Wikipedia

Referendum w Polsce w 2023 roku

referendum ogólnokrajowe 15 października 2023

Referendum w Polsce w 2023 roku – referendum ogólnokrajowe przeprowadzone w dniu 15 października 2023 (razem z wyborami parlamentarnymi). Głosujący odpowiedzieli w nim na cztery pytania – dotyczące kwestii sprzedaży majątku państwowego podmiotom zagranicznym, podniesienia wieku emerytalnego, bariery na granicy Rzeczypospolitej Polskiej z Republiką Białorusi oraz przyjęcia imigrantów z Bliskiego Wschodu i Afryki[1].

Referendum w Polsce w 2023 roku
Państwo

 Polska

Rodzaj

referendum ogólnokrajowe
w sprawach o szczególnym znaczeniu dla państwa

Data przeprowadzenia

15 października 2023

Data zarządzenia

17 sierpnia 2023
przez: Sejm RP[1]

Podstawa prawna

Ustawa o referendum ogólnokrajowym

Głosowanie
poprzednie:
referendum 2015 		następne:
brak
Strona internetowa

17 sierpnia 2023 Sejm RP przegłosował wniosek Rady Ministrów o przeprowadzenie referendum ogólnokrajowego w sprawach o szczególnym znaczeniu dla państwa[2][3], po czym tego samego dnia Sejm podjął uchwałę o zarządzeniu tego referendum[4][5], zaś 18 sierpnia została ona opublikowana w Dzienniku Ustaw[1].

Pytania edytuj

Nr Treść pytania[1]
1 Czy popierasz wyprzedaż majątku państwowego podmiotom zagranicznym, prowadzącą do utraty kontroli Polek i Polaków nad strategicznymi sektorami gospodarki?
2 Czy popierasz podniesienie wieku emerytalnego, w tym przywrócenie podwyższonego do 67 lat wieku emerytalnego dla kobiet i mężczyzn?
3 Czy popierasz likwidację bariery na granicy Rzeczypospolitej Polskiej z Republiką Białorusi?
4 Czy popierasz przyjęcie tysięcy nielegalnych imigrantów z Bliskiego Wschodu i Afryki, zgodnie z przymusowym mechanizmem relokacji narzucanym przez biurokrację europejską?

Kontrowersje edytuj

 
Wniosek o przeprowadzenie referendum
 
Billboard zachęcający do wzięcia udziału w referendum (2023)

Organizacja referendum i wyborów parlamentarnych w tym samym dniu wzbudziła kontrowersje dotyczące m.in. sytuacji, w której wyborca chce wziąć udział tylko w jednym z głosowań[6]. W sierpniu 2023 apel do Państwowej Komisji Wyborczej o sformułowanie wytycznych dla obwodowych komisji „instrukcji dotyczącej prawa wyborców do odmowy wzięcia udziału w referendum” wystosowało kilkadziesiąt organizacji pozarządowych[7]. Do sposobu organizacji referendum krytycznie odniósł się m.in. były minister spraw zagranicznych w rządzie Prawa i Sprawiedliwości Jacek Czaputowicz[8].

Spośród 67 podmiotów, które do 6 września zarejestrowały się lub zgłosiły w PKW jako uprawnione do prowadzenia kampanii referendalnej[9], prawie jedną piątą stanowiły fundacje spółek Skarbu Państwa, co wywoływało krytyczne komentarze[10][11]. Zarzucano, że stanowiło to użycie zasobów publicznych spółek Skarbu Państwa, pośrednio podległych rządowi, w kampanii, której faktycznym celem była maksymalizacja wyniku PiS w wyborach parlamentarnych[11].

Koalicja Obywatelska, Trzecia Droga, Nowa Lewica oraz Konfederacja krytykowały ideę przeprowadzenia referendum, a wielu polityków pierwszych trzech z wymienionych formacji namawiało do niebrania w nim udziału. Zarzucali oni, że cztery pytania referendalne zostały sformułowane w sposób tendencyjny, tak aby intuicyjną odpowiedzią na każde z nich było „NIE”, co miało wykazać niemal stuprocentowe poparcie dla rządzącej partii Prawo i Sprawiedliwość, a biorąc pod uwagę połączenie referendum z wyborami parlamentarnymi – dać jej wygodny pretekst do podważenia wyniku wyborów (gdyby ten okazał się dla PiS niepomyślny), jako rzekomo niespójnego z wynikiem referendum[12][13][14].

Prawicowy publicysta Paweł Rożyński porównał referendum z 2023 roku do komunistycznego referendum z 1946 roku, gdyż – w jego ocenie – „łączy je głęboka manipulacja i chęć wykazania rzekomego poparcia dla rządzącej partii przed wyborami”[15].

