Ulica Kłodnicka w Katowicach
Ulica Kłodnicka w Katowicach – ulica w Katowicach, położona w środkowo-zachodniej części miasta, na terenie dzielnicy Ligota-Panewniki.
| Ligota-Panewniki | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 Wiadukt kolejowy nad końcowym odcinkiem ulicy Kłodnickiej (2022) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Długość |
1160 m | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Katowic  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 50°13′38,1″N 18°59′05,2″E/50,227250 18,984778
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Droga ta, położona w Ligocie, łączy tę część miasta z Brynowem. Wykształciła się ona na początku XX wieku, a zabudowę wzdłuż niej stanowią głównie dwukondygnacyjne wille, zarówno z okresu międzywojennego jak i powojenne. Nazwa ulicy pochodzi od płynącej równolegle do drogi Kłodnicy.
Przebieg edytuj
Ulica Kłodnicka przebiega przez teren katowickiej dzielnicy Ligota-Panewniki na całej swojej długości[1].
Numeracja budynków wzdłuż ulicy Kłodnickiej zaczyna się od strony wschodniej[1]. Tam też droga krzyżuje się na węźle drogowym z ulicą T. Kościuszki (na skrzyżowaniu z sygnalizacją świetlną obok wiaduktu) i stanowi kontynuację ulicy Rzepakowej, ciągnącej się na terenie dzielnicy Piotrowice-Ochojec[2][1].
Na dłuższym odcinku, do skrzyżowania z ulicami Kolejową i Starą Kłodnicką, droga ma prostolinijny przebieg w kierunku zbliżonym do zachodniego. Krzyżuje się ona z południowej strony kolejno z ulicami: J. Kiepury. K. Opalińskiego. B. Mierzejewskiego (dwukrotnie), Z. Cybulskiego, T. Kalinowskiego, T. Saloniego, S. Stoińskiego (dwukrotnie) i A. Rzeszótki, a z północnej strony z ulicą Starą Kłodnicką. Za skrzyżowaniem po raz kolejny z ulicą Starą Kłodnicką i z ulicą Kolejową droga zmienia swój kierunek na południowo-zachodni[2] i zaraz za zakrętem przebiega ona pod wiaduktem linii kolejowej nr 139[3].
Ulica kończy swój bieg za wiaduktem kolejowym na skrzyżowaniu z ulicą Franciszkańską[2].
Charakterystyka edytuj
Ulica Kłodnicka to droga powiatowa nr 6449S o klasie drogi lokalnej (L)[4][5]. Jej długość wynosi 1 160 m[6], a szerokość jezdni 8,6 m. Droga posiada nawierzchnię bitumiczną[5]. W systemie TERYT ulica widnieje pod numerem 08619[7]. Kod pocztowy dla adresów przy ulicy Kłodnickiej 1–47 po stronie nieparzystej to 40-703, dla numerów 2–50 po stronie parzystej to 40-702, dla numerów od 49 do końca po stronie nieparzystej to 40-705, natomiast dla numerów od 52 do końca po stronie parzystej to 40-704[8]. Ulica Kłodnicka jest w administracji Miejskiego Zarządu Ulic i Mostów w Katowicach[9].
Na skrzyżowaniu ulicy Kłodnickiej z ulicami T. Kościuszki i Rzepakową znajduje się dziewięciowlotowa sygnalizacja świetlna akomodacyjna[10].
Ulicą kursują autobusy miejskiego transportu zbiorowego Zarządu Transportu Metropolitalnego (ZTM) na całej swojej długości. Przy ulicy funkcjonują następujące przystanki: Ligota Kłodnicka (jedno stanowisko w kierunku zachodnim; na wysokości nr. 82-84), Ligota Rzeszótki (jedno stanowisko w kierunku wschodnim; na wysokości nr. 70), Ligota Kiepury (jedno stanowisko w kierunku wschodnim; na wysokości nr. 23) i Brynów Kościuszki (jedno stanowisko w kierunku zachodnim; przy zjeździe z ulicy T. Kościuszki. Zatrzymują się tam autobusy łączące tę część miasta z zachodnimi i śródmiejskimi dzielnicami Katowic, a także z Rudą Śląską[11][12].
Wzdłuż krótkiego końcowego odcinka ulicy Kłodnickiej pod wiaduktem kolejowym przebiega czerwony szlak turystyczny – Szlak Bohaterów Wieży Spadochronowej (41 km) Katowice – Chudów[13].
