Kwadratnik trzcinowy
Kwadratnik trzcinowy[1] (Tetragnatha extensa) – gatunek pająka z rodziny kwadratnikowatych i podrodziny Tetragnathinae. Pospolity w Palearktyce i Ameryce Północnej. Występuje na nadwodnej roślinności.
| Tetragnatha extensa | |||||
| (Linnaeus, 1758) | |||||
 Samica w sieci | |||||
| Systematyka | |||||
| Domena | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | |||||
| Typ | |||||
| Gromada | |||||
| Rząd | |||||
| Podrząd | |||||
| Rodzina | |||||
| Podrodzina | |||||
| Rodzaj | |||||
| Gatunek |
Tetragnatha extensa | ||||
| |||||
Taksonomia edytuj
.jpeg)
Gatunek ten został po raz pierwszy opisany w 1758 roku przez Karola Linneusza w 10. wydaniu Systema Naturae jako Aranea extensa[2]. Antoine Risso jako pierwszy opisał go w rodzaju Tetragnatha jako T. rubra w 1826 roku[3]. Pod obecną kombinacją pojawił się po raz pierwszy w 1833 roku za sprawą Carla Jakoba Sundevalla[4][5]. Wyróżnia się w jego obrębie 4 podgatunki[5]:
- Tetragnatha extensa brachygnatha Thorell, 1873
- Tetragnatha extensa extensa (Linnaeus, 1758)
- Tetragnatha extensa maracandica Charitonov, 1951
- Tetragnatha extensa pulchra Kulczyński, 1891
Opis edytuj
Samce osiągają od 4,4[6] do 9 mm długości ciała[7][8], zaś długość karapaksu u 21 zmierzonych okazów wynosiła od 1,99 do 2,9 mm, a szerokość od 1,23 do 2,07 mm[6]. Samice osiągają od 5 do 12,2 mm długości ciała[8], zaś długość karapaksu u 18 zmierzonych wynosiła od 2,51 do 3,22 mm, a szerokość od 1,57 do 2,21 mm[6]. Ubarwienie karapaksu samca jest żółtawobrązowe, a samicy jasnożółtawobrązowe[6][8]. Oczy par bocznych są od siebie tak samo odległe jak par środkowych[6]. Szczękoczułki są żółtawobrązowe[8], u samca bardzo długie, silnie rozbieżne, o nierównomiernie rozwidlonych apofizach, zaopatrzone w bardzo duży ząb głowowy i mniejsze zęby wiodące. Pazury jadowe są brązowe i lekko zakrzywione. Warga dolna jest szersza niż długa[6]. Sternum jest ciemnobrązowe do czarnego z trójkątnym lub V-kształtnym znakiem żółtawobrązowego lub żółtego koloru[6][8]. Odnóża są długie, smukłe, żółtawobrązowe[6][8], niekiedy z wąsko przyciemnionymi odsiebnymi częściami członów[8]. Opistosoma (odwłok) jest wydłużona, z wierzchu z zielonkawożółtymi, zielonkawymi, brązowawymi i/lub czarnymi paskami, po bokach – srebrzysta, ciemniejsza, czasem z ciemnobrązowymi, jasno nakrapianymi przepaskami, zaś od spodu – szarawa z białawym nakrapianiem i ciemnobrązowym do czarnego pasem środkowym, obwarowanym parą srebrzystobiałych przepasek[6][8].
Samiec ma nogogłaszczki z wolnym paracymbium, pośrodku zaopatrzonym w mały płatek grzbietowy. Aparat kopulacyjny ma wolny embolus o nasadowej połowie wstążkowatej, a dalszej połowie wąskiej, oraz konduktor z trzema zakładkami – ma on hełmiastą część wierzchołkową, zaopatrzoną w drobny, skomplikowanego kształtu szpic. U samicy przednie zbiorniki nasienne są owalne, boczne – duże, a środkowe – rozszerzone ku tyłowi[6].
Biologia i występowanie edytuj
Pająk bardzo pospolity i szeroko rozpowszechniony. Znany z całej Europy[8], w tym z Polski[9]. Na wschód sięga przez Turcję, Kaukaz, Irak, syberyjską i dalekowschodnią Rosję po Koreę, Japonię i Chiny. Ponadto występuje w kontynentalnej Ameryce Północnej oraz na Grenlandii[8][5].
Zasiedla pobrzeża strumieni, rowów, rozlewisk i innych wód słodkich[6], a także tereny bagienne[7] i widne lasy sosnowe[6], ale zawsze w pobliżu wody[8]. Przebywa na trzcinach, turzycach, sitach i innej niskiej roślinności nadwodnej[6][7]. Tam też konstruuje delikatne, koliste sieci łowne o otwartych pępkach, 12–20 promieniach, szeroko rozstawionych spiralach i pozbawione nici sygnałowych[6][7]. W sieci przebywa często, zwłaszcza nocą. Zaniepokojone osobniki uciekają jednak na rośliny, gdzie rozciągają swe odnóża wzdłuż liści lub źdźbeł, co stanowi dobry kamuflaż[7].
Osobniki dorosłe są aktywne od marca do listopada[8] (na północy Europy od maja do października[6]). Dojrzałość osiągają latem[7]. Samica wytwarza kokon jajowy barwy szarawej z czarnymi kępkami, długości około 5 mm i szerokości około 3,5 mm[6]. Kokon przyczepiany jest do liści lub łodyg, gdzie maskuje się przypominając ptasie odchody[7]. W kokonie zwykle jest od 40 do 50 żółtawobiałej barwy jaj, choć ich liczba może być czasem znacznie większa[6].
Przypisy edytuj
- ↑ Janusz Kupryjanowicz: Fauna wybranych grup bezkręgowców. W: Przyroda okolic wsi Haćki na Równinie Bielskiej. Wyniki inwentaryzacji i waloryzacji przyrodniczej w ramach projektu Przywrócenie właściwego stanu ekosystemów obszaru Natura 2000 „Murawy w Haćkach”. Dan Wołkowycki (red.). Białystok: Fundacja „Zielone Płuca Polski”, 2014. ISBN 978-83-62090-28-0.
- ↑ C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species cum characteribus differentiis, synonymis, locis. Editio decima, reformata. Holmiae: 1758, s. 619-624.
- ↑ A. Risso: Histoire naturelle des principales productions de l'Europe méridionale, et principalement de celles des environs de Nice et des Alpes maritimes. 5. Paris: 1826, s. 159-176.
- ↑ C.J. Sundevall. Svenska spindlarnes beskrifning. Fortsättning och slut. „Bihang till Kongliga Svenska Vetenskaps-Akademiens Handlingar”. 1832, s. 172-272, 1833.
- ↑ a b c Tetragnatha. [w:] World Spider Catalogue [on-line]. World Spider Catalog Association, 2018. [dostęp 2019-01-17].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q S. Almquist. Swedish Araneae, part 1 - families Atypidae to Hahniidae. „Insect Systematics & Evolution, Supplement”. 63, s. 111-116, 2006.
- ↑ a b c d e f g M.J. Roberts: Spiders of Britain & Northern Europe. London: HarperCollins, 1995, s. 301-310, seria: Collins Field Guide.
- ↑ a b c d e f g h i j k l Wolfgang Nentwig, Theo Blick, Daniel Gloor, Ambros Hänggi, Christian Kropf: Tetragnatha extensa. [w:] Araneae. Spiders of Europe. Version 10.2018 [on-line]. Universität Bern. [dostęp 2019-01-04].
- ↑ Check-list of spiders (Araneae) of Poland. [dostęp 2019-01-17].