Wikipedia

Zbigniew Dańczyszyn

Zbigniew Dańczyszyn (ur. 1 stycznia 1920 w Dynowie, zm. 19 czerwca 1991 w Sanoku) – polski pracownik przemysłu górniczo-naftowego związany z Sanokiem, więzień obozów niemieckich podczas II wojny światowej, polityk, tenisista, działacz sportowy.

Zbigniew Dańczyszyn
Ilustracja
Zbigniew Dańczyszyn (1938)
Data i miejsce urodzenia

1 stycznia 1920
Dynów

Data i miejsce śmierci

19 czerwca 1991
Sanok

Miejsce spoczynku

Cmentarz Centralny w Sanoku

Narodowość

polska

Rodzice

Bazyli, Helena

Małżeństwo

Danuta

Dzieci

Andrzej

Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Medal „Za udział w wojnie obronnej 1939” Krzyż Oświęcimski Medal Komisji Edukacji Narodowej
Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury Fizycznej” Odznaka „Zasłużony dla Sanoka”
Multimedia w Wikimedia Commons

Życiorys edytuj

Urodził się 1 stycznia 1920 w Dynowie[1][2][3]. Był synem Bazylego (1880-1966, pracownik poczty)[4][5][6] i Heleny z domu Kibała (1887-1964)[7][8]. Miał brata Włodzimierza Mariana (1911-1931, absolwent sanockiego gimnazjum z 1929)[9][10].

Od dzieciństwa był związany z Sanokiem[11][12]. W 1938 zdał egzamin dojrzałości w Państwowym Gimnazjum Męskim im. Królowej Zofii w Sanoku (w jego klasie byli m.in. Władysław Majcher, Zdzisław Peszkowski)[13][14]. Wstąpił do Szkoły Podchorążych przy 5 Pułku Strzelców Podhalańskich w Przemyślu, uzyskując stopień plutonowego podchorążego Wojska Polskiego. W okresie mobilizacji w sierpniu 1939 został skierowany do 2 Pułku Strzelców Podhalańskich w rodzinnym Sanoku.

Po wybuchu II wojny światowej 1939 został odkomenderowany do jednostki szkolenia rezerw 22 Dywizji Piechoty Górskiej w Samborze. Brał udział w walkach kampanii wrześniowej[15]. Wtedy podjął nieudaną próbę przedostania się przez granicę rumuńską i powrócił do Sanoka. Został wzięty przez Niemców do niewoli, z której zbiegł w Iwoniczu. Powrócił do domu rodzinnego (zamieszkiwał przy ulicy Słonecznej[2]), lecz zagrożony aresztowaniem udał się do Łańcuta, gdzie przebywała jego siostra. Ukrywał się w majątku Wilensdorf[16]. Następnie wraz z przyjaciółmi z sanockiego gimnazjum pchor. Antonim Szczudlikiem i Kazimierzem Sołtysikiem postanowił wyruszyć na Zachód aby przyłączyć się do Armii Polskiej we Francji[17]. Wyruszyli z Sanoka pod koniec kwietnia 1940, po przejściu trasy przez Bieszczady trafili pociągiem do Konsulatu RP w Ungwarze[17]. Tam otrzymał rozkaz od polskiego oficera odbycia transgranicznego kursu kurierskiego[18]. Po przeniesieniu poczty kurierskiej (zawierającej banknoty) Dańczyszyn i Szczudlik zostali aresztowani[19] przez Węgrów w miejscowości Stačkin. Przekazani Niemcom, zostali osadzeni w więzieniu w Sanoku 29 maja 1940[2][19] (w lipcu 1940 część z osadzonych tam, została zamordowana w egzekucji na górze Gruszka)[20]. Przebywali tam do 9 września 1940[2]. Następnie zostali przewiezieni do więzienia w Tarnowie, a 5 kwietnia 1941 został zesłany do obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau[21][22][19] (Dańczyszyn otrzymał numer obozowy 11246[22]). W obozie Szczudlik poniósł śmierć[19], a przebywali tam także inni znajomi Dańczyszyna z Sanoka, m.in. Czesław Jara, Kazimierz Dulęba, Bronisław Wajda, Mieczysław Ansion, Jan Bezucha[23]. W 1943 Dańczyszyn został przeniesiony do obozu w Buchenwaldzie[22]. Stamtąd wiosną 1945 był przewożony do KL Dachau, jednak zbiegł z transportu, po czym wraz z trzema innymi uciekinierami ukrywał się przez tydzień w lesie aż do napotkania żołnierzy amerykańskich.

