Rote (lud)
Rote, także: Roti[1], Rotti[1] (Atahori Rote, Hataholi Lote)[2] – grupa etniczna zamieszkująca wyspy Roti i Ndao w archipelagu Małych Wysp Sundajskich[1]. Ich populacja wynosi 133 tys. osób[3].
| |
| Populacja |
133 tys. |
|---|---|
| Miejsce zamieszkania |
Roti, Ndao, Timor (Indonezja i Timor Wschodni) |
| Język |
języki rote, malajski Kupangu, indonezyjski |
| Religia |
chrześcijaństwo (protestantyzm, katolicyzm), islam, wierzenia tradycyjne |
| Grupa | |
Na wyspie Rote istnieje podział na terytoria zwane nusak, każde z nich ma swój własny dialekt (lub język)[4]. W użyciu jest szereg języków z rodziny austronezyjskiej (bilba, dela-oenale, dengka, lole, rikou, termanu, tii)[5], czasem określanych jako jeden język rote (roti)[3][4]. Języki dela-oenale (rote zachodni[6]) i dengka są stosunkowo odrębne od pozostałych[7]. W roli środka szerszej komunikacji, w obliczu dużego rozdrobnienia dialektalnego, przyjął się język malajski[6].
Historycznie znaleźli się pod wpływem edukacji holenderskiej i szybko przejęli elementy kultury zachodniej[8]. Od XVIII w. na wyspie Rote istniały szkoły, które szerzyły język malajski[9]. Badacze holenderscy sporządzili wiele prac poświęconych miejscowej kulturze[10]. Rote są w większości protestantami. Niektórzy wyznają katolicyzm bądź islam[9]. Spotykane są także wierzenia tradycyjne[11].
Zajmują się rolnictwem (kukurydza, proso, sorgo, ryż, rośliny bulwiaste i strączkowe, orzeszki ziemne, papryka, kawa, winna palma), a także rybołówstwem[3][12]. Istotną rolę odgrywa kukurydza, natomiast ryż jest zarezerwowany dla uroczystości[13]. Rolnictwo ręczne oparte na systemie żarowym, stosuje się nawadnianie. Hodują świnie, drób, bawoły i mniejszą rogaciznę. Wielu z nich pracuje w administracji i zajmuje się drobnym handlem detalicznym[3][12].
Duże skupiska ludu Rote występują na wyspie Timor (również w mieście Kupang) oraz na Semau[2]. Znaczna część zamieszkuje Timor Wschodni[3]. Migrantów z Rote można też spotkać na Flores i Sumbie[2].
Organizacja społeczna opiera się na patrylinearnym systemie pokrewieństwa. Istnieje podział na klany (leo)[11][13]. Rodzina jest mała, małżeństwo ma charakter patrylokalny. W górach utrzymały się tradycyjne społeczności wiejskie, wraz z wierzeniami przedchrześcijańskimi[3][12].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Hidayah 2015 ↓, s. 327.
- ↑ a b c Fox 1972 ↓, s. 106.
- ↑ a b c d e f A. A. Biernowa: Rotijcy. W: Walerij Aleksandrowicz Tiszkow (red.): Narody i rieligii mira: encykłopiedija. Moskwa: Bolszaja rossijskaja encykłopiedija, 1998, s. 433. ISBN 978-5-85270-155-8. OCLC 40821169. (ros.).
- ↑ a b Ingguoe 2015 ↓, s. 4–5.
- ↑ David M. Eberhard, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Rote, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 25, Dallas: SIL International, 2022 [zarchiwizowane z adresu 2022-11-21] (ang.).
- ↑ a b Grimes 2003 ↓, s. 260.
- ↑ David M. Eberhard, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Dengka, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 22, Dallas: SIL International, 2019 [zarchiwizowane z adresu 2019-06-06] (ang.). Cytat: Dengka and Dela-Oenale are more divergent from other languages on Rote.
- ↑ Melalatoa 1995 ↓, s. 715.
- ↑ a b Melalatoa 1995 ↓, s. 718.
- ↑ Ingguoe 2015 ↓, s. 5.
- ↑ a b Hidayah 2015 ↓, s. 328.
- ↑ a b c A. A. Biernowa: Rotijcy. W: Julian Władimirowicz Bromlej (red.): Narody mira: istoriko-etnograficzeskij sprawocznik. Moskwa: Sowietskaja encykłopiedija, 1988, s. 377. OCLC 19735047. (ros.).
- ↑ a b Melalatoa 1995 ↓, s. 716.
Bibliografia edytuj
- James J. Fox: Rotinese. W: Frank M. LeBar (red.): Ethnic Groups of Insular Southeast Asia. T. 1: Indonesia, Andaman Islands, and Madagascar. New Haven: Human Relations Area Files Press, 1972, s. 106–108. ISBN 0-87536-403-9. OCLC 650009. (ang.).
- B. Grimes: Timor languages. W: William Frawley (red.): International Encyclopedia of Linguistics: 4-Volume Set. Wyd. 2. Oxford: Oxford University Press, USA, 2003, s. 4:258–260. DOI: 10.1093/acref/9780195139778.001.0001. ISBN 978-0-19-513977-8. OCLC 51478240. (ang.).
- Zulyani Hidayah: Ensiklopedi Suku Bangsa di Indonesia. Wyd. 2. Jakarta: Yayasan Pustaka Obor Indonesia, 2015, s. 327–328. ISBN 978-979-461-929-2. OCLC 913647590. (indonez.).
- Leksi S. Y. Ingguoe: Tata Bahasa Rote. Yogyakarta: Deepublish, 2015. ISBN 978-602-280-622-6. [dostęp 2023-09-15]. (indonez.).
- M. J. Melalatoa: Ensiklopedi Suku Bangsa di Indonesia Jilid L–Z. Jakarta: Direktorat Jenderal Kebudayaan, Departemen Pendidikan dan Kebudayaan, 1995, s. 713–718. OCLC 1027453789. [dostęp 2023-09-15]. (indonez.).