Kalendarz czynności edytuj

Terminy wykonania poszczególnych czynności określono w załączniku do uchwały z dnia 17 sierpnia 2023[1].

Poniżej przedstawiono kalendarz wynikający z uchwały[1]:

  • do 5 września 2023 – zawiadomienie Państwowej Komisji Wyborczej przez podmioty uprawnione o zamiarze uczestniczenia w kampanii referendalnej w programach radiowych i telewizyjnych nadawców publicznych;
  • do 27 września 2023 – ustalenie kolejności rozpowszechniania audycji referendalnych
  • od 29 września do 13 października 2023 – nieodpłatne rozpowszechnianie w programach publicznych nadawców radiowych i telewizyjnych audycji referendalnych podmiotów uprawnionych;
  • 14 października 2023, godz. 00:00 – zakończenie kampanii referendalnej;
  • 15 października 2023, godz. 7:00–21:00 – głosowanie.

Wyniki edytuj

Wyniki głosowania zostały podane w obwieszczeniu Państwowej Komisji Wyborczej z 17 października 2023[16].

Sprawa Odpowiedź Głosy ważne Głosy nieważne
TAK NIE
1. Wyprzedaż majątku państwowego podmiotom zagranicznym 394 704
(3,51%) 		10 857 496
(96,49%) 		11 252 200 830 388
2. Podniesienie wieku emerytalnego 608 254
(5,39%) 		10 657 211
(94,61%) 		11 283 465 799 123
3. Likwidacja bariery na granicy Rzeczypospolitej Polskiej z Republiką Białorusi 445 270
(3,96%) 		10 808 410
(96,04%) 		11 253 680 828 908
4. Przyjęcie imigrantów z Bliskiego Wschodu i Afryki 360 803
(3,21%) 		10 878 863
(96,79%) 		11 239 666 842 922
Frekwencja: 12 082 588 (40,91%)

Ponieważ frekwencja nie przekroczyła progu połowy uprawnionych, zgodnie z art. 125 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej wynik referendum nie był wiążący[17].

Frekwencja edytuj

Frekwencja w referendum („R”) w porównaniu do frekwencji w wyborach parlamentarnych („S”)
Województwo Uprawnieni R
Karty wydane[18] 		R
Karty ważne 		R
Frekwencja
[%][i] 		S
Karty wydane[19] 		S
Karty ważne 		S
Frekwencja
[%][i] 		Odsetek głosujących, którzy wzięli udział w referendum
[%][ii]
dolnośląskie 2 199 540 799 626 795 678 36,17 1 627 165 1 627 040 73,97 49,69
kujawsko-pomorskie 1 524 993 571 562 568 224 37,26 1 094 289 1 094 243 71,75 53,03
lubelskie 1 596 635 785 303 783 820 49,09 1 125 877 1 125 780 70,51 70,92
lubuskie 741 917 246 065 244 925 33,01 529 580 529 480 71,37 47,37
łódzkie 1 853 511 810 863 807 024 43,54 1 411 758 1 410 977 76,12 58,21
małopolskie 2 628 704 1 242 659 1 236 490 47,04 1 981 378 1 981 468 75,38 63,31
mazowieckie 4 152 672 1 778 909 1 768 156 42,58 3 292 564 3 291 981 79,27 54,42
opolskie 737 189 258 603 257 907 34,99 490 668 490 630 66,55 53,73
podkarpackie 1 618 355 847 178 845 349 52,24 1 132 639 1 132 590 69,98 75,76
podlaskie 881 094 407 787 406 610 46,15 619 537 619 422 70,30 66,74
pomorskie 1 753 089 597 892 594 828 33,93 1 320 401 1 319 815 75,29 45,78
śląskie 3 325 088 1 336 916 1 330 561 40,02 2 479 053 2 478 341 74,53 54,48
świętokrzyskie 946 053 455 362 454 338 48,02 672 672 672 589 71,09 68,93
warmińsko‑mazurskie 1 044 565 378 307 376 506 36,04 709 327 709 305 67,90 54,53
wielkopolskie 2 645 598 1 001 055 996 454 37,66 2 013 946 2 013 211 76,10 50,56
zachodniopomorskie 1 247 083 430 982 428 195 34,34 895 129 894 957 71,76 48,86
  1. ↑ a b Liczba kart ważnych × 100 / liczba uprawnionych.
  2. ↑ Liczba kart ważnych z referendum × 100 / liczba kart ważnych do Sejmu.

Exit poll edytuj

Wg sondażu exit poll przeprowadzonego przez Ipsos frekwencja w referendum wyniosła 40,0%[20].

