Sardynka europejska

Sardynka europejska, sardynka atlantycka, sardynka (Sardina pilchardus) – gatunek morskiej ryby ławicowej z rodziny śledziowatych (Clupeidae) zaliczanej do grupy sardynek. Jedyny przedstawiciel rodzaju Sardina.

Sardynka europejska

Sardina pilchardus
(Walbaum, 1792)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	promieniopłetwe
Rząd	śledziokształtne
Rodzina	śledziowate
Rodzaj	Sardina Antipa, 1904
Gatunek	sardynka europejska
Synonimy Alosa pilchardus (Walbaum, 1792) Arengus minor Cornide, 1788 Clupanodon sardina Risso, 1827 Clupea harengus pilchardus Walbaum, 1792 Clupea laticosta Lowe, 1843 Clupea pilchardus Walbaum, 1792 Clupea pilchardus Bloch, 1795 Clupea pilchardus sardinia Brak(Not given) Sardina dobrogica Antipa, 1904 Sardina pilchardus sardina (Risso, 1827)
Kategoria zagrożenia (CKGZ)
najmniejszej troski

Taksonomia

Sardynka europejska jest jedynym przedstawicielem rodzaju Sardina. Opisywana była wielokrotnie pod różnymi nazwami.

Zasięg występowania

Północno-wschodni Ocean Atlantycki wzdłuż wybrzeży północnej i zachodniej Europy, Morze Północne po Wyspy Kanaryjskie, Gorée (Senegal), Morze Śródziemne, Morze Marmara i Morze Czarne. Sardynki europejskie są rybami ławicowymi pływającymi w otwartej toni wodnej, w strefie przybrzeżnej. Późną wiosną i latem tworzą bardzo liczne stada podążające na północ i ku wybrzeżom w poszukiwaniu pokarmu.

Charakterystyka

Ciało silnie wydłużone z piłkowaną krawędzią brzucha, u młodych bardziej bocznie ścieśnione. Łuski łatwo wypadające, w liczbie 30 wzdłuż ciała, na głowie brak łusek. W płetwie grzbietowej występuje 13–21 promieni miękkich. W dolnej części pokrywy skrzelowej 3–5 promieniście rozchodzących się bruzd. Brak linii bocznej. Dwa ostatnie promienie płetwy odbytowej są wydłużone. Na pokrywie skrzelowej widoczne zgrubienie. Grzbiet zielonkawy lub niebieski, spód ciała srebrzysty, wzdłuż boku przebiega niebieskawa smuga. Kilkunastoletnie osobniki dorastają do 30 cm długości, ale ze względu na atrakcyjność mięsa poławiane są okazy kilkunastocentymetrowe.

Odżywianie

Żywi się planktonem. Przy połowach nęcone są ikrą dorsza lub światłem lamp.

Rozmnażanie

Rozród odbywa się zimą u wybrzeży Afryki oraz latem w Morzu Północnym. W Morzu Śródziemnym tarło odbywa się w ciągu całego roku.

Znaczenie gospodarcze

Posiada bardzo duże znaczenie gospodarcze, zwłaszcza w produkcji konserw i mączki rybnej.

Wartość odżywcza Sardynka świeża (100 g) Wartość energetyczna 705 kJ (168 kcal) Białka 20,6 g szczegółowe informacje RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 45% 45% 45% 45% M 37% 37% 37% 37% Węglowodany 0 g Tłuszcze 9,6 g szczegółowe informacje Kwasy tł. nasycone 2,6 g Kwasy tł. nienasycone Jednonienasycone 2,5 g Wielonienasycone 1,6 g omega-3 1,4 g α-Linolenowy (ALA) 0,1 g AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 9,1% 9,1% 9,1% 9,1% M 6,3% 6,3% 6,3% 6,3% omega-6 0,2 g Linolowy (LA) 0,1 g AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,8% 0,8% 0,9% 0,9% M 0,6% 0,6% 0,7% 0,7% Woda 68,2 g szczegółowe informacje AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 2,5% 2,5% 2,5% 2,5% M 1,8% 1,8% 1,8% 1,8% Witaminy Witamina C 0 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% M 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% Tiamina (B1) 0,02 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 1,8% 1,8% 1,8% 1,8% M 1,7% 1,7% 1,7% 1,7% Ryboflawina (B2) 0,22 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 20% 20% 20% 20% M 17% 17% 17% 17% Niacyna (B3) 6,7 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 48% 48% 48% 48% M 42% 42% 42% 42% Witamina B6 0,39 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 30% 30% 26% 26% M 30% 30% 23% 23% Foliany 0,005 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 1,3% 1,3% 1,3% 1,3% M 1,3% 1,3% 1,3% 1,3% Kobalamina (B12) 0,011 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 458% 458% 458% 458% M 458% 458% 458% 458% Witamina A 0,02 mg RAE RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 2,9% 2,9% 2,9% 2,9% M 2,2% 2,2% 2,2% 2,2% Witamina D 0,011 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 73% 73% 73% 55% M 73% 73% 73% 55% Witamina E 0,29 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 1,9% 1,9% 1,9% 1,9% M 1,9% 1,9% 1,9% 1,9% Makroelementy Fosfor 270 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 39% 39% 39% 39% M 39% 39% 39% 39% Wapń 84 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 8,4% 8,4% 7,0% 7,0% M 8,4% 8,4% 8,4% 7,0% Magnez 31 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 10% 9,7% 9,7% 9,7% M 7,8% 7,4% 7,4% 7,4% Potas 360 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 7,7% 7,7% 7,7% 7,7% M 7,7% 7,7% 7,7% 7,7% Sód 120 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 8,0% 8,0% 9,2% 10% M 8,0% 8,0% 9,2% 10% Mikroelementy Jod 0,032 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 21% 21% 21% 21% M 21% 21% 21% 21% Żelazo 1,4 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 7,8% 7,8% 18% 18% M 18% 18% 18% 18% Miedź 0,12 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 13% 13% 13% 13% M 13% 13% 13% 13% Cynk 1 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 13% 13% 13% 13% M 9,1% 9,1% 9,1% 9,1% Mangan 0,06 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 3,3% 3,3% 3,3% 3,3% M 2,6% 2,6% 2,6% 2,6% Dane liczbowe na podstawie: Wartości RDA i AI wyznaczone na podstawie danych Institute of Health

