Pieniążniczka szyszkowa

Pieniążniczka szyszkowa (Baeospora myosura (Fr.) Singer) – gatunek grzybów z rzędu pieczarkowców (Agaricales).

Pieniążniczka szyszkowa

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	incertae sedis
Rodzaj	pieniążniczka
Gatunek	pieniążniczka szyszkowa
Nazwa systematyczna
Baeospora myosura (Fr.) Singer Revue Mycol., Paris 3: 193 (1938)

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Baeospora, Incertae sedis, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi.

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1818 r. Elias Fries nadając mu nazwę Agaricus myosurus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1938 r. Rolf Singer.

Synonimy:

• Agaricus myosurus Fr. 1818
• Chamaeceras varicosus (Fr.) Kuntze 1898
• Collybia clavus var. myosura (Fr.) Quél. 1886
• Collybia friesii Bres. 1928
• Collybia myosura (Fr.) Quél. 1872
• Marasmius friesii (Bres.) Rea 1932
• Marasmius myosurus (Fr.) P. Karst. 1889
• Marasmius varicosus Fr. 1838
• Mycena myosura (Fr.) Kühner 1938
• Mycena myosura (Fr.) Kühner 1938 subsp. myosura
• Mycena myosura subsp. varicosa (Fr.) Kühner 1938

Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r.

Morfologia

Kapelusz

Drobny grzyb o średnicy kapelusza zazwyczaj od 8–22 mm. U młodych okazów kapelusz półkulisty, potem wypukły, na koniec płaski, czasami z brodawką na środku. Powierzchnia gładka, matowa, w stanie wilgotnym blaszki nieco prześwitują do połowy średnicy kapelusza. Brzeg prosty, ostry i delikatnie, promieniście włókienkowaty.

Blaszki

Wąsko przyrośnięte do trzonu lub prawie wolne, bardzo gęste. Barwa biaława, u starszych z brązowymi plamami. Mają szerokość 1–2 mm i gładkie ostrza.

Trzon

Wysokość 1,5–5 cm, grubość 1–2 mm, równogruby, pełny. Powierzchnia gęsto i drobno oprószona białymi ziarenkami. W górnej części jest ma barwę od bladokremowej do bladobrązowej, w dolnej jest ciemniejsza – różowawo brązowa lub żółtawo-brązowa. Często trzon jest w nasadzie korzeniasty z białymi ryzomorfami i porośnięty białymi włoskami.

Miąższ

Tej samej barwy co powierzchnia kapelusza. Ma słaby grzybowy zapach i smak.

Cechy mikroskopowe

Wysyp zarodników biały. Zarodniki gładkie, eliptyczne i prawie cylindryczne, amyloidalne, o rozmiarach 3–4 × 1,5–2 μm. Pleurocystydy i cheilocystydy zgrubiałe, wrzecionowate, o długości do 40 μm i szerokości do 10 μm. Pleurocystydy rzadkie, cheiolocystydy obfite. Strzępki skórki o szerokości 4–14 μm, słabo wybarwione.

Występowanie i siedlisko

Opisano występowanie tego gatunku w Ameryce Północnej, Europie oraz Korei i Japonii. W Polsce jest rzadki.

Występuje w lasach iglastych i mieszanych. Rośnie na opadłych szyszkach sosnowych, rzadziej świerkowych, często zagrzebanych w podłożu. Owocniki wytwarza od sierpnia do listopada.

Gatunki podobne

Na szyszkach występują w Polsce 3 gatunki szyszkówek: szyszkówka świerkowa (Strobilurus esculentus), szyszkówka tęporozwierkowa (Strobilurus stephanocystis) i szyszkówka gorzka (Strobilurus tenacellus). Występują głównie wiosną. Pieniążniczka szyszkowa odróżnia się od nich gęsto oprószonym trzonem, gęstymi blaszkami, mniejszymi rozmiarami, przeważnie jaśniejszą barwą oraz amyloidalnymi zarodnikami i cienkościennymi cheilocystydami.

Na szyszkach występuje także grzybówka wiosenna (Mycena strobilicola). Pojawia się wiosną. Różni się wyraźnym zapachem chloru, białym, kruchym trzonem oraz bardziej stożkowatym kapeluszem.