We wrześniu 1945 powrócił do Sanoka i uchwałą Rady Miejskiej w Sanoku został uznany przynależnym do gminy Sanok[1]. Od października 1945 krótkotrwale był pracownikiem Wydziału Kultury Powiatowej Rady Narodowej w Sanoku. Następnie w 1946 został zatrudniony w Sanockim Zakładzie Górnictwa Nafty i Gazu i pracował tam do 1978, gdy przeszedł na emeryturę. Awansowany pełnił stanowisko zastępcy dyrektora ds. organizacyjnych. Podczas pracy zajmował się także sferą kulturalną, przygotowywał występy estradowe i sceniczne, programy satyryczne[24]. Był członkiem zespołu wokalnego Czwórka Rewelersów, działającego w Powiatowym Domu Kultury, działającym w budynku przy ul. Adama Mickiewicza 24 w Sanoku (prócz niego także m.in. Adam Bieniasz, Benedykt Gajewski)[25].

W 1947 wspólnie z Edwardem Czerepaniakiem powołał do życia klub sportowy pod nazwą RKS Sanoczanka, w kolejnych latach przemianowany na ZKZ Związkowiec (1949–1950), ZKS Unia (1950–1952), Górnik Sanok (1952–1957)[26]. Od 1951 do 1956 był prezesem przemianowanego Górnika Sanok[27]. Podczas pełnienia przez niego stanowiska przewodniczącego rady koła Górnika Sanok piłkarze klubu w sezonie 1956 zwyciężyli w A klasie rzeszowskiej i awansowali do III ligi rzeszowsko-lubelskiej[28]. Od 1958 był prezesem klubu RKS Sanoczanka. Na przełomie lat 40. i 50. był aktywnym tenisistą i wygrywał zawody miejskie w Sanoku. Został m.in. triumfatorem pierwszych powojennych mistrzostw Sanoka w tenisie w 1949 pokonując Eugeniusza Czerepaniaka (rok później przegrał z nim w finale). Podczas działalności Dańczyszyna w latach 50. dokonano rozbudowy stadionu „Wierchy” w Sanoku, budowy skoczni narciarskiej, kortów tenisowych, sztucznego lodowiska.

Był członkiem PZPR[29]. W 1953 został powołany w skład Miejskiej Rady Narodowej w Sanoku[30]. Został wybrany radnym MRN w Sanoku 1954–1958[31]. W 1961, 1965 był wybierany radnym Powiatowej Rady Narodowej w Sanoku kadencji[32], od 1964/1965[33][34] był przewodniczącym Prezydium PRN[35] do 1972, został wybrany zastępcą przewodniczącego Konwentu Seniorów[36] W 1958 został członkiem Kolegium Karno-Orzekającego w Sanoku[37]. W 1988 został powołany przez MRN w Sanoku do specjalnej komisji rozpatrującej wnioski o nadanie Odznaki „Zasłużony dla Sanoka”[38].

Był działaczem działającego od 1947 koła w Sanoku Polskiego Związku Byłych Więźniów Politycznych Hitlerowskich Więzień i Obozów Koncentracyjnych[39], a po 1949 był członkiem Koła Miejsko-Gminnego Związku Bojowników o Wolność i Demokrację w Sanoku[40]. 12 marca 1961 został wybrany członkiem zarządu oddziału powiatowego oddziału powiatowego w Sanoku Związku Bojowników o Wolność i Demokrację[41], 17 marca 1963 sekretarzem komisji rewizyjnej[42]. Był też prelegentem tej organizacji[43]. W kwietniu 1965 został wybrany przewodniczącym Obywatelskiej Powiatowej Komisji Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa[44]. W okresie PRL posiadał stopień oficerski porucznika (stan w 1973)[45]. W latach 70. był działaczem Społecznego Komitetu Budowy Szpitala w Sanoku[46]. Został wiceprzewodniczącym Komitetu Zjazdu wychowanków Gimnazjum i I Liceum w Sanoku w 100-lecie szkoły 1880–1980[47][48] oraz był w komitecie redakcyjnym wydanej z tej okazji publikacji pt. Księga pamiątkowa (obchodów 100-lecia Gimnazjum oraz I Liceum Ogólnokształcącego w Sanoku)[49]. Został gościem I LO im. Komisji Edukacji Narodowej w Sanoku, co było transmitowane w ramach cyklicznych lekcji wychowawczych w TVP2 16 maja 1985[50].

