Strzępiak słodkogorzki
Strzępiak słodkogorzki (Mallocybe dulcamara (Pers.) P. Kumm.) – gatunek grzybów należący do rodziny strzępiakowatych (Inocybaceae)[1].
_P._Kumm_225812_crop.jpg)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
strzępiak słodkogorzki |
| Nazwa systematyczna | |
| Mallocybe dulcamara (Pers.) Vizzini, Maggiora, Tolaini & Ercole Mycol. Progr. 12(2): 376 (2013) | |
.jpg)
.jpg)
Systematyka i nazewnictwo edytuj
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Mallocybe, Inocybaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy zdiagnozował go w 1801 r. Christiaan Persoon nadając mu nazwę Agaricus dulcamarus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali mu (Pers.) Vizzini, Maggiora, Tolaini & Ercole w 2019 r.[1]
Według Index Fungorum jest to takson niepewny[1].
- Agaricus dulcamarus Pers. 1801
- Agaricus uniformis Pers. 1798
- Inocybe dulcamara (Pers.) P. Kumm. 1871
- Inocybe delecta P. Karst. 1879
- Inocybe dulcamara f. major Bon 1979
- Inocybe dulcamara f. parcesquamulosa J. Favre 1955
- Inocybe dulcamara f. peronata J. Favre 1955
- Inocybe dulcamara f. solida J. Favre 1955
- Inocybe dulcamara var. axantha Kühner 1956
- Inocybe dulcamara var. homomorpha Kühner 1956
Nazwę polską podał Andrzej Nespiak w 1990 r.[3] Po przeniesieniu do rodzaju Mallocybe nazwa stała się niespójna z nową nazwą naukową.
Morfologia edytuj
Średnica 2–5 cm, początkowo dzwonkowato wypukły, potem rozprostowujący się, na koniec płaski i pofałdowany. Brzeg długo podwinięty i ostry, potem prosty[4]. Powierzchnia sucha, kosmkowato-włókienkowata, jednak bez pasemek. Barwa beżowordzawa z oliwkowym odcieniem, czasami wyraźnie oliwkowobrązowa[5].
Z międzyblaszkami, szerokie, zatokowato wycięte, początkowo żółtooliwkowe, potem rdzawocynamonowe. Ostrza jaśniejsze, nierówne[5].
Wysokość 3–6 cm, grubość 0,3–0,7 cm, walcowaty, początkowo pełny, potem pusty, kruchy, z nieco zgrubiałą podstawą. Powierzchnia początkowo biaława, potem brązowawa[4]. Na całej długości jest pokryty włókienkami, czasami tworzącymi kilka stref pierścieniowych[5].
Białawy, tylko na szczycie kapelusza cytrynowo ochrowy, w trzonie czasami rdzawy. Nie posiada wyraźnego smaku, lub jest nieco gorzki[5]. Zapach niewyraźny lub nieco stęchły[4].
- Cechy mikroskopowe
Zarodniki owalne lub fasolkowate, czasami zaopatrzone w dzióbek, 8–14 × 5–7 µm. Podstawki o wymiarach 35–40 × 8–10 µm, jednozarodnikowe lub dwuzarodnikowe. Komórki brzeżne o kształcie cystyd, maczugowate lub gruszkowate, cienkościenne, 25–40 × 10–15 µm[5].
Występowanie i siedlisko edytuj
Strzępiak słodkogorzki występuje na półkuli północnej. Znane jest jego występowanie w Europie, Ameryce Północnej, Indiach, Japonii[6]. W piśmiennictwie naukowym na terenie Polski do 2003 r. podano co najmniej 10 stanowisk[3].
Grzyb mikoryzowy. Występuje na ziemi w różnego typu lasach, zwłaszcza pod świerkami i olszą szarą. W Polsce owocniki pojawiają się zwykle od czerwca do września[3].
Gatunki podobne edytuj
Strzępiak słodkogorzki wykazuje dużą zmienność w zakresie wielkości owocników, stopnia włókienkowatości ich kapeluszy i trzonów, oraz wielkości i kształtu zarodników. Albertini i Schwein podają, że istnieją odmiany letnie o kapeluszach z ciemnymi blaszkami i odmiany jesienne o bardziej gładkich kapeluszach. W Polsce zmienność uzależniona jest głównie od warunków siedliskowych. Na glebach piaszczystych na niżu rosną okazy rdzawobrązowe, o cieńszych trzonach i zarodnikach o długości do 10 µm. W górach powstają formy bardziej krępe, o grubszym trzonie i bardziej włókienkowatym kapeluszu[5].
Podobny jest włośniak skórkowatopierścieniowy (Mallocybe terrigena). Odróżnia się odstającymi, gęstymi, brązowymi łuskami na żółtym trzonie[4].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d Index Fungorum [online] [dostęp 2020-01-28].
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2019-12-17].
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d Pavol Škubla, Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ a b c d e f Andrzej Nespiak, Grzyby. Tom XIX. Strzępiak (Inocybe), Warszawa – Kraków: PWN, 1990, ISBN 83-01-08749-8.
- ↑ DiscoverLife [online] [dostęp 2019-12-06].