Wikipedia

Tadeusz Remer

Oficer Wojska Polskiego, nauczyciel, bibliotekarz

Tadeusz Remer, ps. „er” (ur. 15 maja 1894 w Tłustem, zm. 8 sierpnia 1971) – polski nauczyciel, bibliotekarz, porucznik piechoty Wojska Polskiego.

Tadeusz Remer
Data i miejsce urodzenia

5 maja 1894
[Tłuste (rejon czortkowski)|Tłuste]]

Data i miejsce śmierci

8 sierpnia 1971
Warszawa

Miejsce spoczynku

Cmentarz Komunalny Południowy w Warszawie

Zawód, zajęcie

nauczyciel, bibliotekarz

Narodowość

polska

Edukacja

C. K. Gimnazjum w Sanoku

Alma Mater

Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie

Rodzice

Lucjan, Maria

Krewni i powinowaci

Klemens (brat)

Tadeusz Remer
porucznik piechoty porucznik piechoty
Data i miejsce urodzenia

5 maja 1894
Tłuste

Data śmierci

8 sierpnia 1971

Przebieg służby
Siły zbrojne

Armia Austro-Węgier
Wojsko Polskie

Jednostki

10 Pułk Piechoty Austro-Węgier
Legion Wschodni
36 Pułk Piechoty Legii Akademickiej
19 Pułk Piechoty Odsieczy Lwowa
Korpus Kadetów Nr 1
4 Pułk Piechoty Legionów

Stanowiska

dowódca plutonu
dowódca kompanii

Główne wojny i bitwy

wojna polsko-bolszewicka
II wojna światowa (kampania wrześniowa)

Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (1920–1941) Medal Niepodległości Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości

Życiorys edytuj

Urodził się 15 maja 1894 roku w Tłustem, w katolickiej rodzinie Lucjana (oficjał urzędu podatkowego w urzędzie c. k. starostwa powiatu sanockiego[1][2]) i Marii z domu Martyniec[3]. Jego bratem był Klemens (1895–1971, także oficer wojskowy, prawnik, działacz narodowy). Obaj byli jednymi z pierwszych członków ruchu skautowego w Sanoku, został członkiem „oddziału ćwiczebnego” im. Hetmana Stanisława Żółkiewskiego, założonego w listopadzie 1909 roku przez działaczy Organizacji Młodzieży Niepodległościowej „Zarzewie”, od 1911 roku Drużyna Skautowa im. hetmana Stanisława Żółkiewskiego – Ex ossibus ultor[4] (innymi harcerzami byli wówczas m.in. jego brat Tadeusz, Jan Bratro, Władysław Brzozowski, Julian Krzyżanowski, Tadeusz Piech, Zygmunt Vetulani, Władysław Zaleski)[5].

Tadeusz uczył się w C. K. Gimnazjum w Sanoku, gdzie otrzymywał stypendia w 1910[6], w 1911[7], a w 1912 roku zdał z odznaczeniem egzamin dojrzałości (w jego klasie byli m.in. Ludwik Hellebrand, Jan Kosina, Mieczysław Krygowski, Józef Agaton Morawski, Jerzy Pajączkowski, Zygmunt Vetulani)[8][9].

W latach 1912–1914 rozpoczął studia filologię polskiej i romańskiej oraz filozofii na Uniwersytecie Franciszkańskim we Lwowie. Od 1912 do 1913 roku pracował w Kasach Stefczyka, od 1913 do 1914 roku był stypendystą w Bibliotece Zakładu Narodowego im. Ossolińskich (porządkował wówczas archiwum Sapiehów). Od 1912 do 1914 roku był w składzie władz kierujących Tajną Polską Szkołą Państwową Komisji Wychowania Państwowego (KWP) okręgu lwowskiego i był członkiem Akademickiej Legii Niepodległości. Działał jako łącznik między KWP a drużyną skautową im. D. Czachowskiego w Jarosławiu (1912/1913) i drużyną harcerską im. W. Łukasińskiego w Sokalu (1913/1914). Był działaczem „Zarzewia”, redaktorem pisma o tej nazwie, publikował pod pseudonimem „er”. Funkcjonował w zarządzie stowarzyszenia akademickiego „Kuźnica”.

Został podoficerem Polskich Drużyn Strzeleckich. Po wybuchu I wojny światowej w 1914 roku był szeregach Legionu Wschodniego, we wrześniu 1914 roku wcielony do c. k. Armii. Uczył się w szkole oficerskiej i został dowódcą plutonu w 10 pułku piechoty. Walczył pod Przemyślem i Kraśnikiem. 7 lipca 1915 roku trafił do niewoli i do sierpnia 1918 roku był przetrzymywany w Riazaniu. W tym czasie jego przyjacielem został poeta Kazimierz Wierzyński, który zadedykował mu swoje wiersze. W Riazaniu nauczał języka polskiego i reżyserował przedstawienia teatralne.

