Teniodonty
Teniodonty (Taeniodonta) – klad wymarłych ssaków wyższych. Żyły w Ameryce Północnej od późnej kredy do środkowego eocenu[1]. Teniodonty były pierwszymi ssakami, które po wymieraniu kredowym osiągnęły duże rozmiary, a także pierwszymi, u których powstało uzębienie hipsodontyczne. Cechowały się dużą różnorodnością pod względem biologii w porównaniu do innych współczesnych im grup ssaków[2], grupa ta obejmowała m.in. niewielkich owadożerców i dużych, kopiących roślinożerców[1].
| Taeniodonta | |
| Cope, 1876 | |
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| (bez rangi) | ssaki wyższe |
| Rząd | |
| Podrząd |
teniodonty |
Taksonomia i ewolucja edytuj
Pochodzenie i pokrewieństwo teniodontów było przedmiotem sporów. Dawniej łączono je np. z gryzoniami i szczerbakami. Nowsze badania sugerują jednak, że teniodonty to ssaki wyższe nienależące do łożyskowców[1]. Ich najbliższymi krewnymi są prawdopodobnie Procerberus, Cimolestes i Alveugena[1][2].
Pokrewieństwo wewnątrz Taeniodonta również nie jest dokładnie ustalone. Nowsze analizy kladystyczne wskazują, że najbardziej bazalnym teniodontem jest Schowalteria, a pozostałe rodzaje należą do rodzin (klasyfikowanych niekiedy w randze podrodzin) Conoryctidae i Stylinodontidae[1][3]. Według Williamsona i Brusattego (2013) grupa Conoryctidae może jednak nie być monofiletyczna[2].
Klasyfikacja na podstawie Rook i Huntera (2014)[1]:
- Taeniodonta
- Schowalteria
- Rodzina Conoryctidae
- Rodzina Stylinodontidae
- Onychodectes
- Wortmania
- Robertschochia (?= Wortmania)[2]
- Psittacotherium
- Ectoganus
- Stylinodon
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f Deborah L. Rook, John P. Hunter. Rooting around the eutherian family tree: the origin and relations of the Taeniodonta. „Journal of Mammalian Evolution”, 2014. DOI: 10.1007/s10914-013-9230-9. (ang.).
- ↑ a b c d Thomas E. Williamson, Stephen L. Brusatte. New specimens of the rare taeniodont Wortmania (Mammalia: Eutheria) from the San Juan Basin of New Mexico and comments on the phylogeny and functional morphology of "archaic" mammals. „PLOS ONE”. 8 (9): e75886, 2013. DOI: 10.1371/journal.pone.0075886. (ang.).
- ↑ Deborah L. Rook, John P. Hunter. Phylogeny of the Taeniodonta: evidence from dental characters and stratigraphy. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 31 (2), s. 422–427, 2011. DOI: 10.1080/02724634.2011.550364. (ang.).