Zamieszkiwał przy ul. Stanisława Konarskiego 9 w Sanoku[51]. Jego żoną od 26 grudnia 1947 była Danuta z domu Stropek[52] (1924–2014). Syn Andrzej Dańczyszyn został dziennikarzem Radia Rzeszów[53].

Zbigniew Dańczyszyn zmarł 19 czerwca 1991 w szpitalu w Sanoku[54][55]. Został pochowany w grobowcu rodziny Stropków na cmentarzu przy ul. Rymanowskiej w Sanoku 21 czerwca 1991[54].

Publikacje edytuj

  • Wychowankowie sanockiego gimnazjum w Oświęcimiu w: Księga pamiątkowa Gimnazjum Męskiego w Sanoku 1888–1958 (1958)[56][57]
  • Początki sportu w sanockiej „Nafcie” w: Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej. Nr 4: Nafta (2004)[58][59]
 
Grobowiec rodzin Stropek i Dańczyszyn w Sanoku

Odznaczenia i wyróżnienia edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 88 (poz. 271).
  2. ↑ a b c d Gefängnis in Sanok. Księga więźniów śledczych 1939-1940 (zespół 134, sygn. 97). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 139 (poz. 1453).
  3. ↑ Edward Zając. Dymy nad Auschwitz-Birkenau (2). „Tygodnik Sanocki”. Nr 22 (342), s. 11, 29 maja 1998. 
  4. ↑ Księga Zmarłych 1959–1975 Sanok. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 76 (poz. 39).
  5. ↑ Kondolencje. „Nowiny”. Nr 141, s. 5, 15 czerwca 1966. 
  6. ↑ Bazyli Dańczyszyn. cmentarzsanok.zetohosting.pl. [dostęp 2021-05-02].
  7. ↑ Księga Zmarłych 1959–1975 Sanok. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 60 (poz. 84).
  8. ↑ Helena Dańczyszyn. cmentarzsanok.zetohosting.pl. [dostęp 2021-05-02].
  9. ↑ Księga Zmarłych 1904–1934 Sanok. T. J. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 361 (poz. 42).
  10. ↑ Marian Dańczyszyn. cmentarzsanok.zetohosting.pl. [dostęp 2021-05-02].
  11. ↑ Andrzej Brygidyn: Żołnierskimi rzuceni losami. Sanok: 1994, s. 156. ISBN 83-87282-47-2.
  12. ↑ Andrzej Brygidyn. Wierni przysiędze i żołnierskim honorem (IV). Sanoczanie nad polskim morzem. „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 5, nr 23 (494) z 20 - 31 sierpnia 1989. 
  13. ↑ Wykaz absolwentów, którzy złożyli egz. dojrz. w latach szk. od 1887/88 do 1937/38. W: Sprawozdanie Jubileuszowe z działalności Państwowego Gimnazjum w Sanoku w latach 1888-1938 wydane z okazji Wielkiego Zjazdu wychowawców i wychowanków Zakładu w 50 rocznicę pierwszego egzaminu dojrzałości. Sanok: 1938, s. 59.
  14. ↑ Absolwenci. 1losanok.pl. [dostęp 2015-12-23].
  15. ↑ ZBoWiD 1986 ↓, s. 263.
  16. ↑ Józef Ząbkiewicz. Dzień, który na zawsze pozostanie w pamięci. „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 5, nr 14 (305) z 10-20 maja 1984. 
  17. ↑ a b Drogi 1991 ↓, s. 292.
  18. ↑ Krystyna Chowaniec. Z dziejów łączności ZWZ-AK z polskim rządem na uchodźstwie. Kurierzy. „Tygodnik Sanocki”, s. 9, nr 27 (1227) z 3 lipca 2015. 
  19. ↑ a b c d Drogi 1991 ↓, s. 295.
  20. ↑ Zbigniew Dańczyszyn: Wychowankowie sanockiego gimnazjum w Oświęcimiu. W: Księga pamiątkowa Gimnazjum Męskiego w Sanoku 1888–1958. Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1958, s. 133-137.
  21. ↑ Zbigniew Dańczyszyn: Wychowankowie sanockiego gimnazjum w Oświęcimiu. W: Księga pamiątkowa Gimnazjum Męskiego w Sanoku 1888–1958. Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1958, s. 138.
  22. ↑ a b c Informacje o więźniach. Zbigniew Dańczyszyn. auschwitz.org. [dostęp 2019-02-22].
