Wikipedia

Przemysław Busse

polski ornitolog

Przemysław Jan Busse (ur. 17 sierpnia 1937 w Warszawie[1]) – polski ornitolog, profesor doktor habilitowany nauk biologicznych, twórca i wieloletni kierownik Akcji Bałtyckiej, trwającego od 1960 roku programu badania wędrówek ptaków. Członek honorowy Polskiego Towarzystwa Zoologicznego (2011).

Przemysław Busse
Państwo działania

 Polska

Data i miejsce urodzenia

17 sierpnia 1937
Warszawa

Profesor nauk biologicznych
Specjalność: ornitologia, zoologia
Alma Mater

Uniwersytet Warszawski (1961)

Doktorat

1966 – zoologia, ornitologia
Uniwersytet Wrocławski

Habilitacja

1973 – zoologia, ornitologia
Uniwersytet Wrocławski

Profesura

1995

Polska Akademia Nauk
Status

Członek Komitetu Zoologii PAN (2003–2007)

Pracownik naukowy, nauczyciel akademicki
Uczelnia wyższa

Uniwersytet Wrocławski

Stanowisko

stażysta, asystent

Okres zatrudn.

1962–1965

Uczelnia wyższa

Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

Stanowisko

asystent, adiunkt

Okres zatrudn.

1965–1977

Uczelnia wyższa

Wydział Biologii Uniwersytetu Gdańskiego

Stanowisko

1979–1981 adiunkt, 1981–1991 docent, 1991–2007 profesor,
od 2007 profesor emeritus

Okres zatrudn.

1979–2007

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi

Życiorys edytuj

Pochodzenie i wykształcenie edytuj

Syn Włodzimierza Busse (1909–1995), inżyniera, i Janiny Busse z domu Boretti (1906–1993), lekarki; od strony matki potomek Józefa Borettiego, włoskiego architekta osiadłego w Polsce w XVIII wieku[2][3][4][5]. W latach 1950–1954 uczęszczał do VI Liceum Ogólnokształcącego im. Tadeusza Reytana w Warszawie, w którym zdał maturę (1954)[6][7]. W latach 1954–1955 studiował chemię na Politechnice Warszawskiej, a w latach 1956–1961 biologię na Wydziale Biologii i Nauk o Ziemi Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie w 1961 roku uzyskał tytuł zawodowy magistra (specjalność: biologia, ornitologia) na podstawie pracy Dynamika budowy gniazd w kolonii lęgowej gawrona (Corvus frugilegus)[1][8].

Praca zawodowa i działalność społeczna edytuj

W latach 1962–1965 pracował jako stażysta i asystent w Zakładzie Ornitologii Uniwersytetu Wrocławskiego[3]. W latach 1965–1977 był zatrudniony w Katedrze Ochrony Przyrody i Ekologii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu (1965–1967 asystent, 1967–1977 adiunkt)[3][1], gdzie pełnił funkcję zastępcy kierownika Stacji Naukowo-Badawczej w Siemionkach nad Gopłem[8]. W latach 1979–2007 pracownik naukowy Wydziału Biologii Uniwersytetu Gdańskiego (1979–1981 adiunkt, 1981–1991 docent, 1991–2007 profesor)[1]. Doktorat uzyskał w 1966 roku na Uniwersytecie Wrocławskim (rozprawa Wyniki obrączkowania ptaków krukowatych, Corvidae, Europy; promotor Władysław Rydzewski), habilitował się w 1973 roku tamże (praca Wiosenny przelot ptaków we wschodniej części polskiego wybrzeża Bałtyku)[1][3]. W 1995 roku otrzymał tytuł profesora[9]. Od 2007 roku profesor emeritus Uniwersytetu Gdańskiego[1].