Do Polski wrócił w sierpniu 1918 roku, uczestniczył w rozbrajaniu Niemców i w listopadzie 1918 roku wstąpił do Wojska Polskiego. Mianowany podporucznikiem, służył w szeregach 36 pułku piechoty i 19 pułku piechoty. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej (w 1919 roku walczył koło Bełza, pod Lidą, Mińskiem, Borysowem, a w 1920 roku pod Zamościem, Hrubieszowem, Gródkiem, Krasnem i Wilejką). W 1920 roku został awansowany na stopień porucznika ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku. Rozkazem z marca 1921 roku skierowany na dokończenie studiów na przemianowanym po odzyskaniu przez Polskę niepodległości Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie (ukończył w 1923 roku). Został zweryfikowany w stopniu porucznika piechoty ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku[10][11][12]. Od stycznia 1923 do sierpnia 1930 roku ponownie był w służbie wojskowej. Jako oficer nadetatowy 19 pułku piechoty w latach 20. służył w kadrze Korpusu Kadetów nr 1 we Lwowie[13][14][15][16][17], gdzie był nauczycielem języka francuskiego i propedeutyki filozofii oraz sekretarzem rady pedagogicznej[18]. Równolegle od 1924 do 1929 roku był bibliotekarzem Biblioteki Baworowskich, ponadto porządkował bibliotekę Lwowskiego Towarzystwa Lekarskiego. W 1929 uzyskał uprawnienia do nauczania w szkolnictwie średnim. W 1930 roku został przeniesiony w stan spoczynku. W 1934 roku jako porucznik piechoty przeniesiony w stan spoczynku był w oficerskiej kadrze okręgowej nr X jako oficer „przewidziany do użycia w czasie wojny” i był wówczas przydzielony do Powiatowej Komendy Uzupełnień Drohobycz[19].

Pełnił stanowisko dyrektora prywatnego koedukacyjnego gimnazjum i liceum w Borysławiu do 1939 roku. W tym mieście był radnym miejskim i w ramach rady prezesem klubu polskiego. Był działaczem Związku Nauczycielstwa Polskiego, był członkiem zarządu Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej, wiceprzewodniczącym Związku Oficerów Rezerwy, zastępcą przewodniczącego Towarzystwa Szkoły Ludowej i przewodniczącym Koła Przyjaciół Harcerstwa. W 1938 roku został mianowany członkiem Okręgowej Komisji Wyborczej nr 75 w Drohobyczu przed wyborami parlamentarnymi w 1938[20].

W obliczu zagrożenia wybuchu konfliktu zbrojnego, 30 sierpnia 1939 roku został zmobilizowany, a po wybuchu II wojny światowej w okresie kampanii wrześniowej był dowódcą kompanii w batalionie Obrony Narodowej 4 pułku piechoty Legionów. Po odwrocie z Kielc do Hrubieszowa, przebywał chory w szpitalu w Rejowcu, powrócił do Borysławia, ukrywał się, od lutego 1940 roku przebywał we Lwowie, w tym roku pracował jako sprzedawca biletów w filharmonii, a od października 1940 do czerwca 1941 roku zatrudniony jako urzędnik na Politechnice Lwowskiej. Po ataku Niemiec na ZSRR i zajęciu Lwowa prowadził tajne komplety od lipca 1942 do czerwca 1944 roku nauczając języków obcych. Pracował jako karmiciel wszy w Instytucie Badań nad Tyfusem Plamistym i Wirusami prof. Rudolfa Weigla we Lwowie.

Po nadejściu frontu wschodniego w 1944 roku i zajęciu Lwowa przez Armię Czerwoną ZSRR od sierpnia 1944 do kwietnia 1945 roku był zatrudniony na stanowisku starszego bibliotekarza, potem sekretarza naukowego Biblioteki Uniwersyteckiej we Lwowie. Przebywał na delegacji w Leningradzie, a w kwietniu 1945 roku osiadł z rodziną w Krakowie (w toku przymusowych wysiedleń ludności polskiej z Kresów Wschodnich także polscy naukowcy stopniowo opuszczali Lwów). Przez dwa miesiące pracował w Bibliotece Jagiellońskiej, później przeprowadził się do Warszawy. Do 1948 roku pracował w Bibliotece Narodowej, delegowany także do Naczelnej Dyrekcji Bibliotek jako szef referatu bibliotek naukowych. Od 1 stycznia 1949 do 31 grudnia 1960 roku pełnił stanowisko dyrektora biblioteki Państwowego Muzeum Zoologicznego (później Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk), tzw. Biblioteki Przyrodniczej[21]. 1 listopada 1954 roku uzyskał tytuł zastępcy profesora. Działał aktywnie w środowisku bibliotekarskim, od 1946 do 1960 roku zasiadał w Zarządzie Głównym Związku Bibliotekarzy i Archiwistów Polskich; później Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich (jako gospodarz, zastępca przewodniczącego i skarbnik).