  23. ↑ Zbigniew Dańczyszyn: Wychowankowie sanockiego gimnazjum w Oświęcimiu. W: Księga pamiątkowa Gimnazjum Męskiego w Sanoku 1888–1958. Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1958, s. 133-134, 141-143.
  24. ↑ Zbigniew Gruber. Działalność kulturalna Sanockiego Zakładu Górnictwa Nafty i Gazu. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”. Nr 4: Nafta, s. 44, 45, 51, 53, 2004. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X. 
  25. ↑ Franciszek Oberc: Sanok. Instytucje kultury. Sanok: Miejska Biblioteka Publiczna im Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 1999, s. 58. ISBN 83-909787-3-3.
  26. ↑ Zbigniew Dańczyszyn. Początki sportu w sanockiej „Nafcie”. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”. Nr 4: Nafta, s. 79, 2004. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X. 
  27. ↑ Zbigniew Dańczyszyn. Początki sportu w sanockiej „Nafcie”. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”. Nr 4: Nafta, s. 60, 62, 2004. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X. 
  28. ↑ Witamy Górnika w gronie III-ligowców. „Nowiny Rzeszowskie-Nowiny Sportowe”, s. 6, Nr 249 z 18 października 1956. 
  29. ↑ Adam Sudoł: Polska Ojczyzna moja. Część II. Sanok: 1999, s. 256-257.
  30. ↑ Stachowicz. MRN w Sanoku 2008 ↓, s. 140.
  31. ↑ Stachowicz. MRN w Sanoku 2008 ↓, s. 146.
  32. ↑ Obwieszczenie o wynikach wyborów do rad narodowych w województwie rzeszowskim. „Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie”. Nr 7, s. 109, 30 czerwca 1965. 
  33. ↑ Andrzej Brygidyn, W latach powojennych. Po przełomie październikowym w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, s. 788.
  34. ↑ 1 Maja w województwie rzeszowskim. Sanok. „Nowiny”, s. 3, Nr 103 z 3 maja 1965. 
  35. ↑ Andrzej Romaniak: Sanok. Fotografie archiwalne – Tom II. Wydarzenia, uroczystości, imprezy. Sanok: Muzeum Historyczne w Sanoku, 2011, s. 264, 270. ISBN 978-83-60380-30-7.
  36. ↑ Stachowicz. MRN w Sanoku 2008 ↓, s. 181, 184, 187, 203, 211, 216, 219, 227, 229.
  37. ↑ Stachowicz. MRN w Sanoku 2008 ↓, s. 168.
  38. ↑ Stachowicz. MRN w Sanoku 2008 ↓, s. 307.
  39. ↑ ZBoWiD 1986 ↓, s. 13.
  40. ↑ Spotkanie weteranów II wojny światowej. „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 3, nr 22 (313) z 1-10 sierpnia 1984. 
  41. ↑ ZBoWiD 1986 ↓, s. 57.
  42. ↑ ZBoWiD 1986 ↓, s. 70.
  43. ↑ ZBoWiD 1986 ↓, s. 161, 263.
  44. ↑ ZBoWiD 1986 ↓, s. 83.
  45. ↑ ZBoWiD 1986 ↓, s. 173.
  46. ↑ Andrzej Romaniak: Sanok. Fotografie archiwalne – Tom II. Wydarzenia, uroczystości, imprezy. Sanok: Muzeum Historyczne w Sanoku, 2011, s. 464, 468. ISBN 978-83-60380-30-7.
  47. ↑ Komitet Zjazdu wychowanków Gimnazjum i I Liceum w Sanoku w 100-lecie szkoły 1880–1980. W: Księga pamiątkowa (obchodów 100-lecia Gimnazjum oraz I Liceum Ogólnokształcącego w Sanoku). Sanok: 1980, s. 8.
  48. ↑ Zbigniew Dańczyszyn: Narodziny Komitetu. W: Księga pamiątkowa (obchodów 100-lecia Gimnazjum oraz I Liceum Ogólnokształcącego w Sanoku). Sanok: 1980, s. 9-12.
  49. ↑ Komitet Zjazdu wychowanków Gimnazjum i I Liceum w Sanoku w 100-lecie szkoły 1880–1980. W: Księga pamiątkowa (obchodów 100-lecia Gimnazjum oraz I Liceum Ogólnokształcącego w Sanoku). Sanok: 1980, s. 2.
  50. ↑ Dziś w TVP program z Sanoka. „Nowiny”, s. 2, Nr 113 z 16 maja 1985. 
