Portret mężczyzny (obraz El Greca z 1600)
Portret mężczyzny (Autoportret, Portret własny El Greca) – obraz hiszpańskiego malarza pochodzenia greckiego Dominikosa Theotokopulosa, znanego jako El Greco.
| |
| Autor | |
|---|---|
| Data powstania |
1590–1600 |
| Medium | |
| Wymiary |
52,7 × 46,7 cm |
| Miejsce przechowywania | |
| Miejscowość | |
| Lokalizacja | |
Przez wiele lat portret uważano za autoportret El Greca. Po jego śmierci znajdował się znalazł się w kolekcji jego syna Jorga Manuela, a w sporządzonym inwentarzu widniał jako portret mojego ojca w ozdobnej ramie. W późniejszym okresie obraz znalazł się w zbiorach rodzinnych Beruete. W 1924 roku po śmierci Aureliana de Beruete y Moreta, syna hiszpańskiego malarza Aureliana de Beruete’a portret trafił do Metropolitan Museum of Art w Waszyngtonie[1].
Identyfikacja postaci edytuj
Badania dwudziestowiecznych historyków sztuki wykazują, iż prawdopodobnie sportretowanym mężczyzną jest kto inny. Obraz został ukończony pod koniec XVI wieku, gdy malarz miał nieco pond pięćdziesiąt lat. Postać z portretu przedstawia mężczyznę znacznie starszego, mężczyznę starego o smutnym spojrzeniu i zniszczonym przeżytymi cierpieniami obliczu. Ma wysokie czoło, wąskie i zapadłe skronie, duże wyłupiaste oczy osadzone pod bardzo wysoko zarysowanym łukiem brwi oraz duży nos opadający na wąskie rozchylone usta. Można odnieść wrażenie, że przedstawiona postać opowiada swoją smutną opowieść i w jej połowie został uwieczniony na zawsze. Głowa została osadzona na niewielkiej białej krezie.
Kolejną przesłanką do zakwestionowania tezy o autoportrecie jest strój mężczyzny pochodzący sprzed 1600 roku oraz technika wykonania portretu. Najnowsi biografowie sugerują, iż El Greco sportretował swojego brata Manussa.
Inne autoportrety edytuj
El Greco kilkakrotnie sportretował się na swoich obrazach. Krytycy zgodni są, iż po raz pierwszy uczynił to przy okazji namalowania Chrystusa uzdrawiającego ślepca (wersje z 1570 i późniejsze). Jego młodzieńczą podobiznę można zobaczyć po lewej stronie pomiędzy dwoma skrzyżowanymi ramionami innych osób. W XVI wieku swój autoportret ukazał jeszcze w dwóch późniejszych dziełach pt. Męczeństwo świętego Maurycego (trzecia postać od prawej) i w Pogrzeb hrabiego Orgaza (szlachcic spoglądający na widza). Na obrazach widać mężczyznę o szczupłej wydłużonej i bladej twarzy, o włosach jasnokasztanowych. Z okresu kiedy powstawał obraz Portret mężczyzny pochodzi płótno Zesłanie Ducha Świętego z 1600 roku. El Greco ukazuje siebie jako jednego z apostołów spoglądającego prosto na widza (druga głowa z prawej). Historycy dopatrują się jego podobizny w postaci apostoła Jakuba Młodszego oraz Apostoła Łukasza z katedry z Toledo.
Przypisy edytuj
Bibliografia edytuj
- Antonina Vallentin: El Greco. Warszawa: PIW, 1958.
- Kazimierz Zawanowski: W kręgu sztuki. El Greco. Warszawa: Arkady, 1979.
- Geniusz sztuki El Greco. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1985.
- Leo Bronstein: El Greco. London: The Idehurst Press, 1951.