Ulica Kłodnicka stanowi główną oś urbanistyczną wschodniej części Ligoty, od której odgałęziają się krótkie uliczki w kierunku południowym[14]. Jest to także jedna z dróg łączących ze sobą bezpośrednio Ligotę z Brynowem[15]. Teren w rejonie ulicy Kłodnickiej rozdzielony jest na prostokątne działki zabudowane w większości współczesnymi dwukondygnacyjnymi domami w ogrodach, a ponadto zachowało się kilka budynków budownictwa mieszkalnego z początków XX wieku oraz funkcjonalistyczne wille z czasów międzywojennych. W zachodniej strefie ulicy położona jest grupa bloków wielorodzinnych[14].
Historia edytuj
Ulica Kłodnicka została wytyczona we wschodniej części Ligoty[16]. Do połowy XIX wieku rejon na północ od późniejszej ulicy Kłodnickiej, położony na południowym brzegu Kłodnicy zajmowały stosunkowo niewielkie pasy pól[17]. Do końca XIX wieku wykarczowano północne fragmenty lasów w obrębie późniejszej ulicy Kłodnickiej, na których zakładano nowe pola[18].
Drogi w śladzie późniejszej ulicy Kłodnickiej nie ma jeszcze na mapach wydanych w 1883[5] i 1902 roku[19], natomiast już 12 stycznia 1852 roku została oddana do użytku linia kolejowa łącząca Katowice z Ligotą (późniejsza linia kolejowa nr 139)[3]. Na początku XX wieku rozbudowano stację kolejową w Ligocie, a projekt jej kompleksowej modernizacji prócz powstania torów stacyjnych, budowy parowozowni, wieży ciśnień czy magazynów przewidywał także budowę nowego wiaduktu o rozpiętości 5 m dla sześciu torów nad nową wówczas szosą łączącą Panewniki z Brynowem – późniejszą ulicą Kłodnicką[20]. Wszelkie prace przy rozbudowie stacji odebrano 5 grudnia 1908 roku[21] bądź też trwały one w latach 1909–1914[22].
Pod nowo zbudowanym wiaduktem ciągnęła się droga do Brynowa równolegle do biegu Kłodnicy, a jej śladem biegnie współcześnie ulica Stara Kłodnicka i wschodni odcinek ulicy Kłodnickiej. Wzdłuż tej drogi powstały ceglane budynki wiejskie, w tym przy późniejszej ulicy Starej Kłodnickiej 7 i 9[23]. Około 1909 roku przy ówczesnym przebiegu ulicy Kłodnickiej znajdowało się 11 nieruchomości[23], a do lat 20. XX wieku wzniesiono także kilka obiektów willowych[24].
W 1916 roku ulicy nadano nazwę Klodnitzstrasse, a po 1920 roku drogę przemianowano na ulicę Kłodnicką[25]. W 1924 roku teren Ligoty, a w tym i ulicę Kłodnicką, włączono w granicę Katowic[26].
Rozbudowę zabudowy wzdłuż ulicy Kłodnickiej kontynuowano w latach międzywojennych[27]. W 1936 roku wytyczono zachodni odcinek ulicy Kłodnickiej[27], którego ślad został zaznaczony został na wydanych w następnych latach mapach[28].
W międzywojniu przy ulicy Starej Kłodnickiej ulokowana została spółka akcyjna Towarzystwo Robót Inżynierskich[29], a następnie w tym miejscu znajdował się Zakład Produkcji Kruszyw „Silesit”. Obok działała Fabryka Tłuszczów Technicznych „Wilczek”, którą potem przekształcono w fabrykę farb mineralnych Walentego Jerzykiewicza. Przy ulicy Starej Kłodnickiej działała również w tym czasie wędzarnia ryb Franciszka Czaji, która funkcjonowała do lat 90. XX wieku[30].
W czasach niemieckiej okupacji przywrócono przedwojenną nazwę ulicy – Klodnitzstrasse, a do nazwy ulica Kłodnicka powrócono w 1945 roku[25].
Ulica na mapie z lat 1958–1961 zaznaczona została w zachodnim biegu wzdłuż ulicy Starej Kłodnickiej, a we wschodnim wzdłuż obecnej trasy ulicy Kłodnickiej[5].
Od lata 60. XX wieku w Ligocie trwała rozbudowa zabudowy typu willowego – przeważnie obiektów dwukondygnacyjnych w ogrodach. W rejonie ulicy Kłodnickiej, szczególnie po jej południowej stronie gdzie wytyczono szereg nowych uliczek, niemal cały teren podzielono na prostokątne działki i wypełniono z biegiem czasu zabudową, kontynuując w ten sposób tendencje z lat międzywojennych[31]. Również w tym samym okresie na wysokości ulicy Starej Kłodnickiej powstały dwupiętrowe bloki – przeważnie dla rodzin kolejarzy[32].
W rejonie ulicy Kłodnickiej w czasach Polski Ludowej do lat 80. XX wieku działała Spółdzielnia Pracy „Barwinit”, a następnie Przedsiębiorstwo Państwowe „Mikrogran”[33].