Rozkład głosów w pytaniach[20]
Sprawa Tak Nie
1 (wyprzedaż majątku) 2,5% 97,5%
2 (wiek emerytalny) 4,0% 96,0%
3 (likwidacja bariery) 2,2% 97,8%
4 (przyjęcie imigrantów) 1,4% 98,6%
Frekwencja w grupach wiekowych[21]
Wiek Frekwencja
18–29 32,5%
30–39 40,3%
40–49 40,2%
50–59 45,7%
60 i więcej 40,6%

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d e f Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 17 sierpnia 2023 r. o zarządzeniu referendum ogólnokrajowego w sprawach o szczególnym znaczeniu dla państwa (Dz.U. z 2023 r. poz. 1636).
  2. ↑ Przedstawiony przez Radę Ministrów wniosek o przeprowadzenie referendum ogólnokrajowego w sprawach o szczególnym znaczeniu dla państwa. sejm.gov.pl.
  3. ↑ Głosowanie nr 28 na 81. posiedzeniu Sejmu. sejm.gov.pl, 17 sierpnia 2023.
  4. ↑ Komisyjny projekt uchwały o zarządzeniu referendum ogólnokrajowego w sprawach o szczególnym znaczeniu dla państwa. sejm.gov.pl.
  5. ↑ Głosowanie nr 60 na 81. posiedzeniu Sejmu. sejm.gov.pl, 17 sierpnia 2023.
  6. ↑ Anna Rogalska: Kontrowersje wokół referendum. Czy można przedrzeć kartę referendalną?. dziennik.pl, 2023-08-14. [dostęp 2023-08-30].
  7. ↑ Kilkadziesiąt organizacji apeluje do PKW w sprawie referendum. By „umożliwić podjęcie świadomej decyzji”. tvn24.pl, 2023-08-29. [dostęp 2023-08-30].
  8. ↑ Czaputowicz: te wybory mogą zostać podważone. tvn24.pl, 2023-08-29. [dostęp 2023-08-30].
  9. ↑ Podmioty uprawnione do prowadzenia nieodpłatnej kampanii w mediach publicznych. referendum.gov.pl, 2023-09-06. [dostęp 2023-09-07].
  10. ↑ Wojciech Tumidalski: Gdy partyjne myli się z państwowym. rp.pl, 2023-09-07. [dostęp 2023-09-07].
  11. ↑ a b Grzegorz Osiecki Tomasz Żółciak: Spółki Skarbu Państwa uruchamiają tryb wyborczy. „Nie powinny się mieszać do polityki”. dziennik.pl, 2023-09-07. [dostęp 2023-09-07].
  12. ↑ Sławomir Mentzen: to referendum to jest farsa [online], www.pap.pl [dostęp 2023-10-18].
  13. ↑ Kampania w sprawie referendum tylko po jednej stronie. Opozycja wolała koncentrować się na własnych tematach [online], Rzeczpospolita [dostęp 2023-10-18] (pol.).
  14. ↑ Referendum 2023. Najważniejsze pytania i odpowiedzi [online], TVN24, 11 października 2023 [dostęp 2023-10-18] (pol.).
  15. ↑ Paweł Rożyński: Paweł Rożyński: Referendum, czyli 4 razy „nie” PiS jak 3 razy „tak” komunistów. rp.pl, 2023-08-14. [dostęp 2023-10-31].
  16. ↑ Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 17 października 2023 r. o wynikach głosowania i wyniku referendum przeprowadzonego w dniu 15 października 2023 r. (Dz.U. z 2023 r. poz. 2236).
  17. ↑ Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. uchwalona przez Zgromadzenie Narodowe w dniu 2 kwietnia 1997 r., przyjęta przez Naród w referendum konstytucyjnym w dniu 25 maja 1997 r., podpisana przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 16 lipca 1997 r. (Dz.U. z 1997 r. nr 78, poz. 483).
  18. ↑ Referendum Ogólnokrajowe w 2023 r. [online], referendum.gov.pl [dostęp 2023-10-23].
  19. ↑ Wybory do Sejmu i Senatu Rzeczypospolitej Polskiej w 2023 r. [online], wybory.gov.pl [dostęp 2023-10-23].
  20. ↑ a b Radosław Opas, Wyniki referendum. Są dane exit poll, wiadomosci.wp.pl, 15 października 2023 [zarchiwizowane 2023-10-15].
  21. ↑ Wyniki exit poll. Znamy zwycięzcę [online], wpolityce.pl [dostęp 2023-10-15] [zarchiwizowane z adresu 2023-10-15].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Referendum_w_Polsce_w_2023_roku&oldid=73414404”