Wikipedia

Tommaso Traetta

włoski kompozytor

Tommaso Michele Francesco Saverio Traetta[1][2][3][4], także Trajetta[1][3] (ur. 30 marca 1727 w Bitonto, zm. 6 kwietnia 1779 w Wenecji[1][2][3][4]) – włoski kompozytor.

Tommaso Traetta
Ilustracja
Imię i nazwisko

Tommaso Michele Francesco Saverio Traetta

Data i miejsce urodzenia

30 marca 1727
Bitonto

Pochodzenie

włoskie

Data i miejsce śmierci

6 kwietnia 1779
Wenecja

Gatunki

muzyka poważna, muzyka klasycystyczna

Zawód

kompozytor

Powiązania

szkoła neapolitańska

Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Życiorys edytuj

W wieku 11 lat rozpoczął edukację w Conservatorio di S. Maria di Loreto w Neapolu[2], gdzie jego nauczycielem był Francesco Durante, a według innych źródeł także Nicola Porpora i Leonardo Leo[1]. Niektóre źródła podają też, że uczył się w Conservatorio dei Poveri i Conservatorio San Onofrio[1]. Niewiele wiadomo o początkowym okresie jego życia poza tym, że współpracował z Niccolò Jommellim i Nicolą Logroscinem, a także komponował muzykę religijną[1]. W 1751 roku wystawił z powodzeniem w Teatro San Carlo w Neapolu swoją pierwszą operę, Il Farnace[1][2][4]. W następnych latach realizował zamówienia dla teatrów operowych w różnych miastach włoskich[1][2]. W 1757 roku osiadł w Wenecji, rok później otrzymał natomiast posadę kapelmistrza i nauczyciela śpiewu na dworze księcia Parmy Filipa Burbona[1]. Dzięki zezwoleniu władcy mógł przyjmować zamówienia na opery dla innych dworów europejskich, zyskując międzynarodową sławę[1]. Po śmierci księcia w 1765 roku wrócił do Wenecji, gdzie został dyrektorem Conservatorio dell’Ospedaletto S. Giovanni e Paolo[1][4].

W 1768 roku wyjechał do Petersburga, gdzie jako następca Baldassare Galuppiego objął funkcję kapelmistrza i kompozytora nadwornego Katarzyny Wielkiej[1][2]. Prowadził teatr dworski w Pałacu Zimowym[1]. W Rosji wystawił kilka oper, pisał też muzykę okazjonalną m.in. na rocznicę koronacji Katarzyny czy z okazji zwycięstwa nad flotą turecką[2]. Ze względu na pogarszający się stan zdrowia w 1775 roku opuścił Rosję i wrócił do Włoch[1][4]. W następnych latach odwiedził Londyn i Paryż, po czym ponownie osiadł w Wenecji, gdzie zmarł w trakcie pracy nad swoją ostatnią operą, Artenice[1].

Twórczość edytuj

W swojej twórczości dokonał syntezy dorobku włoskiej szkoły neapolitańskiej i francuskiej tragédie lyrique, przygotowując grunt pod reformę operową Christopha Willibalda Glucka[1]. Komponował głównie 3-aktowe opery seria i opery buffa[1]. W operach tych dominowały kantylenowe arie da capo z wirtuozowską koloraturą, poprzedzone recytatywem secco lub accompagnato[1]. Technika bel canto służy w nich podkreśleniu napieć dramatycznych[1]. Recytatywy w operach Traetty służą wyrażaniu emocji i są terenem pracy tematycznej, z towarzyszeniem rozbudowanej orkiestry[1]. Kompozytor konstruował duże sceny dramatyczne z baletami, finały w jego operach zyskały wyraz dramatyczny, potęgujący akcję i doprowadzający ją do punktu kulminacyjnego[1]. Orkiestra służy podkreśleniu środkami instrumentalnymi dramatyzmu i ekspresji dzieła[1].

Ważniejsze kompozycje edytuj

(na podstawie materiałów źródłowych[1])

