Sielpia Wielka
Sielpia Wielka – wieś sołecka[2] w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie koneckim, w gminie Końskie[4][5].
| wieś | |
 Koło wodne – jeden z eksponatów w Muzeum Zagłębia Staropolskiego | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2016) |
160[2] |
| Strefa numeracyjna |
41 |
| Kod pocztowy |
26-200[3] |
| Tablice rejestracyjne |
TKN |
| SIMC |
0244133[4] |
Położenie na mapie gminy Końskie  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego  | |
Położenie na mapie powiatu koneckiego  | |
 51°06′50″N 20°20′43″E/51,113889 20,345278[1]
| |
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0244140 | Jarząbek | część wsi |
| 0244156 | Sielpia-Letnisko | część wsi |
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kieleckiego.
Wierni Kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Radoszycach[6].
Zalew edytuj
Przez miejscowość przepływa rzeka Czarna Konecka dopływ Pilicy. W Sielpi Wielkiej powstał w latach 60 XX wieku zalew rekreacyjny (o powierzchni 57 hektarów) nad którym zlokalizowanych jest wiele ośrodków wypoczynkowych. Otwarcia Zalewu dokonał 24 czerwca 1962 roku wiceminister spraw wewnętrznych Mieczysław Moczar "Mietek"[7].
Obecnie Sielpia Wielka jest największym ośrodkiem wczasowym na ziemi świętokrzyskiej i dysponuje w okresie letnim obszerną bazą noclegową dla ponad 5 tysięcy turystów. Gmina jeszcze w 2014 roku planowała rewitalizację zalewu, która miała obejmować nie tylko odmulenie, ale również powiększenie go o ok. 8 hektarów. Aby móc to zrobić planowano odbudowanie jazu w Małachowie na Czarnej Koneckiej, który został zniszczony podczas powodzi w 1997 roku. Spowodowało to protesty ekologów z Mazowieckiego-Świętokrzyskiego Towarzystwa Ornitologicznego, którzy w 2015 roku wnieśli skargę do Naczelnego Sądu Administracyjnego, oskarżając, że inwestycja to spowoduje podniesienie poziomu wody w zalewie i zagrozi gnieżdżącym się tam ptakom. W 2020 roku zawarli ugodę z gminą wycofując skargę za obietnicę rezygnacji z odbudowy jazu. Pomimo protestów w 2018 roku i 2019 roku prowadzono prace przy rewitalizacji zalewu, poza obszarem Natura 2000. Zbudowano też szerszą plażę i ścieżki rowerowe. W 2020 roku kontynuowano prace[8]. Projekt w 85% finansuje Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska[9].
Szlaki edytuj
Przez Sielpię przechodzi 
niebieski szlak turystyczny z miejscowości Pogorzałe do Kuźniaków oraz 
czerwony szlak turystyczny z rezerwatu przyrody Diabla Góra do Łącznej. Sielpia jest punktem początkowym 
czerwonego szlaku rowerowego prowadzącego poprzez tereny dookoła Końskich oraz 
zielonego szlaku rowerowego prowadzącego do Błotnicy.
Zabytki edytuj
Zespół walcowni i pudlingarni z lat 1835–1841, obecnie Muzeum Staropolskiego Zagłębia Przemysłowego (filia Muzeum Techniki w Warszawie). Dawny zakład napędzany był olbrzymim kołem wodnym (9 metrów średnicy!) projektu Filipa Girarda. W 1843 roku w zakładzie pojawiła się pierwsza w Królestwie Polskim turbina wodna. Zakład zamknięto w roku 1921, ale jeszcze przed II wojną światową został przeznaczony na cele muzealne. W czasie wojny większość oryginalnego wyposażenia zakładu została rozkradziona i przetopiona przez okupanta, zachowany jednak został cały układ napędowy walcowni. Muzeum reaktywowano w 1962 roku, eksponaty przeniesiono z całego Zagłębia Staropolskiego, głównie z Białogonu.
Zespół zakładu i osiedla przemysłowego został wpisany do rejestru zabytków nieruchomych (nr rej.: A.491/1-2 z 3.12.1956 i z 15.06.1967)[10].
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 122147
- ↑ a b Statystyka mieszkańców miasta i gminy. Stan na dzień 31-12-2016 [dostęp 2022-03-30]
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1145 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Opis parafii na stronie diecezji
- ↑ Krzysztof Lesiakowski "Mieczysław Moczar" Oficyna Wydawnicza Rytm 1998, ISBN 83-86678-83-6, str. 244
- ↑ Marcin Batóg, Kompromis gminy i ekologów w sprawie rewitalizacji popularnego zalewu. Po sześciu latach [online], kielce.wyborcza.pl, 29 stycznia 2020 [dostęp 2020-08-18].
- ↑ Miłosz Skiba, Zalew w Sielpi bez wody i w „wielkiej przebudowie”. Tak wygląda z lotu ptaka [WIDEO, ZDJĘCIA] [online], Echo Dnia Świętokrzyskie, 7 listopada 2019 [dostęp 2020-08-18] (pol.).
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 34 [dostęp 2015-11-17].