Teodor Leon Zaniewski
Teodor Leon Zaniewski (ur. 10 maja 1897 w Suwałkach, zm. 4 czerwca 1975 w Londynie) – podpułkownik saperów Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari.
| |
 podpułkownik saperów
| |
| Data i miejsce urodzenia |
10 maja 1897 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
4 czerwca 1975 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1916–1940 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki | |
| Stanowiska |
dowódca saperów |
| Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa |
.jpg){kind=small}
| |
| Odznaczenia | |
     
| |
Życiorys edytuj
Urodził się 10 maja 1897 w Suwałkach, w rodzinie Józefa i Melanii z Dunin-Borkowskich[1][2]. W latach młodzieńczych uczęszczał do gimnazjum w Suwałkach, gdzie w ławie szkolnej rozpoczął działalność niepodległościową. W 1916 roku, po zdaniu matury w polskiej szkole realnej w Moskwie, został powołany do wojska i skierowany do Oficerskiej Szkoły Inżynierii w Petersburgu. Jesienią 1917 roku, podczas zamieszek rewolucyjnych, z grupą Polaków uciekł z jednostki rosyjskiej. Dotarł do I Korpusu Polskiego w Rosji i otrzymał przydział do Legionu Oficerskiego, w składzie którego jako miner brał udział w walkach o Twierdzę Bobrujską.
Na początku 1918 roku wrócił do kraju do kompanii zapasowej VI batalionu saperów, a następnie został przeniesiony do organizującego się Suwalskiego pułku piechoty, w którym organizował kompanię techniczną[3]. Jako dowódca tej kompanii w składzie 1 Dywizji Litewsko-Białoruskiej, a następnie 41 pułku piechoty wziął udział w walkach z bolszewikami. Za dokonany wypad na tyły nieprzyjaciela pod Kijowem i wysadzenie mostu kolejowego został odznaczony Orderem Virtuti Militari.
Po wojnie służył w 3 pułku saperów w Wilnie[4]. 31 marca 1924 prezydent RP nadał mu stopień kapitana ze starszeństwem z dnia 1 lipca 1923 i 24. lokatą w korpusie oficerów inżynierii i saperów[5]. W 1928 pełnił służbę w 3 Okręgowym Szefostwie Saperów w Grodnie[6]. W 1929 został szefem saperów 29 Dywizji Piechoty w Grodnie[7]. 5 stycznia 1931 roku został powołany do Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie na dwuletni Kurs 1930–1932[8][9]. Kursu nie ukończył i nie otrzymał dyplomu naukowego oficera dyplomowanego. Z dniem 1 listopada 1932 roku został przeniesiony do 6 batalionu saperów w Brześciu na stanowisko oficera sztabowego do spraw wyszkolenia[10]. W lutym 1935 został przeniesiony do 29 Dywizji Piechoty w Grodnie na stanowisko oficera saperów sztabu[11]. 27 czerwca 1935 prezydent RP nadał mu stopień majora z dniem 1 stycznia 1935 i 2. lokatą w korpusie oficerów inżynierii i saperów[12]. W latach 1935–1937 był szefem Wydziału Ogólnego w Dowództwie Saperów Ministerstwa Spraw Wojskowych w Warszawie. Wraz z wydzieloną grupą oficerów pracował nad „motoryzacją saperów” – do pospiesznego zakładania pól minowych oraz niszczenia mostów i dróg, a także „szybkich oddziałów mostowych” – do budowy mostów pontonowych. Do września 1939 był dowódcą batalionu mostowego w Kazuniu[13]. Na podpułkownika został awansowany starszeństwem z 19 marca 1939 i 8. lokatą w korpusie oficerów saperów, grupa liniowa[14]. Jednocześnie pełnił funkcję redaktora Przeglądu Saperskiego.
W kampanii wrześniowej 1939 dowodził Grupą Mostową. Kierował budową i utrzymaniem mostów pontonowych w środkowym biegu Wisły, czym stworzył warunki do wykonania manewru operacyjnego wojsk.
Po kampanii wrześniowej przedostał się do Francji, gdzie został dowódcą saperów 1 Dywizji Grenadierów[15]. Po upadku Francji przebywał w obozie jenieckim w Niemczech.
Po wojnie osiedlił się w Anglii. Aktywnie działał w Stowarzyszeniu Polskich Saperów na Obczyźnie, w którym rozpoczął pracę nad historią saperów[16]. Zmarł 4 czerwca 1975 w Londynie i został pochowany na Cmentarzu Gunnersbury[17].
Był żonaty z Amalią z Kulów, z którą miał dwóch synów: Zbigniewa (ur. 14 listopada 1925) i Bogusława (ur. 29 kwietnia 1929)[18]. Amalia (1901–1987) była siostrą pułkownika Leopolda Lis-Kuli (1896–1919).
Awanse edytuj
- podporucznik[3]
- porucznik – ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919[19]
Ordery i odznaczenia edytuj
- Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari nr 8186[1][14][20]
- Krzyż Walecznych czterokrotnie[21][14]
- Złoty Krzyż Zasługi[14]
- Srebrny Krzyż Zasługi – 30 grudnia 1924 „za ofiarne zasługi, położone przy akcji ratunkowej w czasie powodzi wiosennej w 1924 roku”[22][23]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921[24]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości[24]
- Medal Zwycięstwa[25]
Opinie edytuj
Był oficerem o dużych zaletach osobistych – pracowitym i obowiązkowym, dobrym organizatorem, inteligentnym, o wyjątkowej umiejętności kierowania ludźmi[16].
Przypisy edytuj
- ↑ a b Kolekcja ↓, s. 1.
- ↑ Wojskowe Biuro Historyczne [online], wbh.wp.mil.pl [dostęp 2021-06-08].
- ↑ a b Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych nr 4 z 7 lutego 1920 roku, s. 63.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 802, 831.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 32 z 2 kwietnia 1924, s. 176.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 585, 597.
- ↑ Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych nr 9 z 27 kwietnia 1929 roku, s. 129.
- ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 1 z 28 stycznia 1931 roku, s. 7.
- ↑ Rocznik oficerski 1932, s. 801.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 grudnia 1932, s. 424.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 6 lutego 1935, s. 4.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 28 czerwca 1935, s. 72.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 810.
- ↑ a b c d Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 243.
- ↑ Kosior 1965 ↓, s. 120.
- ↑ a b Zdzisław Barszewski, Sylwetki saperów, s. 148–149.
- ↑ The Polish Heritage Society UK Ltd. : Honours : Polish Graves in North, West & South London cemeteries and churches. The Polish Heritage Society UK Ltd.. [dostęp 2023-02-27]..
- ↑ Kolekcja ↓, s. 2.
- ↑ Rocznik oficerski 1923, s. 908.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-02-27]..
- ↑ Kolekcja ↓, s. 3.
- ↑ M.P. z 1925 r. nr 5, poz. 18.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 24 stycznia 1925, s. 38.
- ↑ a b Kolekcja ↓, s. 1 foto.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 585.
Bibliografia edytuj
- Zaniewski Teodor. [w:] Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari, sygn. I.482.39-3058 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-03-09].
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
- Spis oficerów służących czynnie w dniu 1.6.1921 r.. Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1921.
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Zdzisław Barszczewski, Władysław Jasieński: Sylwetki saperów. Warszawa: Dom Wydawniczy „Bellona”, 2001. ISBN 83-11-09287-7.
- Zygmunt Kosior: Bitwa pod Lagarde : Studium. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1965.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.