W latach 1967–1991 redaktor naczelny czasopisma „Notatki Ornitologiczne”, a od 1991 roku redaktor naczelny międzynarodowego czasopisma ornitologicznego „The Ring”[8][10]. Członek Polskiego Towarzystwa Zoologicznego (od 1958; od 2011 członek honorowy), Międzynarodowego Komitetu Ornitologicznego (od 1998) oraz European Ornithologists Union (od 1998)[1]. W latach 2003–2007 członek Komitetu Zoologii Polskiej Akademii Nauk[1]. Prezes Fundacji Wspierania Badań nad Wędrówkami Ptaków, założonej w 2011 roku[8][11]. Autor m.in. Bird Station Manual (2000), najobszerniejszego na świecie podręcznika obrączkowania ptaków[12] (również Bird Ringing Station Manual, 2015). Wypromował sześciu doktorów[9].

Według szacunkowych obliczeń w latach 1960–2020 osobiście zaobrączkował ok. 300 000 ptaków[13]. Pełnił funkcję doradcy naukowego ośrodków obrączkowania ptaków w Turcji, Jordanii i Egipcie[1]. W latach 2011–2019, w ramach działań Fundacji Wspierania Badań nad Wędrówkami Ptaków, prowadził ornitologiczne prace terenowe w Egipcie (2011, 2012)[14][15], Jordanii (2012)[14], Palestynie (2013, 2014, 2015, 2016)[14], Chorwacji (2014)[14], Niemczech (2016)[14], Grecji (2017, 2018)[14][16] i Włoszech (2018, 2019)[16][17]. Uczestniczył również w pracach Komitetu ds. Zderzeń Statków Powietrznych ze Zwierzętami powołanego przez Urząd Lotnictwa Cywilnego (2013)[18][19].

Życie prywatne edytuj

W 1964 roku zawarł związek małżeński z Teodozją z domu Robak, z którą miał dwóch synów, Wojciecha i Piotra[2]. W 1980 roku nabył zrujnowany neogotycki dwór we wsi Przebendowo w powiecie wejherowskim, wzniesiony w drugiej połowie XIX wieku, pierwotnie własność rodu von Wittke, po 1945 roku część PGR Żelazno, i wprowadził się do niego wraz z żoną i synami[8][13][20][21]. Od 1979 roku posiada kwalifikacje rolnicze[1][7] i założył w dawnym ogrodzie dworskim winnicę, jedną z najdalej wysuniętych na północ w Polsce[22].

Badania wędrówek ptaków edytuj

Przemysław Busse, jako student trzeciego roku studiów biologicznych na Uniwersytecie Warszawskim, w ramach prac Koła Naukowego Biologów UW, którego był przewodniczącym, zapoczątkował trwający od 1960 roku program badań wędrówek ptaków znany jako Akcja Bałtycka, najdłużej na świecie działająca sieć stacji obrączkowania ptaków[12][8]. Był jej wieloletnim kierownikiem[23], a po przejściu na emeryturę pozostał Honorowym Przewodniczącym Zespołu Organizacyjno-Naukowego i czynnym obrączkarzem Akcji Bałtyckiej[24].

W 1980 roku stworzył Stację Badania Wędrówek Ptaków (SBWP), samodzielną jednostkę Wydziału Biologii Uniwersytetu Gdańskiego, której był kierownikiem do 2007 roku[12]. W latach 1980–2009 stacja mieściła się w dworze w Przebendowie należącym do prof. Busse[8][12][13]. Twórca i przewodniczący (od 1996 roku) SE European Bird Migration Network (SEEN), największej na świecie organizacji zrzeszającej placówki badające migracje ptaków (ponad 50 instytucji z 22 krajów)[1][12][25]. Siedziba SEEN mieści się w dworze w Przebendowie, gdzie znajduje się również redakcja czasopisma ornitologicznego „The Ring”, siedziba Fundacji Wspierania Badań nad Wędrówkami Ptaków, biblioteka publikacji fachowych i centralna baza danych o ptakach zaobrączkowanych przez placówki zrzeszone w SEEN[26]. W dworze organizowane są seminaria ornitologiczne i statystyczne, grupowe szkolenia dla członków SEEN, przygotowywane prace magisterskie i doktorskie[26].

