyni została odprawiona 24 grudnia 1981 r. Parafia rzymskokatolicka z kościołem pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny Królowej Polski została erygowana w 1983[10] (na terenie Pewli Ślemieńskiej największą grupę stanowią wyznawcy religii rzymskokatolickiej – jednak nie należy zapominać, że we wsi mieszkali i mieszkają osoby związane z innymi religiami),
- Ochotnicza Straż Pożarna, jak pisze A. Urbaniec, Impulsem do założenia OSP był tragiczny pożar stodoły, w 1930 roku, w którym zginęło dwoje małych dzieci. Zorganizowanie OSP było pierwszym przejawem zespołowego działania[9]. W 1938 został powołany komitet budowy remizy, która została ukończona w latach 50. XX wieku (budowa została przerwana z powodu II Wojny Światowej). Dalsza rozbudowa remizy została zakończona w 1966 roku. Także w 1966 OSP przejęła nadzór nad lokalną orkiestrą dętą,
- Ludowy Klub Sportowy Pewel Ślemieńska – rok założenia 1996 (występujący obecnie w A klasie),
- Rancho Adama – gospodarstwo agroturystyczne,
- W latach siedemdziesiątych XX wieku na terenie Pewli Ślemieńskiej istniała Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna, do której należała większość rolników. Po przemianach ustrojowych w 1989 spółdzielnia przestała istnieć, a jej grunty wróciły do pierwotnych właścicieli.
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 98957
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 909 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ a b TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
- ↑ J. Kondracki, Geografia regionalna Polski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998.
- ↑ a b A. Komoniecki, Chronografia albo Dziejopis Żywiecki.
- ↑ Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 2008, s. 110.
- ↑ a b A. Urbaniec, Tam, gdzie początek wody, Żywiec: Drukarnia Akcydensowa Karol Gąsior, 2014.
- ↑ O. Zdzisław Gogol, Karta Groni: Początkowa organizacja życia kościelnego i rozwój sieci parafialnej na Żywiecczyźnie, 1999.