Ulica Jurija Gagarina w Warszawie
Ulica Jurija Gagarina – ulica w warszawskich dzielnicach Mokotów i Śródmieście, biegnąca od ul. Czerniakowskiej do ul. Belwederskiej.
| Sielce, Ujazdów | |
 Ulica Gagarina przy ul. Czerniakowskiej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Przebieg | |
Położenie na mapie Warszawy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
 52°12′24,0″N 21°02′24,0″E/52,206667 21,040000
| |
Historia edytuj
Najstarszą zabudową wzdłuż linii dzisiejszej ul. Gagarina była narożna willa przy ulicy Belwederskiej oraz rozebrane po II wojnie światowej rogatki czerniakowskie z około 1820 roku, zlokalizowane przy dzisiejszym skrzyżowaniu ulic Gagarina i Czerniakowskiej. U zbiegu ulicy Belwederskiej z Sułkowicką w roku 1881 wybudowano schronisko dla paralityków, należące do gminy ewangelicko-augsburskiej. Autorem projektu budynku był Jan Kacper Heurich. W roku 1889 według projektu Józefa Piusa Dziekońskiego wzniesiono tam tylną oficynę, zaś parcela zakładu sięgała aż do linii ulicy Podchorążych. Dalsza zabudowa miała dużo skromniejszy charakter; były to niewielkie kamieniczki, szopy i niewielkie oficynki.
Nowoczesną zabudowę przyniósł dopiero koniec lat trzydziestych; w ciągu ulicy Gagarina ocalało kilka kamienic wybudowanych w tym okresie przy ulicy Podchorążych. Przebicie arterii łączącej ul. Czerniakowską z ul. Belwederską planowano już w latach trzydziestych; nie zamierzano jednak wprowadzać tak drastycznych zmian w urbanistyce Sielc.
W czasie okupacji niemieckiej w budynku nr 33 (w tamtym czasie ul. Podchorążych 101) działał sklepik z wyrobami tabacznymi prowadzony przez Zofię Nałkowską i jej siostrę Hannę[1]. Rok 1944 przyniósł w okolicy niewielkie zniszczenia; zupełnemu zburzeniu uległy tylko najstarsze obiekty.
Ulicę wybudowano w latach 1956−1957 i nadano jej początkowo nazwę Nowoparkowa[2]. Powstała w miejscu uliczek dawnej osady Sielce, wytyczonych na przełomie XIX i XX wieku. Wchłonięte przez nową arterię nostały dotychczasowe ulice Ryżewska, planowana niegdyś Wapiennicza, Sukcesorska, Bończa oraz fragment ulicy Podchorążych, noszącej dawniej nazwę Okopowa. Przestały istnieć także pobliskie ulice Astronomiczna, Janowska i Magnuszewska (do 1916 roku nosząca nazwę Wspólna). Budowa ulicy wiązała się z wyburzeniem znacznej liczby budynków. Jednocześnie na ulicy powstało torowisko tramwajowe, stanowiące część linii do Wilanowa. Jej otwarcie nastąpiło 20 lipca 1957 roku[3]. Kursowały nią tramwaje linii 16, 33 i 33 „BIS”[4][5][6].
8 czerwca 1961 ulicy nadano nazwę Jurija Gagarina[7].
11 listopada 1973 roku w związku z budową Wisłostrady zlikwidowano wybudowaną 16 lat wcześniej linię tramwajową przebiegającą wzdłuż ulicy, zaś jezdnie ulicy poszerzono do trzech pasów w każdym kierunku[8].
W trakcie przygotowań do budowy wzniesionej w latach 1975−1980 księgarni „Uniwersus”, przy głosach społecznego sprzeciwu, zburzono będącą do końca miejscem kultu religijnego kaplicę dawnego zakładu paralityków oraz XIX-wieczną willę u zbiegu z ul. Belwederską[9].
W maju 2022 roku rozpoczęto prace związane z budową pod północną jezdnią podziemnego kolektora kanalizacyjnego (tzw. kolektora Mokotowskiego Bis)[10] oraz odbudową linii tramwajowej wzdłuż ulicy[11].
Ważniejsze obiekty edytuj
- Siedziba JEMS Architekci (nr 28a)
- Ambasada Austrii (nr 34)
Przypisy edytuj
- ↑ Danuta Szmit-Zawierucha: Ludzie i pejzaże Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Veda, 2005, s. 166. ISBN 83-85584-90-0.
- ↑ Ulica Jurija Gagarina. Dzielnica Śródmieście m. st. Warszawy. [dostęp 2015-08-21]. Cytat: ...Zabudowa ta, uzupełniona niewielką liczbą nowych domów w okresie międzywojennym, została wypalona w 1944. Po wyburzeniu ruin zaprojektowano i zrealizowano nową szeroką ulicę z dwiema jezdniami i wydzielonymi torami tramwajowymi, obudowaną blokami mieszkalnymi. Nazwano ją ul. Nowoparkową; w 1961 ulicę przemianowano na ul.Jurija Gagarina, ku czci pierwszego kosmonauty świata, po jego bohaterskim locie na orbicie okołoziemskiej. ... (pol.).
- ↑ Bronisław Ryś: Mokotów w okresie PRL [w:] Dzieje Mokotowa. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1972, s. 237.
- ↑ Linia tramwajowa zwykła 16. Trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej. [dostęp 2023-04-11]. (pol.).
- ↑ Linia tramwajowa zwykła 33. Trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej. [dostęp 2023-04-11]. (pol.).
- ↑ Linia tramwajowa zwykła 33 BIS. Trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej. [dostęp 2023-04-11]. (pol.).
- ↑ Kwiryna Handke: Słownik nazewnictwa Warszawy. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1998, s. 389. ISBN 83-86619-97X.
- ↑ Linia tramwajowa zwykła 33 BIS. Trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej. [dostęp 2023-04-11]. (pol.).
- ↑ Uniwersus — Centralny Dom Handlowy Domu Książki - Powojenny Modernizm [online], cargocollective.com [dostęp 2022-05-02].
- ↑ Michał Wojtczuk. Wydłużą Burzowiec Mokotowski. „Gazeta Stołeczna”, s. 2, 11 grudnia 2023.
- ↑ Witold Urbanowicz: Warszawa: Rusza budowa kolektora i tramwaju na Gagarina. transport-publiczny.pl, 2022-05-05. [dostęp 2023-04-11]. (pol.).
Bibliografia edytuj
- Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy, tom 4. Towarzystwo Opieki nad Zabytkami, 1995, s. 16. ISBN 83909794-5-4.