W 1974 roku Przemysław Busse zgłosił propozycję zmiany międzynarodowego systemu kodowania wiadomości powrotnych stosowanych przez European Union for Bird Ringing (EURING)[8]. W 1977 roku powierzono mu opracowanie ostatecznej wersji kodu NEW-EURING Coding Format oraz został wybrany przewodniczącym EURING Committee for Standardisation of Methods[8]. NEW-EURING Coding Format jest obecnie, po modyfikacjach z 2000 roku, systemem przyjętym przez EURING Data Bank oraz wszystkie eurazjatyckie i afrykańskie ośrodki obrączkowania ptaków[8].

Badania Przemysława Busse nad migracjami ptaków obejmują m.in. orientację ptaków w przestrzeni[12], a także zagadnienia biometryczne[27] i parazytologiczne[28]. W 1995 roku zaprojektował i zbudował specjalny model klatki do eksperymentów orientacyjnych[12]; jest ona nazywana w literaturze fachowej klatką Bussego[29][30] (ang. Busse’s cage[31] lub Busse cage[32]).

Publikacje edytuj

Autor i współautor artykułów naukowych w czasopismach[33] oraz książek:

Autor i redaktor haseł z zakresu ornitologii w Encyklopedii powszechnej PWN[1].

Odznaczenia i wyróżnienia edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Przemysław Busse. Curriculum Vitae. wbwp-fund.academia.edu. [dostęp 2022-10-18]. (ang.).
  2. ↑ a b Przemysław Jan Busse. prabook.com. [dostęp 2022-10-22]. (ang.).
  3. ↑ a b c d Pracownicy nauki i dydaktyki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika 1945–1994. Materiały do biografii. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 1995, s. 124. ISBN 83-231-1988-0. [dostęp 2022-10-21].
  4. ↑ Genealogia. Włodzimierz Karol Busse. boretti-saga.pl. [dostęp 2022-10-22].
  5. ↑ Drzewo genealogiczne. boretti-saga.pl. [dostęp 2022-10-22].
  6. ↑ Wojciech Rylski: Absolwenci Reytana 1954. wne.uw.edu.pl. [dostęp 2022-10-18].
  7. ↑ a b Przemysław Busse. pl.linkedin.com. [dostęp 2022-10-18]. (ang.).
  8. ↑ a b c d e f g h i j k l m Prof. dr hab. Przemysław Busse, Prezes Fundacji Wspierania Badań nad Wędrówkami Ptaków. wbwp-fund.eu. [dostęp 2022-10-18].
  9. ↑ a b Prof. dr hab. Przemysław Jan Busse, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [dostęp 2022-10-18].[martwy link]
  10. ↑ International Ornithological Journal „The Ring”. wbwp-fund.eu. [dostęp 2022-10-18]. (ang.).
  11. ↑ Fundacja Wspierania Badań nad Wędrówkami Ptaków. rejestr.io. [dostęp 2022-10-18].
  12. ↑ a b c d e f g 50 lat Biologii na Uniwersytecie Gdańskim. Andrzej Borman (red.). Gdańsk: Wydział Biologii Uniwersytetu Gdańskiego, 2020, s. 18, 281, 290. ISBN 978-83-942949-0-8. [dostęp 2022-10-18].
  13. ↑ a b c „Profesor Przemysław Busse – zaobrączkowałem 300 tysięcy ptaków”, wywiad z prof. Przemysławem Busse. radiogdansk.pl, 1 września 2020. [dostęp 2022-10-18].
  14. ↑ a b c d e f Zagraniczne prace terenowe. Fundacja Wspierania Badań nad Wędrówkami Ptaków. wbwp-fund.eu. [dostęp 2022-10-25].
  15. ↑ Sprawozdanie Fundacji Wspierania Badań nad Wędrówkami Ptaków za rok 2012. wbwp-fund.eu. [dostęp 2022-10-25].
