Tadea Arias de Enríquez (obraz Francisca Goi)
Tadea Arias de Enríquez[1] – obraz olejny hiszpańskiego malarza Francisca Goi. Portret przedstawiający szlachciankę Tadeę Arias de Enríquez należy do zbiorów Muzeum Prado w Madrycie[2].
| |
| Autor | |
|---|---|
| Data powstania |
1789–1790 |
| Medium |
olej na płótnie |
| Wymiary |
191 × 106 cm |
| Miejsce przechowywania | |
| Lokalizacja | |
Okoliczności powstania edytuj
Portret powstał prawdopodobnie w latach 1789–1790 z okazji ślubu Tadei Arias de Enríquez (1770 –1855) z jej pierwszym mężem Tomásem de Leónem. Świadczą o tym herby rodzin Arias i León namalowane w lewym dolnym rogu obrazu[3]. Tomás de León przyjaźnił się z księstwem Osuny Pedrem i Maríą Josefą Pimentel y Téllez-Girón. Był emerytowanym kapitanem pułku finansowanego i dowodzonego przez księcia Osuny. Brat Tomása de Leóna, Eugenio, był zarządcą dóbr książąt Benavente, czyli rodziny, z której pochodziła księżna Osuny. Również miejscowość Castromocho, gdzie urodziła się Tadea, znajdowała się pod zwierzchnictwem książąt Benavente[3].
Księstwo Osuny należeli do czołowych przedstawicieli hiszpańskiego oświecenia. Roztaczali mecenat nad naukowcami i artystami epoki, do których należał Francisco Goya[4]. W latach 1785–1817 Goya namalował dla nich około 30 dzieł – portrety patronów i ich dzieci, sceny religijne, a także serię obrazów gabinetowych[5]. Prawdopodobnie Goya otrzymał zlecenie na ten portret dzięki przyjaźni pary książęcej z mężem portretowanej. Zlecenie nie jest udokumentowane[3], ale według hrabiego Viñazy Goya otrzymał za obraz 10 tys. reali de vellón[6]. Portret został wymieniony w testamencie Tadei z 1855 roku, jednak bez podania nazwiska autora. Wyceniono go jedynie na 400 reali[3].
Opis obrazu edytuj
Tadea została przedstawiona w otwartej przestrzeni na tle pejzażu. Ma na sobie elegancką, bogato dekorowaną szyfonową suknię. Talię podkreśla szeroka, ozdobiona kameą czarna wstążka, zawiązana z tyłu na dużą kokardę. Portretowana nosi białe rękawiczki i pończochy, a jej buty są ozdobione srebrnymi klamrami. Gest lewej ręki sugeruje, że jest w trakcie zakładania drugiej rękawiczki. Na głowie ma dużą, ciemną perukę ułożoną w loki. Twarz jest urodziwa ale mało ekspresyjna, możliwe, że Goya słabo znał modelkę i nie mógł ukazać jej osobowości, chociaż psychologiczna analiza postaci jest typowa dla jego portretów[6][7]. Styl jest zbliżony do ostatnich projektów do tapiserii wykonanych przez Goyę[8].
Portrety kobiet wykonane przez Goyę w latach 90. XVIII wieku charakteryzuje znaczący wpływ angielskiego portretu, który malarz znał dzięki rycinom. Typowe dla nich jest m.in. umieszczenie postaci na zewnątrz, często w ogrodzie, aby podkreślić ich kobiecość i urodę[9][10]. Malarz wydaje się wyolbrzymiać średni status społeczny portretowanej, umieszczając ją w typowym dla arystokratycznych portretów otoczeniu, z neoklasyczną wazą w tle[11]. Marmurowa waza z herbem sugeruje, że Tadea znajduje się w ogrodzie pałacu, w którym mieszkała[2].