Wartość odżywcza Sardynka w oleju (100 g) Wartość energetyczna 924 kJ (221 kcal) Białka 24,1 g szczegółowe informacje RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 52% 52% 52% 52% M 43% 43% 43% 43% Węglowodany 0,0 g Tłuszcze 13,9 g szczegółowe informacje Kwasy tł. nasycone 2,22 g Kwasy tł. nienasycone Jednonienasycone 5,8 g Wielonienasycone 4,02 g omega-3 2,82 g α-Linolenowy (ALA) 0,15 g AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 14% 14% 14% 14% M 9,4% 9,4% 9,4% 9,4% omega-6 1,2 g Linolowy (LA) 0,3 g AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 2,5% 2,5% 2,7% 2,7% M 1,8% 1,8% 2,1% 2,1% Woda 58,4 g szczegółowe informacje AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 2,2% 2,2% 2,2% 2,2% M 1,6% 1,6% 1,6% 1,6% Witaminy Witamina C 0 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% M 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% Tiamina (B1) 0,04 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 3,6% 3,6% 3,6% 3,6% M 3,3% 3,3% 3,3% 3,3% Ryboflawina (B2) 0,3 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 27% 27% 27% 27% M 23% 23% 23% 23% Niacyna (B3) 6,5 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 46% 46% 46% 46% M 41% 41% 41% 41% Witamina B6 0,22 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 17% 17% 15% 15% M 17% 17% 13% 13% Foliany 0,008 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 2,0% 2,0% 2,0% 2,0% M 2,0% 2,0% 2,0% 2,0% Kobalamina (B12) 0,015 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 625% 625% 625% 625% M 625% 625% 625% 625% Witamina A 0,049 mg RAE RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 7,0% 7,0% 7,0% 7,0% M 5,4% 5,4% 5,4% 5,4% Witamina D 0,005 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 33% 33% 33% 25% M 33% 33% 33% 25% Witamina E 2,7 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 18% 18% 18% 18% M 18% 18% 18% 18% Makroelementy Fosfor 430 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 61% 61% 61% 61% M 61% 61% 61% 61% Wapń 330 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 33% 33% 28% 28% M 33% 33% 33% 28% Magnez 46 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 15% 14% 14% 14% M 12% 11% 11% 11% Potas 388 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 8,3% 8,3% 8,3% 8,3% M 8,3% 8,3% 8,3% 8,3% Sód 366 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 24% 24% 28% 31% M 24% 24% 28% 31% Mikroelementy Jod 0,025 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 17% 17% 17% 17% M 17% 17% 17% 17% Żelazo 2,7 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 15% 15% 34% 34% M 34% 34% 34% 34% Miedź 0,11 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 12% 12% 12% 12% M 12% 12% 12% 12% Cynk 2,2 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 28% 28% 28% 28% M 20% 20% 20% 20% Mangan 0,09 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 5,0% 5,0% 5,0% 5,0% M 3,9% 3,9% 3,9% 3,9% Dane liczbowe na podstawie: Wartości RDA i AI wyznaczone na podstawie danych Institute of Health

Zobacz też

• sardynka pacyficzna
• sardela europejska

Bibliografia

• Sardyny. W: Mały słownik zoologiczny: ryby. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1976.brak strony w książce
• Sardina pilchardus. FAO: Fisheries and Aquaculture Department. [dostęp 2009-03-23]. (ang.).
• Sardina pilchardus. (ang.) w: Froese, R. & D. Pauly. FishBase. World Wide Web electronic publication. fishbase.org [dostęp 23 marca 2009]
• Fritz Terofal, Claus Militz: Ryby morskie. Warszawa: GeoCenter, 1996. ISBN 83-7129-306-2.brak strony w książce
• Włodzimierz Załachowski: Ryby. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1997. ISBN 83-01-12286-2.brak strony w książce
• Hanna Kunachowicz; Beata Przygoda; Irena Nadolna; Krystyna Iwanow: Tabele składu i wartości odżywczej żywności. Wyd. II zmienione. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2017, s. 262.282. ISBN 978-83-200-5311-1.