  51. ↑ Zofia Bandurka: Wykaz imienny zaproszonych i obecnych na Zjeździe – przygotowała mgr Zofia Bandurkówna. W: Dwa dni w mieście naszej młodości. Sprawozdanie ze zjazdu koleżeńskiego wychowanków Gimnazjum Męskiego w Sanoku w 70-lecie pierwszej matury w roku 1958. Warszawa: 1960, s. 121.
  52. ↑ Indeks do Ksiąg Zaślubionych Parafii Przemienienia Pańskiego w Sanoku od roku 1911. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 42 (Tom L, poz. 110).
  53. ↑ Jubileuszowe „Radio Biwak” z jasielskiego Rynku. terazjaslo.pl, 2015-07-02. [dostęp 2017-08-18].
  54. ↑ a b Księga cmentarna nr 1. Matejki Rymanowska od 1973 do 2004 (stare cmentarze), Sanok, (poz. 1665).
  55. ↑ Franciszek Oberc. Noty o autorach. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”. Nr 4: Nafta, s. 139, 2004. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X. 
  56. ↑ Zbigniew Dańczyszyn: Wychowankowie sanockiego gimnazjum w Oświęcimiu. W: Księga pamiątkowa Gimnazjum Męskiego w Sanoku 1888–1958. Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1958, s. 133-144.
  57. ↑ Księga pamiątkowa Gimnazjum Męskiego w Sanoku 1888-1958. biblioteka.sanok.pl. [dostęp 2015-12-24].
  58. ↑ Zbigniew Dańczyszyn. Początki sportu w sanockiej „Nafcie”. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”. Nr 4: Nafta, s. 58, 2004. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X. 
  59. ↑ Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej. Z. 4 : Nafta. biblioteka.sanok.pl. [dostęp 2015-12-24].
  60. ↑ Uroczysta sesja Miejskiej Rady Narodowej zakończyła 6-letnią kadencję. „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 1, nr 10 (301) z 1-10 kwietnia 1984. 
  61. ↑ Komitet Organizacyjny Fundacji Sztandaru. Związek Bojowników o Wolność i Demokrację. Zarząd Koła w Sanoku. 1986, s. 76.
  62. ↑ Centralne uroczystości barburkowe w przemyśle naftowym. „Nowiny”, s. 2, Nr 293 z 10 grudnia 1962. 
  63. ↑ Odznaczenia z okazji 22 Lipca. „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 1, nr 8 (242) z 1-10 sierpnia 1982. 
  64. ↑ Józef Ząbkiewicz. Dzień Zwycięstwa i Kombatanta. Hołd poległym – szacunek tym, którzy przeżyli. „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 2, nr 15 (414) z 20-31 maja 1987. 
  65. ↑ Manifestacja pokojowa w Sanoku. „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 2, nr 15 (378) z 20-31 maja 1986. 
  66. ↑ Marian Struś. Z obrad sesji Miejskiej Rady Narodowej. „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 2, nr 34 (127) z 1-10 grudnia 1978. 
  67. ↑ Stachowicz. MRN w Sanoku 2008 ↓, s. 261.
  68. ↑ Pierwsze na Rzeszowszczyźnie sztuczne lodowisko oddane do eksploatacji. „Nowiny-Stadion”, s. 1, Nr 46 z 11 listopada 1968. 
  69. ↑ Kiedyś w walce – dziś w pracy. Krosno / Wpisani do „Księgi zasłużonych dla województwa krośnieńskiego”. „Nowiny”. Nr 168, s. 4, 20-22 lipca 1985. 
  70. ↑ Wojewódzkie wyróżnienia dla sanoczan. „Gazeta Sanocka – Autosan”. Nr 22 (349), s. 2, 1-10 sierpnia 1985. 
  71. ↑ Nagrody i wyróżnienia dla budowniczych zespołu basenów. „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 5, Nr 1 (70) z 1-15 stycznia 1977. 
  72. ↑ Jerzy Batruch. Wiadomości sportowe. „Nowiny Rzeszowskie”. Nr 244, s. 8, 13 października 1952. 
  73. ↑ Stachowicz. MRN w Sanoku 2008 ↓, s. 288.

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zbigniew_Dańczyszyn&oldid=71914502”