Wikipedia

Pomnik Żołnierzy Września w Bykowcach

Pomnik w Bykowcach

Pomnik Żołnierzy Września w Bykowcach – pomnik upamiętniający poległych żołnierzy polskich w Bykowcach w gminie Sanok w województwie podkarpackim.

Pomnik Żołnierzy Września w Bykowcach
Ilustracja
Państwo

 Polska

Miejscowość

Bykowce

Projektant

Wojciech Kurpik

Data odsłonięcia

10 października 1971

Położenie na mapie gminy wiejskiej Sanok
Mapa konturowa gminy wiejskiej Sanok, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „Pomnik Żołnierzy Września w Bykowcach”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Pomnik Żołnierzy Września w Bykowcach”
Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Pomnik Żołnierzy Września w Bykowcach”
Położenie na mapie powiatu sanockiego
Mapa konturowa powiatu sanockiego, u góry nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Pomnik Żołnierzy Września w Bykowcach”
Ziemia49°32′46,3″N 22°16′12,9″E/49,546194 22,270250
Multimedia w Wikimedia Commons

Historia edytuj

Ideę stworzenia monumentu prowadził Komitet Budowy Pomnika, zaś inicjatywę wsparło Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku, którego kierownik pracowni konserwatorskiej Wojciech Kurpik bezinteresownie przygotował projekt[1][2], zaś w organizacji przedsięwzięcia działali także Aleksander Rybicki i Stefan Stefański[3][4]. Monument przedstawia flagę Polski w odpowiedniej kolorystyce, imitując jej postrzępienie na wietrze[5]. Pomnik wykonano w kamieniu łupanym i ustawiono na betonowej płycie[5]. Po bokach umieszczono filarki, a na nich misy przeznaczone na znicze[5]. Monument został zainstalowany w Bykowcach po lewej stronie szosy Sanok-Przemyśl (droga krajowa nr 28)[5]. Przy całości przedsięwzięcia szczególnie zaangażował się działacz oddziału ZBoWiD Wiktor Gościński[5]. Obiekt powstał w czynie społecznym[6]. Koszty zaplanowane wyniosły 92 tys. zł.[5].

Pomnik został odsłonięty 10 października 1971 w ramach obchodów 28. rocznicy powstania ludowego Wojska Polskiego[6][1][5]. Odsłonięcia dokonał zastępca przewodniczącego zarządu okręgowego ZBoWiD dr Tadeusz Stanisz[6]. Przemówienie wygłosił uczestnik walk wrześniowych z 1939 inż. Tadeusz Gołębiowski[7]. Przewodniczący Prezydium PRN w Sanoku, Zbigniew Dańczyszyn przekazał opiekę nad pomnikiem uczniom II Liceum Ogólnokształcącego im. Marii Skłodowskiej-Curie w Sanoku oraz szkoły podstawowej w Bykowcach[8]. W uroczystościach uczestniczyli krewni ppor. Mariana Zaremby[6][5].

Monument upamiętnia walkę polskich żołnierzy, który po wybuchu II wojny światowej podczas kampanii wrześniowej 1939[1][9][8]. Kompania karabinów maszynowych 6 Pułku Strzelców Podhalańskich z Sambora[10] (wchodząca w skład 3 Brygady Górskiej), którą wodził podporucznik rezerwy Marian Zaremba jako miała za zadanie opóźnianie natarcia wroga[1]. Podczas walki 10 września 1939 w miejscowości Bykowce, nieopodal Sanoka Zaremba został ranny, następnie wzięty do niewoli i zastrzelony przez Niemców na miejscu strzałem w tył głowy[8] (jego ostatnie słowa przed śmiercią miały brzmieć: „Polsko pomścij”). Wraz z nim polegli czterej szeregowcy: Ludwik Lisiak, Ignacy Matuszczak, Leon Piłat i Leon Urbaniak[1]. Bitwa w Bykowcach była ostatnim aktem walk kampanii wrześniowej na terenie powiatu sanockiego[8].

Pomnik stanowi wizerunek postrzępionego polskiego sztandaru. Została na nim umieszczona tablica pamiątkowa inskrypcją: „Miejsce bohaterskiej walki i śmierci polskich żołnierzy, którzy pod dowództwem ppor. Mariana Zaremby w dniu 10 września 1939 roku stoczyli bitwę z przeważającymi siłami najeźdźców hitlerowskich”[1][11].

Ponadto powstała rzeźba przedstawiająca głowę cierpiącego Chrystusa zaprojektowana i wykonana przez artystę plastyka Stanisława Bryndala z Ołpin. W celu upamiętnienia pięciu żołnierzy poległych w dniu 10 września 1939 roku w Bykowcach na piaskowej płycie grobowca zamieszono symbolicznie pięć miedzianych liści dębu. Dzisiaj znane są tylko cztery nazwiska poległych: Ludwik Lisiak, Ignacy Matuszczak, Leon Piłat i Leon Urbaniak - leśniczy[12]. Pomnik uroczyście poświęcono 1 września 2001.

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d e f GSA 25 ↓.
  2. ↑ ZBoWiD 1986 ↓.
  3. ↑ Artur Bata. Udział Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku w budowie pomnika w Bykowcach. „Materiały Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku”. Nr 14, s. 65-66, 1971. 
  4. ↑ Marcin Patronik. W rocznicę Września. Pamiętają i chcą pamiętać. „Tygodnik Sanocki”. Nr 36 (461), s. 10, 8 września 2000. 
  5. ↑ a b c d e f g h ZBoWiD 1986 ↓, s. 154.
  6. ↑ a b c d Przed Dniem Wojska Polskiego. W hołdzie bohaterskim żołnierzom kampanii wrześniowej. Odsłonięcie pomnika w Bykowcach. „Nowiny”. Nr 281, s. 1, 11 października 1971. 
  7. ↑ ZBoWiD 1986 ↓, s. 155.
  8. ↑ a b c d Księga ↓, s. 42.
  9. ↑ ZBoWiD 1986 ↓, s. 153-154.
  10. ↑ Województwo krośnieńskie. W: Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa, lata wojny 1939-1945. Warszawa: Rada Ochrony Pomników Walk i Męczeństwa / Sport i Turystyka, 1988, s. 397. ISBN 83-217-2709-3.
  11. ↑ Borys Łapiszczak: Sanok i Województwo Podkarpackie na dawnej pocztówce i fotografii. Cz. VII. Sanok: Poligrafia, 2004, s. 82. ISBN 83-915388-4-2.
  12. ↑ Informator Stowarzyszenia Rozwoju Wsi Bykowce "Moja Wieś" im. Stanisławy Tarnawieckiej, Bykowce 2004

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Pomnik_Żołnierzy_Września_w_Bykowcach&oldid=68257664”