Porównując portret Tadei Arias ze współczesnym mu Portretem markizy de Pontejos, można zauważyć istotne różnice w stylu. Portret Tadei jest pozbawiony typowej dla Goi lekkości. Widoczna jest drobiazgowa dbałość o szczegóły m.in. w haftach i herbach rodowych. Efekt kolorystyczny połączenia szarości i zieleni jest chłodny i matowy. Kompozycja jest konwencjonalna, ponadto brak ekspresji twarzy portretowanej. Według Manueli Meny te cechy pozwalają przypuszczać, że autorem portretu jest inny malarz nadworny, protegowany książąt Osuny i przyjaciel Goi – Agustín Esteve[12][2]. Camón Aznar sugeruje, że Esteve wykonał replikę tego obrazu[13].
Proweniencja edytuj
Obraz należał do portretowanej i znajdował się w Vélez-Málaga. Po śmierci właścicielki w 1855 roku odziedziczył go jej syn Juan Nepomuceno Enríquez Arias. W 1876 roku obraz przeszedł na dzieci jego rodzeństwa a wnuki Tadei: Gabriela i Luisę Enríquez y Valdés[3][14]. Luisa przekazała go Muzeum Prado, gdzie obraz znajduje się od 3 lipca 1896 roku[9].
Przypisy edytuj
- ↑ Alfonso E. Pérez Sánchez: Goya. Warszawa: Oficyna Imbir, 2009, s. 150. ISBN 978-83-60334-71-3.
- ↑ a b c Manuela Mena: Leticia Ruiz Gómez (red.): Retrato español en el Prado. Del Greco a Goya. Madrid: Museo Nacional del Prado, 2006, s. 178. ISBN 84-8480-088-1.
- ↑ a b c d e Tadea Arias de Enríquez. museodelprado.es. [dostęp 2020-01-12]. (hiszp.).
- ↑ Robert Hughes: Goya. Artysta i jego czas. Warszawa: WAB, 2006, s. 120-122. ISBN 83-7414-248-0. OCLC 569990350.
- ↑ Xavier Bray (red.): Goya: Los Retratos. Turner Libros, 2015, s. 120–122. ISBN 978-84-1635-484-9.
- ↑ a b Tadea Arias de Enríquez. fundaciongoyaenaragon.es. [dostęp 2020-01-12]. (hiszp.).
- ↑ Tadea Arias de Enríquez. artehistoria.com. [dostęp 2020-01-12]. (hiszp.).
- ↑ Luciano di Pietro, Alfredo Pallavisini, Claudia Gianferrari: Geniusze sztuki: Goya. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1987, s. 51–52. ISBN 83-03-01424-2.
- ↑ a b Juan J. Luna, Margarita Moreno de las Heras: Goya. 250 aniversario. Madrid: Museo del Prado, 1996, s. 359. ISBN 84-8731-748-0.
- ↑ Ferrán Aribau, Francesc Ruidera, Lluís Altafuya, Roberto Castillo, Xavier Costaneda: Goya: su tiempo, su vida, su obra. Madrid: LIBSA, 2006, s. 281. ISBN 84-662-1405-4.
- ↑ Nigel Glendinning: Goya. La década de los Caprichos. Retratos 1792–1804. Central Hispano, 1992, s. 142. ISBN 84-87181-10-4.
- ↑ Manuela Mena (red.): Goya y la pintura española del siglo XVIII. Madrid: Museo del Prado, 2000. ISBN 84-87317-92-8.
- ↑ José Camón Aznar: Fran. de Goya. T. II 1785–1796. Zaragoza: Caja de Ahorros de Zaragoza, Aragón y Rioja, 1980, s. 118. ISBN 84-500-4165-1.
- ↑ Francisco Calvo Serraller, Isabel García de la Rasilla: Goya, nuevas visiones. Homenaje a Enrique Lafuente Ferrari. Madrid: Amigos del Museo del Prado, 1987, s. 315. ISBN 978-84-404-0045-1.