Przepiór brazylijski
Przepiór brazylijski[3] (Odontophorus capueira) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny przepiórowatych (Odontophoridae). Występuje we wschodniej Ameryce Południowej. Nie jest zagrożony wyginięciem.
| Odontophorus capueira[1] | |||
| (Spix, 1825) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
przepiór brazylijski | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Taksonomia edytuj
Po raz pierwszy gatunek opisał Johann Baptist von Spix w 1825. Holotyp pochodził ze stanu Minas Gerais lub Rio de Janeiro. Autor nadał nowemu gatunkowi nazwę Perdix capueira[4]. Obecnie (2020) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) uznaje nazwę Odontophorus capueira. Według IOC przepiór brazylijski jest gatunkiem monotypowym[5], opisano jednak podgatunek O. c. plumbeicollis o wątpliwej odrębności[4]. Został opisany jako odrębny gatunek przez Charlesa B. Cory’ego w 1915[6] na podstawie jednego, lekko zniszczonego okazu[7] i z tego jednego okazu jest znany[4][7]. Epitet gatunkowy capueira jest nazwą nadaną ptakowi przez Brazylijczyków[8].
Morfologia edytuj
Długość ciała wynosi 26,5–30 cm[4]. Przybliżona długość skrzydła (według Ogilvie-Granta, oryginalne wymiary w calach) – 15,5 cm, ogona – 7,5 cm, skoku – 4,5 cm[8]. Oryginalne (nieprzeliczone) wymiary holotypu podgatunku O. c. plumbeicollis: długość skrzydła 152 mm, ogona – 80 mm, skoku – 38 mm, środkowego palca stopy wraz z pazurem – 46 mm[6]. Widoczna obrączka oczna z czerwonej, nagiej skóry. Boki głowy, brodę, gardło i brzuch porastają pióra szare, bez wzorów. Wierzch głowy i czub kasztanowe, brew i czoło śniade. Brązowe pióra grzbietu mają białe stosiny. Barkówki kasztanowe z białymi pasami biegnącymi wzdłuż stosin. Kuper płowy, pokrywy czarnymi plamkami. Lotki I czarne z białymi plamkami. Dziób czarny, nogi ciemnoszare. Samica upierzeniem przypomina samca, jest jedynie smuklejsza[4].
Zasięg występowania edytuj
Przepiór brazylijski zamieszkuje wschodni Paragwaj, skrajnie północno-wschodnią Argentynę (Misiones) oraz wschodnią i północno-wschodnią Brazylię (Bahia na południe po południowo-wschodni stan Mato Grosso i Rio Grande do Sul oraz Ceará i Alagoas)[4]. W latach 1985–1999 stwierdzono 21 stanowisk przepióra brazylijskiego w Paragwaju[9].
Ekologia i zachowanie edytuj
Środowiskiem życia przepiórów brazylijskich są nizinne lasy tropikalne, także wtórne, najwyżej do 1600 m n.p.m.[4] Są aktywne, szybko poruszają się, szukając pożywienia wśród opadłych liści[8]. Żywią się jagodami, zwłaszcza szkarłatki amerykańskiej (Phytolacca americana), orzechami araukarii i prawdopodobnie także bezkręgowcami[4]. W żołądkach ptaków zbadanych przez Ogilvie-Granta znajdowały się owoce, jagody, bezkręgowce, małe kamienie i nieco piasku[8]. Przepióry brazylijskie przebywają w grupkach 6–8 osobników, rzadziej 10–15. Ich głos to powolne, powtarzane, niosące się daleko uru...uru...uru...uru.... Ptaki odzywają się w duetach, przy czym inicjuje je samiec monosylabicznym kloh-kloh-kloh-kloh. Zwykle ptaki te odzywają się o świcie i zmierzchu, szczególnie przy księżycowych nocach. Głos alarmowy to głośne łit łit łit[4].
Lęgi edytuj
Okres lęgowy trwa mniej więcej od sierpnia do września, w stanie São Paulo stwierdzono gniazdo w lutym. Przepióry brazylijskie są monogamiczne. Gniazdo znajduje się na ziemi, niekiedy w norze pancernika. Ptaki obserwowane w niewoli zbudowały zadaszone gniazdo o wymiarach około 40 na 50 cm, z bocznym wejściem. Zniesienie wynosiło 3–5 jaj, inkubacja trwała 26–27 dni. Wzmiankowano o do 12 jajach w zniesieniu, prawdopodobnie był to skutek składania jaj przez kilka samic do jednego gniazda[4]; Ogilvie-Grant wspomniał o nawet 16 i więcej jajach w gnieździe[8]. Jaja mierzą blisko 40,1 mm na 29,1 mm. Inkubacja na wolności wynosi 18–19 dni, wysiaduje wyłącznie samica, również ona samotnie opiekuje się młodymi[4].
Status i zagrożenia edytuj
IUCN uznaje przepióra brazylijskiego za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 (stan w 2021)[10]. Ogilvie-Grant wspomniał o tym gatunku w wydanej w 1897 książce A hand-book to the game-birds (dosł. vademecum ptaków łownych). Według autora polowanie na te ptaki przypominało polowanie na jarząbka (Tetrastes bonasia)[8]. W 1996 Parker przypuszczał, że jeśli ówczesna tendencja spadkowa powierzchni środowisk utrzymałaby się, gatunek mógłby stać się zagrożony. W Paragwaju najdalej na północ odnotowano przedstawicieli gatunku w Parku Narodowym Cerro Corá, najdalej na zachód – w PN Ybycuí, a najdalej na południe – w PN Laguna San Rafael. W przeciwieństwie do większych grzebiących Paragwaju przedstawiciele O. capueira nie są w tym państwie popularnym ptakiem łownym[9]. W skali globalnej nie istnieje ryzyko wyginięcia, jednak w stanie Minas Gerais jest to ptak zagrożony, a na nizinach Rio de Janeiro przypuszczalnie wymarł. W Brazylii występuje już głównie w lasach Mata Atlântica; populacje z północno-wschodnich regionów kraju są szczególnie zagrożone. Na niektórych obszarach chronionych ptaki tego gatunku są liczne[4].
Przypisy edytuj
- ↑ Odontophorus capueira, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Odontophorus capueira, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Odontophorinae Gould, 1844 - przepióry (wersja: 2019-05-23). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-08-19].
- ↑ a b c d e f g h i j k l Carroll, J.P. & Kirwan, G.M.: Spot-winged Wood-quail (Odontophorus capueira). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2016. [dostęp 2016-02-06]. Darmowy dostęp do pełnej wersji w ramach Species of the Month
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Megapodes, guans, guineafowl, New World quail. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-08-19]. (ang.).
- ↑ a b Charles Barney Cory, Descriptions of new birds from South America and adjacent islands, 1915, s. 294.
- ↑ a b C. E. Hellmayr & B. Conover: Catalogue of birds of the Americas and the adjacent islands in Field Museum of Natural History. T. 1 no. 1. 1942, s. 268.
- ↑ a b c d e f W.R. Ogilvie-Grant: A hand-book to the game-birds. T. 2. 1897, s. 154–155.
- ↑ a b Robert P. Clay: Review of the Status of the Spot-winged Wood-Quail (Odontophorus capueira) in Paraguay. W: Conservation of Quail in the Neotropics. 2004, s. 33–40.
- ↑ Species factsheet: Odontophorus capueira. BirdLife International, 2021. [dostęp 2021-10-15]. (ang.).
Linki zewnętrzne edytuj
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Nagrania głosów gatunku w serwisie xeno-canto