Obiekty zabytkowe i historyczne edytuj
- Willa w ogrodzie (ul. Kłodnicka 7) – z lat 20.–30. XX wieku w stylu modernizmu[34]; jest to obiekt murowany z cegły i tynkowany, dwukondygnacyjny, zwieńczony dachem mansardowym krytym dachówką; willa posiada takie detale, jak szczyty, ryzalit i tarasy[35],
- Willa (ul. Kłodnicka 9c) – z lat 30. XX wieku, w stylu funkcjonalizmu; jest to obiekt murowany z cegły i tynkowany, dwukondygnacyjny, zwieńczony dachem dwuspadowym naczółkowym[35],
- Dom (ul. Kłodnicka 27) – z początku XX wieku, w stylu historyzmu ceglanego prostego; jest to obiekt murowany z cegły, jednokondygnacyjny, zwieńczony dachem dwuspadowym[35]; wtórnie przebudowany,
- Willa w ogrodzie (ul. Kłodnicka 38) – z lat 30. XX wieku, w stylu funkcjonalizmu[36],
- Willa w ogrodzie (ul. Kłodnicka 40) – z lat 30. XX wieku, w stylu funkcjonalizmu[34]; jest to obiekt murowany z cegły i tynkowany, dwukondygnacyjny, zwieńczony płaskim dachem; ma takie detale, jak ryzalit czy taras[37],
- Willa w ogrodzie (ul. Kłodnicka 42) – z lat 30. XX wieku w stylu funkcjonalizmu[34]; jest to obiekt murowany z cegły i tynkowany, trójkondygnacyjny, zwieńczony dachem czterospadowym; posiada półkolisty przeszklony ryzalit, balkony, podcienia i koliste otwory okienne[37].
Gospodarka i instytucje edytuj
W połowie listopada 2023 roku w systemie REGON zarejestrowanych było około 110 działalności gospodarczych z siedzibą przy ulicy Kłodnickiej, w tym m.in.: sklepy wielobranżowe, gabinety medyczne, agencja ubezpieczeń, kancelarie adwokackie i radców prawnych, firma szkoleniowa, przedsiębiorstwa handlowo-usługowe, fundacje i stowarzyszenia, pralnia, biuro podróży i inne[38].
Wierni rzymskokatoliccy mieszkający przy ulicy Kłodnickiej przynależą do parafii Najświętszych Imion Jezusa i Maryi[39].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Urząd Miasta Katowice: Miejski System Zarządzania-Katowicka Infrastruktura Informacji Przestrzennej. emapa.katowice.eu. [dostęp 2023-11-18]. (pol.).
- ↑ a b c Główny Urząd Geodezji i Kartografii: Geoportal krajowy. geoportal.gov.pl. [dostęp 2023-11-18]. (pol.).
- ↑ a b Ogólnopolska Baza Kolejowa: Linia Katowice – Zwardoń (139). www.bazakolejowa.pl. [dostęp 2023-11-17]. (pol.).
- ↑ Rada Miasta Katowice, UCHWAŁA NR XL/925/13 RADY MIASTA KATOWICE z dnia 11 września 2013 r. w sprawie zaliczenia dróg na terenie miasta Katowice do kategorii dróg powiatowych oraz gminnych [online] [dostęp 2023-11-18] (pol.).
- ↑ a b c d Geoportal Województwa Śląskiego – ORSIP. Wojewódzki Ośrodek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej w Katowicach. [dostęp 2023-11-18]. (pol.).
- ↑ Urząd Miasta Katowice: Plan zimowego utrzymania dróg na sezon 2009/2010. www.bip.um.katowice.pl. [dostęp 2023-11-18]. (pol.).
- ↑ Główny Urząd Statystyczny: Rejestr TERYT. Wyszukiwanie. eteryt.stat.gov.pl. [dostęp 2023-11-18]. (pol.).
- ↑ Poczta Polska: Wyszukiwarka kodów pocztowych (Pocztowych Numerów Adresowych). kody.poczta-polska.pl. [dostęp 2023-11-18]. (pol.).
- ↑ Miejski Zarząd Ulic i Mostów w Katowicach: MZUiM w liczbach. www.mzum.katowice.pl. [dostęp 2023-11-18]. (pol.).
- ↑ Miejski Zarząd Ulic i Mostów w Katowicach: 37/XII/2020/WP Katowicki Inteligentny System Zarządzania Transportem 37/XII/2020/WP. Zał. Nr 1aa do PFU Wykaz sygnalizacji Katowice 2020 AKTUALIZACJA. platformazakupowa.pl. [dostęp 2023-11-18]. (pol.).
