Ulica Pijarska w Krakowie
ulica w Krakowie
Ulica Pijarska – jedna z nielicznie zachowanych w Krakowie ulic podmurnych. Biegnie wzdłuż dawnych murów miejskich od ulicy św. Marka do ulicy Szpitalnej. Łączy ulice wychodzące z Rynku: Floriańską, św. Jana i Sławkowską.
| Stare Miasto | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 Widok od Muzeum Czartoryskich (od Klasztorku) do ul. Szpitalnej. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Długość |
ok. 500 m. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Plan | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Krakowa  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 50,064886°N 19,939484°E/50,064886 19,939484 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Nazwa Pijarska została nadana ulicy pod koniec XIX wieku i związana jest z klasztorem oo. Pijarów i kościołem pw. Przemienienia Pańskiego, znajdujących się u wylotu ulicy św. Jana.
Niektóre kamienice edytuj
- Nr 1. – gmach Komunalnej Kasy Oszczędności Powiatu Krakowskiego wybudowany w latach 1897-1899 przez Tadeusza Stryjeńskiego. Budynek jest siedzibą Banku PeKaO SA.
- Nr 2. – Kościół Przemienienia Pańskiego i konwent oo. pijarów.
- Nr 3. – Kamienica z Atlantami – powstała pod koniec XIX wieku.
- Nr 5. – dom w którym mieszkał Juliusz Osterwa, aktor, reżyser, dyrektor Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie w latach 1932 – 1935. Informuje o tym tablica: W tym domu mieszkał Juliusz Osterwa, wielki artysta teatru, twórca "Reduty". 1885 – 1947.
- Nr 7-9. Pałac Badenich – na rogu z ul. Sławkowską 32, został zbudowany pod koniec XIX wieku. Obecnie mieści się tutaj siedziba Centrum Badań nad Zadłużeniem i Rozwojem przy Uniwersytecie Jagiellońskim.
- Pałac Czartoryskich (narożnik z ul. św. Jana nr 19) – zbudowany według projektu Alberta Bitnera i Zygmunta Hendla w latach 1879 – 1901 z połączenia trzech kamienic. Wraz z dawnym klasztorem Pijarów i Arsenałem Miejskim tworzy Muzeum Czartoryskich. Przebudowę pałacu i klasztoru na muzeum wykonano według projektów Maurycego Ouradou[1], również ganek łączący pałac z klasztorem jest jego autorstwa[2]. Z trzech stojących niegdyś w tym miejscu kamienic najbardziej znaną jest często wymieniana w źródłach kamienica zw. "Na Chocimiu". Dom ten był budynkiem jednopiętrowym, z dłuższą elewacją od ul. Pijarskiej. Wejście główne, prowadzące przez sklepioną i wybrukowaną sień, znajdowało się od strony ul. św. Jana, na którą wychodziły też dwa okna pierwszego piętra. Wjazd na podwórze wiódł od strony ul. Pijarskiej. Cały budynek był podpiwniczony. W połowie XVI w. mieścił się w nim browar. Od ok. 1578 stanowił własność szpitala św. Ducha. Mieszkał w nim wówczas karczmarz Lenart Choczim – stąd nazwa kamienicy. W XVIII w. w domu "Na Chocimiu" mieściła się zapewne poczta, a następnie pełnił on już wyłącznie funkcje mieszkalne. "Stara Poczta" należała do szpitala św. Ducha aż do roku 1804. Po licznych licytacjach i zmianach właścicieli, kamienicę nabył w roku 1878 dyrektor krakowskiego teatru Stanisław Koźmian, który zamieszkał na pierwszym piętrze od strony ul. św. Jana. W oficynie, również na pierwszym piętrze, mieszkała natomiast znana ówczesna aktorka Antonina Hoffmann. Od Koźmiana dom nabył w roku 1886 ks. Władysław Czartoryski, lokując w nim swoje bogate zbiory muzealne. W swoim dotychczasowym kształcie budynek przestał istnieć w wyniku gruntownej przebudowy na przełomie XIX i XX wieku. Podczas prac budowlanych natrafiono w 1901 r. na pozostałości kadzi i koryt z dawnego browaru, które setki lat przeleżały w przepastnych piwnicach[3].
- Nr 13. Hotel Francuski – na rogu z ul. św. Jana 32. Założony przez Aleksandra Rittermana hotel powstał na początku XX wieku (lata 1911 – 1912), po zburzeniu XV-wiecznej murowanej kamienicy, w której znajdowała się karczma i browar. W 1919 roku w hotelu został powołany do życia Komitet Udziału Polski w Igrzyskach Olimpijskich, obecnie Polski Komitet Olimpijski, wydarzenie upamiętnia znajdująca się przy wejściu tablica.
- Arsenał Miejski – zbudowany w 2 połowie XVI wieku z łamanego piaskowca. Służył jako skład strzelb, dział i prochu. Pod koniec XIX wieku budynek został przekazany przez władze gminy miasta Krakowa rodzinie Czartoryskich. Obecnie mieści się w nim ekspozycja części zbiorów Muzeum Książąt Czartoryskich.
-
Część zachodnia od ul. Sławkowskiej do ul. św. Marka. -
Część środkowa od ul. św. Jana do ul. Sławkowskiej. Po prawej konwent oo. pijarów, po lewej Hotel Francuski. -
Zaułek Książąt Czartoryskich. Na wprost Klasztorek w zespole Muzeum Czartoryskich. -
Część wschodnia od ul. Szpitalnej do ul. Floriańskiej.
Przypisy edytuj
- ↑ Jerzy Kossowski, Leszek Ludwikowski, Ulicami Krakowa, Kraków: Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne, 1968, s. 78.
- ↑ Jan Adamczewski Kraków od A do Z, KAW Kraków
- ↑ Marek Żukow-Karczewski, Nie istniejące budowle Krakowa. Dom "Na Chocimiu", "Echo Krakowa", 26 VI 1991 r., nr 122 (13434).
Bibliografia edytuj
- Pijarska, ulica. W: Encyklopedia Krakowa. Warszawa; Kraków: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000. ISBN 83-01-13325-2.
Linki zewnętrzne edytuj
- ul. Pijarska, Kraków – szczegółowy opis ulicy, zdjęcia kamienic i kościołów stojących przy ulicy Pijarskiej.
- Kraków w XVIII w. według K. Bąkowskiego
- Archiwum fotografii miasta Krakowa