Opery

  • opera seria w 3 aktach Il Farnace (wyst. Neapol 1751)
  • opera buffa w 3 aktach La Costanza (wyst. Neapol 1752)
  • opera seria w 3 aktach Ezio (wyst. Rzym 1754, 2. wersja wyst. Padwa 1765)
  • opera buffa w 3 aktach I disturbi (wyst. Neapol 1756)
  • opera seria w 3 aktach La Nitteti (wyst. Reggio nell’Emilia 1757)
  • opera buffa w 3 aktach L’incredulo (wyst. Neapol 1755)
  • opera buffa w 3 aktach La fante furba (wyst. Neapol 1756)
  • opera seria w 3 aktach La Didone abbandonata (wyst. Wenecja 1757, 2. wersja wyst. Mediolan 1763, 3. wersja wyst. Neapol 1764)
  • opera seria w 3 aktach Demofoonte (wyst. Mantua 1758)
  • opera seria w 3 aktach L’Olimpiade (wyst. Werona 1758, 2. wersja wyst. Florencja 1767, 3. wersja wyst. Petersburg 1769)
  • dramma giocoso poer musica w 3 aktach Buovo d’Antona (La buona figliola) (wyst. Wenecja 1758)
  • opera seria w 3 aktach Il Solimano (wyst. Parma 1759)
  • tragédie lyrique w 5 aktach Ippolito et Aricia (wyst. Parma 1759)
  • opera seria w 3 aktach Enea nel Lazio (wyst. Turyn 1760)
  • serenata w 3 aktach z prologiem Le feste d’Imeneo (wyst. Parma 1760)
  • opera seria w 5 aktach I Tindaridi (wyst. Parma 1760)
  • azione teatrale w 1 akcie Armida (wyst. Wiedeń 1761, 2. wersja wyst. Neapol 1763, 3. wersja wyst. Wenecja 1767)
  • opera seria w 3 aktach Enea e Lavinia (wyst. Parma 1761)
  • opera seria w 3 aktach Alessandro nell’Indie (wyst. Reggio nell’Emilia 1762)
  • opera seria w 3 aktach Sofonisba (wyst. Mannheim 1762)
  • opera seria w 3 aktach Zenobia (wyst. Lukka 1761)
  • opera seria w 3 aktach Ifigenia in Tauride (wyst. Wiedeń 1763, 2. wersja wyst. Esterház 1786)
  • opera seria w 3 aktach Antigono (wyst. Padwa 1764, 2. wersja wyst. Rzym 1766, 3. wersja wyst. Petersburg 1770)
  • dramma giocoso w 3 aktach La francese a Malghera (wyst. Wenecja 1764)
  • azione drammatica w 1 akcie L’isola disabitata (wyst. Mantua 1765, 2. wersja wyst. Bolonia 1768, 3. wersja wyst. Petersburg 1760)
  • opera seria w 3 aktach Semiramide (wyst. Wenecja 1765)
  • componimento pastorale drammatico w 3 aktach Il tributo campestre (wyst. Mantua 1768)
  • dramma giocoso w 3 aktach Le serve rivali (La serva scaltra) (wyst. Wenecja 1766)
  • opera seria w 3 aktach Il Siroe (Siroe, re di Persia) (wyst. Monachium 1767)
  • dramma giocoso w 3 aktach Amore in trappola (wyst. Wenecja 1768)
  • azione teatrale Astrea placata (wyst. Petersburg 1770)
  • tragédie lyrique w 3 aktach Antigona (Antigone) (wyst. Petersburg 1772)
  • opera seria w 3 aktach Amore e Psiche (wyst. Petersburg 1773)
  • opera seria w 3 aktach Lucio Vero (wyst. Petersburg 1774)
  • opera seria w 3 aktach La Merope (wyst. Mediolan 1776)
  • opera seria w 3 aktach Telemaco (wyst. Londyn 1777)
  • opera seria w 3 aktach Germondo (wyst. Londyn 1777)
  • dramma eroicomico w 2 aktach Il cavaliere errante (wyst. Wenecja 1778, 2. wersja pt. Il cavaliere errante nell’isola disabitata wyst. Wiedeń 1779, 3. wersja wyst. Esterház 1782)
  • dramma giocoso w 3 aktach Gli eroi dei Campi Elisi (wyst. Wenecja 1779)
  • Artenice (niedokończona)

Utwory religijne

  • oratorium Rex Salomone na 5-głosowy chór żeński (wyst. Wenecja 1764)
  • oratorium Pulchra ut luna (wyst. Wenecja 1767)
  • oratorium Santa Ifigenia in Etiopia na chór 4-głosowy (wyst. Florencja 1772)
  • Passio secundum Joannem na bas, chór i organy
  • Stabat Mater na 4 głosy, chór i instrumenty smyczkowe
  • Missa
  • Kyrie na chór 4-głosowy i instrumenty smyczkowe
  • Dixit Dominus na chór 4-głosowy, instrumenty i basso continuo
  • Expectans expectavi na chór 4-głosowy i instrumenty
  • Jube Domine na głos i instrumenty
  • Miserere na 2 głosy i chór
  • Miserere na 3 głosy i orkiestrę
  • motet In nocte plena horrore
  • Sicut sol lucente mane na głos i orkiestrę
  • Hosanna filio David na chór 4-głosowy i organy

Utwory świeckie

  • kantata La pace di Mercurio
  • Dei, qual mi sorprende na głos i instrumenty
  • 6 Italian Duets na 2 głosy i klawesyn
  • aria Perché se tanti siete
  • aria La pietà ai mali miei
  • aria Hedersi oh Dio rapire
  • kanon Sogno ma te non miso
  • hymn Who gave the sun his light
  • rondo Se possiedo il tuo bel core

Utwory instrumentalne

  • symfonie
  • uwertura na 2 trąbki i instrumenty smyczkowe
  • divertimento Le quattro stagioni e i dodici mesi dell’anno na 4 orkiestry

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w Encyklopedia Muzyczna PWM. T. 11. Część biograficzna t–v. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 2009, s. 139–142. ISBN 978-83-224-0905-3.
  2. ↑ a b c d e f g Baker’s Biographical Dictionary of Musicians. T. Volume 6 Stre–Zyli. New York: Schirmer Books, 2001, s. 3673–3674. ISBN 0-02-865571-0.
  3. ↑ a b c The Harvard Biographical Dictionary of Music. Cambridge: Harvard University Press, 1996, s. 924–925. ISBN 0-674-37299-9.
  4. ↑ a b c d e Bertil van Boer: Historical Dictionary of Music of the Classical Period. Lanham: Scarecrow Press, 2012, s. 560. ISBN 978-0-8108-7183-0.

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Tommaso_Traetta&oldid=71331199”