Publikował artykuły w zakresie bibliotekarstwa radzieckiego, wykonywał tłumaczenia, był współtwórcą szkolnego podręcznika j. niemieckiego Lesebuch fär die 5 Klasse z 1954 roku (współautor: E. Iwańczyk). W 1961 roku był jednym organizatorów Koła Odra–Nysa przy Towarzystwie Rozwoju Ziem Zachodnich.

Zamieszkiwał przy ulicy Kazimierzowskiej 50 m. 15 w Warszawie (1958)[22]. Zmarł 8 sierpnia 1971 roku, dwa miesiące po śmierci brata Klemensa[23]. Został pochowany na Cmentarzu Komunalnym Południowym w Warszawie[24].

Jego żoną od 1923 roku była Zofia, z domu Wisłocka (1898–1986). Mieli syna Klemensa (1924–1941) i córkę Annę.

Ordery i odznaczenia edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1906/1907 (zespół 7, sygn. 42). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 226, 427.
  2. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1907. Lwów: 1907, s. 50.
  3. ↑ a b Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-02-10]..
  4. ↑ Alojzy Zielecki, Rozwój ruchu niepodległościowego, W epoce autonomii galicyjskiej, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 474.
  5. ↑ Działalność sportowa Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku. sokolsanok.pl. [dostęp 2014-11-17].
  6. ↑ Stypendja. „Kurjer Lwowski”. Nr 17, s. 4, 12 stycznia 1910. 
  7. ↑ Stypendja. „Kurjer Lwowski”. Nr 52, s. 4, 1 lutego 1911. 
  8. ↑ XXXI. Sprawozdanie Dyrektora c.k. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1911/12. Sanok: Fundusz Naukowy, 1912, s. 45.
  9. ↑ Absolwenci. 1losanok.pl. [dostęp 2015-03-16].
  10. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 434.
  11. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 376.
  12. ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 230.
  13. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 179, 1508.
  14. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 168, 1371.
  15. ↑ Zygmunt Zagórowski: Spis nauczycieli szkół wyższych, średnich, zawodowych, seminarjów nauczycielskich oraz wykaz zakładów naukowych i władz szkolnych. Lwów/Warszawa: Książnica Polska, 1924, s. 344.
  16. ↑ Zygmunt Zagórowski: Spis nauczycieli szkół wyższych, średnich, zawodowych, seminarjów nauczycielskich oraz wykaz zakładów naukowych i władz szkolnych. Rocznik II. Warszawa-Lwów: Książnica-Atlas, 1926, s. 340.
  17. ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 142.
  18. ↑ Obsada personalna Korpusu Kadetów Nr 1 w roku szkolnym 1927/1928. „Sprawozdanie za rok szkolny 1927/28”, s. 5, 1928. Korpus Kadetów Nr 1. 
  19. ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 330, 1042.
  20. ↑ Dział urzędowy. 151. Ogłoszenie. „Lwowski Dziennik Wojewódzki”. Nr 19, s. 245, 23 września 1938. 
  21. ↑ Maria Myćka-Kril: Dorobek nauczycieli i uczniów Gimnazjum w Sanoku. W: Księga pamiątkowa Gimnazjum Męskiego w Sanoku 1888–1958. Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1958, s. 96.
  22. ↑ Zofia Bandurka: Wykaz imienny zaproszonych i obecnych na Zjeździe – przygotowała mgr Zofia Bandurkówna. W: Dwa dni w mieście naszej młodości. Sprawozdanie ze zjazdu koleżeńskiego wychowanków Gimnazjum Męskiego w Sanoku w 70-lecie pierwszej matury w roku 1958. Warszawa: 1960, s. 142.
  23. ↑ Alfabetyczny Spis Zmarłych Nazwiska Z Zakresu Remer-Riz. nekrologi-baza.pl. [dostęp 2014-11-17].
  24. ↑ Tadeusz Remer. cmentarzekomunalne.com.pl. [dostęp 2023-05-07].
  25. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-02-10]..
  26. ↑ M.P. z 1932 r. nr 121, poz. 152.

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Tadeusz_Remer&oldid=71909324”