- ↑ Zarząd Transportu Metropolitalnego: Rozkład jazdy ZTM. rj.metropoliaztm.pl. [dostęp 2023-11-18]. (pol.).
- ↑ Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia: Mapa połączeń publicznego transportu zbiorowego ZTM. noweinfogzm.metropoliagzm.pl, 2023-06-09. [dostęp 2023-11-18]. (pol.).
- ↑ Urząd Miasta Katowice: Szlaki turystyczne. www.katowice.eu. [dostęp 2023-11-18]. (pol.).
- ↑ a b Kasprzyk 1996 ↓, s. 245.
- ↑ Studium… 2012 ↓, s. 75.
- ↑ Witaszek 2008 ↓, s. 16-17.
- ↑ Kasprzyk 1996 ↓, s. 42.
- ↑ Kasprzyk 1996 ↓, s. 48.
- ↑ Flötzkarte des Oberschlesischen Steinkohlenbeckens 1:10 000. Sect. Radoschau, Königlisches Oberbergamt zu Breslau, 1902 [dostęp 2023-11-17].
- ↑ Nadolski i in. 2017 ↓, s. 30.
- ↑ Nadolski i in. 2017 ↓, s. 31.
- ↑ Płonka 2010 ↓, s. 97.
- ↑ a b Płonka 2010 ↓, s. 105.
- ↑ Kasprzyk 1996 ↓, s. 53.
- ↑ a b Barciak, Chojecka i Fertacz 2012 ↓, s. 700.
- ↑ Barciak, Chojecka i Fertacz 2012 ↓, s. 672.
- ↑ a b Kasprzyk 1996 ↓, s. 61.
- ↑ Plan Wielkich Katowic. Skala 1:15 500, igrek.amzp.pl, 1937 [dostęp 2023-11-17] (pol.).
- ↑ Płonka 2010 ↓, s. 130.
- ↑ Płonka 2010 ↓, s. 131.
- ↑ Kasprzyk 1996 ↓, s. 65.
- ↑ Witaszek 2008 ↓, s. 43.
- ↑ Płonka 2010 ↓, s. 213.
- ↑ a b c Studium… 2012 ↓, Załącznik I.9 20/36.
- ↑ a b c Kasprzyk 1996 ↓, s. 117.
- ↑ Kasprzyk 1996 ↓, s. 118.
- ↑ a b Kasprzyk 1996 ↓, s. 120.
- ↑ Główny Urząd Statystyczny: Baza internetowa REGON. wyszukiwarkaregon.stat.gov.pl. [dostęp 2023-11-18]. (pol.).
- ↑ Katalog… 2005 ↓, s. 217.
Bibliografia edytuj
- Antoni Barciak, Ewa Chojecka, Sylwester Fertacz (red.), Katowice. Środowisko, dzieje, kultura, język i społeczeństwo, t. 2, Katowice: Muzeum Historii Katowic, 2012, ISBN 978-83-87727-29-1.
- Maria Kasprzyk, Studium historyczno-urbanistyczne Katowic w granicach administracyjnych. Ligota. Tom I Tekst, Opublikowano w: Miejski System Zarządzania – Katowicka Infrastruktura Informacji Przestrzennej. Zabytki, Kraków: Pracownie Konserwacji Zabytków „ARKONA” Sp. z o.o. Pracownia Dokumentacji Naukowo-Historycznej, 1996 (pol.).
- Katalog Archidiecezji Katowickiej. Część II Dekanaty i parafie, Katowice: Kuria Metropolitalna w Katowicach, 2005, ISBN 978-83-922482-7-9 (pol.).
- Przemysław Nadolski i inni, Węzeł kolejowy Katowice, Rybnik: Wydawnictwo Eurosprinter, 2017, ISBN 978-83-63652-24-1, OCLC 1010931171.
- Grzegorz Płonka (red.), Zarys dziejów Ligoty i Panewnik: od zarania do czasów współczesnych, Katowice: Wydawnictwo „Śląsk”, 2010, ISBN 978-83-7164-621-8, OCLC 670291340 (pol.).
- Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Katowice – II edycja. Część 1. Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego, Załącznik nr 1 do uchwały nr XXI/483/12 Rady Miasta Katowice z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie uchwalenia „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Katowice” – II edycja, Miasto Katowice, 2012 (pol.).
- Lech Szaraniec, Osady i osiedla Katowic, Katowice: Oficyna „Artur”, 1996, ISBN 83-905115-0-9.
- Jan Witaszek, Ligota. Teren, granice i drogi, [w:] Andrzej Złoty (red.), Ligota, Murcki... i inne szkice historyczne, Katowice: Drukarnia Archidiecezjalna, 2008, s. 9–44, ISBN 978-83-7593-014-6, OCLC 316485680 (pol.).