Rosyjska polityka historyczna
Rosyjska polityka historyczna – działania władz państwowych na rzecz kształtowania pamięci zbiorowej (świadomości historycznej) społeczeństwa Rosyjskiej Federacji.
Po rozpadzie Związku Radzieckiego postsowiecka polityka historyczna w latach 1990. adaptowała się do nowego państwa: Federacji Rosyjskiej, z jednej strony rozliczając się z okresem komunistycznym, w szczególności represjami i systemem gułagów, a z drugiej szukając nowych wartości, często nawiązując do idei okresu komunistycznego[1] i wcześniejszej Rosji carskiej.
W okresie po roku 2000, po objęciu władzy przez Władimira Putina, w polityce tej zdecydowanie osłabił się wątek rozrachunku z okresem komunistycznym, w szczególności z okresem stalinowskim, skupiając się na państwowości rosyjskiej od czasów najdawniejszych i imperialnym charakterze rosyjskiego państwa.
Ocena Rosji carskiej edytuj
Dekretem z 2004 roku Dzień Jedności Narodowej (ros. День народного единства) obchodzony jest w 4 listopada, czyli w dniu odbicia w 1612 roku kremla moskiewskiego opanowanego przez wojska I Rzeczypospolitej (w trakcie wojny polsko-rosyjskiej 1609–1618) przez powstańców ludowych pod przywództwem Dymitra Pożarskiego i Kuźmy Minina, w zastępstwie przypadającej na 7 listopada rocznicy wybuchu rewolucji bolszewickiej.
Z kolei w 2016 roku Putin nazwał księcia Włodzimierza, wczesnośredniowiecznego władcę Rusi Kijowskiej, „zbieraczem i obrońcą ziem ruskich” oraz „dalekowzrocznym mężem stanu, który położył fundament pod silne, jednolite, scentralizowane państwo, zapoczątkowując dzieło zjednoczenia wielkiej rodziny równych sobie narodów, języków, kultur i religii”[2].
Ocena Wszechrusi edytuj
Rosyjska polityka historyczna nawiązuje do koncepcji Wszechrusi (zapoczątkowanej w 1547 roku przez koronację wielkiego księcia moskiewskiego Iwana IV Groźnego na „cara Wszechrusi”), z czym wiąże się zaprzeczenie istnienia samodzielnej narodowości ukraińskiej i białoruskiej oraz rolą Moskwy jako światowego centrum prawosławia.
Ocena okresu ZSRR edytuj
Rosyjska polityka historyczna w dużej mierze jest wyznaczana kolejnymi wystąpieniami prezydenta Putina. W dorocznym orędziu 25 kwietnia 2005 roku wygłoszonym przed Zgromadzeniem Federalnym Rosji, połączonymi izbami parlamentu, Radą Federacji i Dumą Państwową, prezydent Putin nazwał rozpad Związku Radzieckiego w 1991 r. największą katastrofą geopolityczną XX wieku[3]. Stanowisko to łączy się z rehabilitacją tajnych służb i dawnego NKWD i KGB.
Ocena II wojny światowej edytuj
Okres II wojny światowej jest dalej zwany „Wielką Wojną Ojczyźnianą”, z czego wynika ograniczenie jej do lat 1941–1945 i pomijanie roli paktu Ribbentrop-Mołotow. W związku z 65. rocznicą zakończenia II wojny światowej Putin stwierdził, że to Polska jest winna wybuchu wojny, co wywołało sprzeciw Europarlamentu oraz władz polskich[4][5].
Neoimperializm i koncepcja „rosyjskiego świata (miru)” edytuj
Politykę współczesnej Rosji charakteryzuje się często jako neoimperialną[6]. Łączy się to ściśle z koncepcją rosyjskiego świata. Ma być on wspólnotą rosyjskiego języka i kultury, przy zachowaniu konserwatywnych wartości i konfrontacji kulturowej z rzekomo bezbożnym i rozwiązłym Zachodem. W 2007 roku Władimir Putin dał podwaliny pod budowę „rosyjskiego świata”, zakładając poza granicami Rosji sieć rosyjskich centrów kultury, o nazwie „Ruski Mir”, podobnych do brytyjskiej British Council czy chińskich Instytutów Konfucjusza.
Wedle rosyjskiego deputowanego Wiaczesława Nikonowa (prawnuka Wiaczesława Mołotowa) „rosyjski świat to niezależna cywilizacja, która jest w stanie promować określone idee”[7]. Koncepcja „rosyjskiego świata” wspierana jest przez Rosyjski Kościół Prawosławny w samej Rosji, jak i poza jej granicami.
Euroazjatyzm edytuj
Istotnym składnikiem rosyjskiej polityki historycznej jest separacja dziejów Rosji w ramach cywilizacji euroazjatyckiej[8][9].
Rosyjska polityka historyczna a wojna hybrydowa edytuj
Rosyjska polityka historyczna uważana jest za istotny składnik wojen hybrydowych i wojny informacyjnej[10], gdyż przed aneksją Krymu przypominała ona o przynależności Krymu do Rosji Carskiej i Radzieckiej oraz o włączeniu Krymu do Ukrainy wskutek decyzji Chruszczowa dopiero w roku 1954, którą uważa ona za nielegalną[11].
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Jutta Scherer, Siegesmythos versus Vergangenheitaufarbeitung, [w:] Mythen fer Nationen. 1945 – Arena der Erinnerugen, hrgs. Monika Flacke, Berleibände zur Austellung 2. Oktober 2004 bis 27. Februar 2055, Band II, Deutsches Histostorisches Musuem.
- ↑ В День народного единства в Москве открыт памятник князю Владимиру • Президент России [online], kremlin.ru [dostęp 2020-07-09] (ros.).
- ↑ Putin: Rozpad ZSRR to największa katastrofa XX wieku – RMF 24 [online], www.rmf24.pl [dostęp 2020-07-09] (pol.).
- ↑ Europosłowie: Słów Putina o przyczynach II wojny światowej nie można ignorować – GazetaPrawna.pl – biznes, podatki, prawo, finanse, wiadomości, praca [online], www.gazetaprawna.pl [dostęp 2020-07-09].
- ↑ Władimir Putin o Polsce i przyczynach wybuchu drugiej wojny światowej. Rozmowa z Rogerem Moorhousem, autorem książki „Pakt diabłów. Sojusz Hitlera i Stalina” | Jacek Staw... [online], tvn24.pl [dostęp 2020-07-09].
- ↑ Andrzej Nowak, Od imparium do imperium. Spojrzenia na historię Europy Wschodniej, 2004, ISBN 83-89243-81-4.
- ↑ Jak daleko rozciąga się „ruski mir”? O starych strefach wpływu w nowym świecie – Forsal.pl – Biznes, Gospodarka, Świat [online], forsal.pl [dostęp 2020-07-09] (pol.).
- ↑ Helene Carrere D’Encausse, Euroazjatyckie imperium. Historia Imperium Rosyjskiego od 1552 do dzisiaj, 2005, ISBN 978--83-61199-64-9.
- ↑ Marcel H.van Herpen, Putinizm. Powolny rozwój radykalnego reżimu prawicowego w Rosji, Grupa Wydawnicza Harmonia, Gdańsk 2014, ISBN 978-83-63788-01-8 rozdział Postimperialny ból i tworzenie nowego mitu narodowego, s. 111–136.
- ↑ Timothy Snyder, Droga do niewolności, Rosja, Europa, amerya, 2019, ISBN 978-83-240-5492-3.
- ↑ Nikita Chruszczow „przekazał Krym Ukrainie nielegalnie” [online], tvn24.pl [dostęp 2020-07-09].