  16. ↑ a b Sprawozdanie Fundacji Wspierania Badań nad Wędrówkami Ptaków za rok 2018. wbwp-fund.eu. [dostęp 2022-10-25].
  17. ↑ Sprawozdanie Fundacji Wspierania Badań nad Wędrówkami Ptaków za rok 2019. wbwp-fund.eu. [dostęp 2022-10-25].
  18. ↑ Konferencje. Fundacja Wspierania Badań nad Wędrówkami Ptaków. wbwp-fund.eu. [dostęp 2022-10-25].
  19. ↑ Komitet ds. Zderzeń Statków Powietrznych ze Zwierzętami. kolizjezptakami.pl. [dostęp 2022-10-25].
  20. ↑ Neogotycki dwór w Przebendowie. zamki.rotmanka.com. [dostęp 2022-10-20].
  21. ↑ Przebendowo. Dwory i pałace. Gmina Choczewo. gokib.choczewo.com.pl. [dostęp 2022-10-21].
  22. ↑ W Przebendowie trwa właśnie zbiór winogron…. lebork24.info, 1 października 2022. [dostęp 2022-10-20].
  23. ↑ Akcja Bałtycka. Historia. akbalt.ug.edu.pl. [dostęp 2022-10-23].
  24. ↑ Zespół Organizacyjno-Naukowy Programu Badawczego Akcja Bałtycka. akbalt.ug.edu.pl. [dostęp 2022-10-23].
  25. ↑ SEEN Board Members. seen-net.eu. [dostęp 2022-10-18]. (ang.).
  26. ↑ a b The SEEN Headquarters. seen-net.eu. [dostęp 2022-10-20]. (ang.).
  27. ↑ Przemysław Busse. Nowe metody interpretacji zmienności biometrycznej wędrownych ptaków. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 29 (3–4), s. 152–190, 1988. ISSN 0550-0842. [dostęp 2022-10-20]. 
  28. ↑ Przemysław Busse, Izabella Rząd, Enrico Cavina. Strange results of the parasitological study on the population of the Wood Pigeon, Columba palumbus, migrating through central Italy. „Conference: EOU 2019 Meeting, Cluj-Napoka, Romania”, 2019. September 2019. DOI: 10.13140/RG.2.2.12538.85446. [dostęp 2022-10-20]. (ang.). 
  29. ↑ Agnieszka Ożarowska. Badania preferencji kierunkowych ptaków wędrujących nocą – testy klatkowe. „Kosmos”. Tom 55, 2006, Numer 1 (270), s. 99–100, 2006. Warszawa: Polskie Towarzystwo Przyrodników im. Kopernika. ISSN 0023-4249. [dostęp 2022-10-21]. 
  30. ↑ Jarosław K. Nowakowski, Krzysztof Stępniewski. Obserwacje ornitologiczne w zbiorach Stacji Badania Wędrówek Ptaków Uniwersytetu Gdańskiego. „Kosmos”. Tom 70, 2021, Numer 2 (331), s. 257, 2021. Warszawa: Polskie Towarzystwo Przyrodników im. Kopernika. ISSN 0023-4249. [dostęp 2022-10-21]. 
  31. ↑ J.K. Nowakowski, A. Malecka. Test of Busse’s method of studying directional preferences of migrating small Passeriformes. „Acta Ornithologica”. 34 (1), s. 37–44, 1999. Warszawa: Polska Akademia Nauk. ISSN 0001-6454. [dostęp 2022-10-22]. 
  32. ↑ Arzu Gürsoy Ergen, Haluk Kefelioğlu. Directional preferences of Yellow Wagtail (Motacilla flava) (Linnaeus, 1758) subspecies migrating through Kızılırmak Delta in spring. „Biological Diversity and Conservation”. Year 2019, Volume 12, Issue 2, s. 9–14, 2019. Turkey: Ersin Yücel. ISSN 1308-5301. [dostęp 2022-10-31]. (ang.). 
  33. ↑ Przemysław Busse. scholar.google.com. [dostęp 2022-10-18].
  34. ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 6 sierpnia 2001 r. o nadaniu orderów (M.P. z 2001 r. nr 38, poz. 620).

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Przemysław_Busse&oldid=71906148”