Soreniec żółtawy
Soreniec żółtawy, obrost żółtawy (Physconia enteroxantha (Nyl.) Poelt) – gatunek grzybów z rodziny obrostowatych (Physciaceae)[1]. Ze względu na współżycie z glonami zaliczany jest do porostów[2].
.jpg)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
soreniec żółtawy |
| Nazwa systematyczna | |
| Physconia enteroxantha (Nyl.) Poelt Nova Hedwigia 12: 125 (1966) | |
.jpg)
Systematyka i nazewnictwo edytuj
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Physciaceae, Caliciales, Lecanoromycetidae, Lecanoromycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w roku 1873 William Nylander nadając mu nazwę Physcia enteroxantha. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w roku 1966 Josef Poelt, przenosząc go do rodzaju Physconia[1].
Niektóre synonimy naukowe[3]:
- Parmelia lithotea (Ach.) Röhl. 1913
- Parmelia subdetersa (Nyl.) Kernst. 1891
- Physcia cycloselis var. lithotea (Ach.) Ach. 1803
- Physcia enteroxantha Nyl. 1873
- Physcia enteroxanthella (Harm.) H. Olivier 1907
- Physcia lithotea (Ach.) Nyl. 1877
- Physcia obscura var. lithotea (Ach.) Nyl. 1861
- Physcia pityrea var. enteroxanthella Harm. 1897
- Physcia subdetersa Nyl. 1878
- Xanthoria lithotea (Ach.) Horw. 1912
- Xanthoria subdetersa (Nyl.) Horw. 1912
Nazwa polska według W. Fałtynowicza[2].
Charakterystyka edytuj
Plecha listkowata, tworząca rozetki lub nieregularna. Osiąga średnicę do 6 cm, jest głęboko wcinana, jej odcinki o szerokości 0,5-2 mm zachodzą na siebie lub stykają się brzegami. Są płaskie lub wklęsłe i mają zaokrąglone brzegi. Górna powierzchnia plechy ma barwę szarozieloną lub szarą i pokryta jest białawymi plamkami, zwłaszcza na końcach. Na obrzeżach odcinków znajdują się skupiska soraliów tworzące pofałdowane pasemka. Mają barwę żółtawą lub żółtozieloną. Plecha jest heteromeryczna z glonami protokokkoidalnymi. Powierzchnia dolna na obwodzie jest jasnobrązowa, ku środku stopniowo ciemniejąca do barwy czarnej. Jest matowa lub nieco błyszcząca i znajdują się na niej czarniawe, krzaczkowato rozgałęzione chwytniki. Górna kora jest pseudoparenchymatyczna, rdzeń ma barwę od białej do żółtawej, dolna kora jest nieregularnie protoplektynchymatyczna[4]
Lekanorowe apotecja występują bardzo rzadko. Mają średnicę do 2 mm i niekarbowany brzeżek plechowy, na którym szybko jednak pojawiają się urwistki. W jednym worku powstaje po 8 zarodników o rozmiarach 38 × 15-18 (20) μm[4].
- kora: wszystkie reakcje negatywne,
- rdzeń: K + żółtawy (czasami bardzo jasny), C, KC + żółty do żółto-pomarańczowego, P-,
- soralia: K + i KC + żółtawy do żółtego pomarańczowego lub K-, KC- (zwłaszcza gdy soredia są brązowawe).
Kwasy porostowe: głównie kwas sekalonowy[4].
Występowanie i siedlisko edytuj
Na półkuli północnej gatunek szeroko rozprzestrzeniony. Występuje w Ameryce Północnej, Europie, Afryce Północnej i Azji (Rosja). W Europie występuje na całym obszarze, z wyjątkiem Grenlandii i Islandii, na północy sięga po północne krańce Półwyspu Skandynawskiego[5]. W Polsce jest pospolity na terenie całego kraju[2].
Rośnie głównie na korze drzew, rzadziej, na drewnie, mchach, skałach[2].
Gatunki podobne edytuj
Najbardziej charakterystyczną dla tego gatunku soreńca cechą są żółtawe soredia i żółtawy rdzeń plechy. Barwę tę zawdzięczają kwasowi sekalonowemu. Jeśli jednak plecha zawiera niewielką jego ilość, łatwo pomylić soreńca żółtawego z podobnymi gatunkami soreńców, szczególnie z soreńcem dachówkowatym (Physconia perisidiosa) i soreńcem popielatym (Physconia grisea)[4].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2020-10-13].
- ↑ a b c d Wiesław Fałtynowicz, The Lichenes, Lichenicolous and allied Fungi of Poland. Krytyczna lista porostów i grzybów naporostowych Polski, Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2003, ISBN 83-89648-06-7
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2014-05-01].
- ↑ a b c d e Consortium of North American Lichen Herbaria [online] [dostęp 2015-03-03].
- ↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2014-04-18].