Porokolczak mleczny

Porokolczak mleczny (Irpex lacteus (Fr.) Fr.) – gatunek grzybów z rzędu żagwiowców (Poluyporales).

Porokolczak mleczny

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	żagwiowce
Rodzina	Irpicaceae
Rodzaj	porokolczak
Gatunek	porokolczak mleczny
Nazwa systematyczna
Irpex lacteus (Fr.) Fr. Elench. fung. (Greifswald) 1: 142 (1828)

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Irpex, Irpicaceae, Polyporales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi.

Gatunek ten opisał w 1818 roku Elias Fries, nadając mu nazwę Sistostrema lacteum. Ten sam autor w 1828 r. przeniósł go do rodzaju Irpex

Ma 40 synonimów. Niektóre z nich:

• Hirschioporus lacteus (Fr.) Teng 1963
• Steccherinum lacteum (Fr.) Krieglst. 1999
• Trametes lactea (Fr.) Pilát 1940

Nazwy polskie: palczak siwy (Franciszek Błoński 1889), palczak mleczny (Stanisław Domański 1965), porokolczak mleczny (Władysław Wojewoda 2003).

Morfologia

Owocnik

Roczny, zwykle początkowo rozpostarty, potem rozpostarto-odgięty, czasami siedzący, tworzący niewielkie bocznie przyrośnięte kapelusiki o wymiarach do 1 × 7 × 0,5 cm. Górna powierzchnia biała do kremowej lub blado płowa, gęsto owłosiona, bezstrefowa lub słabo strefowana, gładka lub płytko bruzdowana. Brzeg tej samej barwy, kosmaty lub wełnisty. Hymenofor kolczasty, ale tylko w początkowym stadium, kolce bowiem w trakcie rozwoju szybko przekształcają się w zęby. Powierzchnia porów biała do kremowej, pory kanciaste, w liczbie 2–3 na mm. Przy brzegu owocnik tworzy cienkie, wełniste warstwy. Kontekst biały do jasnobrązowego, miękki, włóknisty, niestrefowany, o grubości do 2 mm. Warstwa rurek o grubości do 3 mm, tej samej barwy co kontekst i ściśle z nim zrośnięta.

Cechy mikroskopowe

System strzępkowy dimityczny. Strzępki generatywne w kontekście cienkościenne do grubościennych, z częstymi rozgałęzieniami i prostymi septami, o średnicy 2–4 µm. Strzępki szkieletowe w kontekście szkliste, grubościenne, niekiedy z prostymi septami, z rzadkimi rozgałęzieniami, o średnicy 2,5–6 µm. Strzępki tramy podobne. Cystydy rzucające się w oczy, obfite, grubościenne, na wierzchołkach silnie inkrustowane, 50–110 × 5–10 µm. wystający do 40 µm ponad hymenium. Wyrastają w subhymenium ze szkieletowych strzępek tramy. Na strzępkach brak sprzążek. Podstawki maczugowate, 4-sterygmowe, rozwijająca się w misternie rozgałęzionych kandelabrach, 20–30 × 4–6 µm z prostymi septami u podstawy. Bazydiospory podłużne do cylindrycznych, proste do lekko zakrzywionych, szkliste, gładkie, nieamyloidalne, 5–7 × 2–3 µm.

Występowanie i siedlisko

Stwierdzono jego występowanie na wszystkich kontynentach poza Afryką. W Europie jest rozprzestrzeniony na całym obszarze. W. Wojewoda w 2003 r. przytoczył liczne jego stanowiska w Polsce. Liczne i bardziej aktualne stanowiska podaje także internetowy atlas grzybów. Znajduje się jednak na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R – gatunek potencjalnie zagrożony z powodu ograniczonego zasięgu geograficznego i małych obszarów siedliskowych.

Nadrzewny grzyb saprotroficzny. Występuje w lasach na martwym drewnie drzew liściastych. W Polsce opisano jego występowanie na wielu gatunkach tych drzew od maja do listopada. Notowany na takich drzewach i krzewach jak: klon, olcha, brzoza, dereń, leszczyna, buk, jesion, orzech, topola, śliwa, róża, jarząb, lipa. Rzadko spotykany na drewnie drzew iglastych (podano występowanie na jałowcu pospolitym). Rozwija się na leżących na ziemi martwych gałęziach i pniach, także na gałęziach lub na pniach martwych stojących drzew. Powoduje białą zgniliznę drewna.

Gatunki podobne

Od wielu gatunków rozpostartych grzybów zasiedlających korę drzew najłatwiej porokolczaka mlecznego odróżnić po białej barwie. Wątpliwości rozstrzygnąć można badaniem mikroskopowym.