Ulica Pokoju w Tarnowskich Górach
Ulica Pokoju w Tarnowskich Górach – jedna z głównych ulic Tarnowskich Gór, ważna arteria komunikacyjna w dzielnicy Śródmieście-Centrum. Stanowi część drogi powiatowej klasy G powiatu tarnogórskiego o numerze 3278S[1].
| Śródmieście-Centrum | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
.jpg) Ulica Pokoju z dworcem autobusowym. Widok w kierunku północnym (2017) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Długość |
450 m | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Tarnowskich Gór  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie powiatu tarnogórskiego  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 50°26′54,2″N 18°51′48,9″E/50,448389 18,863583
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Przebieg edytuj
Ulica rozpoczyna się na skrzyżowaniu z ulicą Marszałka Józefa Piłsudskiego w pobliżu dworca autobusowego oraz Państwowej Szkoły Muzycznej I stopnia im. I. J. Paderewskiego. Dalej biegnie w kierunku północnym, krzyżując się z ulicą 9 Maja, ulicą Styczyńskiego oraz ulicą Bohaterów Monte Cassino. Swój bieg kończy u wylotu ul. Częstochowskiej, która stanowi kontynuację drogi powiatowej nr 3278S na terenie dzielnicy Lasowice[1].
Historia edytuj
Teren, przez który współcześnie przebiega ulica Pokoju, do połowy XIX wieku był niemal zupełnie pusty. Przecinały się tu jedynie polne trakty łączące Tarnowskie Góry z Lasowicami oraz Nakło z Sowicami[2]. Od lat 60. XIX wieku na obszarze pomiędzy ówczesnymi ulicami Hugostraße, Bahnhofstraße i Lukaschikstraße (pol. 'Hugona', 'Kolejowa' i 'Lukaschika'; obecnie ulice Sienkiewicza, Piłsudskiego i Styczyńskiego) znajdował się niewielki tartak należący do Simona Leschnitzera, przejęty i rozbudowany w 1891 roku przez Lazarusa Moellera, żyda z Miasteczka Śląskiego, który przeniósł do Tarnowskich Gór swój założony w 1850 roku zakład[3]. W 1912 roku kolejny fragment terenu nabył od Richarda Linkego – właściciela cegielni w Rybnej – Max Moeller, syn Lazarusa[4].
Po jego śmierci w 1920 roku tartak przekształcono w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, którą prowadziła wdowa, Anna Moeller. Z powodu kryzysu na rynku drewna firma ponosiła coraz większe straty finansowe; zapasy drewna malały, rosły natomiast długi, głównie wobec Miejskiej Komunalnej Kasy Oszczędności w Tarnowskich Górach (Tarnogórskiego Banku Komunalnego). Firma ogłosiła upadłość, po czym 30 września 1933 roku miasto kupiło w przetargu cały majątek tartaku[5][6]. Teren uporządkowano, podzielono na parcele budowlane i wystawiono na sprzedaż[6].
Tuż przed wybuchem II wojny światowej na terenie dawnego tartaku wytyczono późniejszą ulicę 9 Maja, po wojnie urządzono w tym miejscu skwer, a w latach 1950–1951 wybudowano gmach Komitetu Powiatowego PZPR, który po przemianach ustrojowych, 16 lutego 1990 roku przekazany został szkole muzycznej[2][7].
We wrześniu 1969 roku oddano do użytku budynek Zespołu Szkół Zawodowych PKP im. 25-lecia PRL (obecnie Zespół Szkół Techniczno-Usługowych im. Jana Pawła II) przy ul. Pokoju 14[8].
Do połowy lat 70. na obszernym placu między siedzibą KP PZPR a dworcem PKP znajdowały się magazyny żywności, na których miejscu został w 1977 roku oddany do użytku dworzec autobusowy[2]. W 2011 roku został on zburzony, a na jego miejscu wybudowano nowy obiekt, nazwany „Przystankiem Europa”[9][10]. We wrześniu 2014 roku odsłonięto przed nim drugą z serii rzeźb tarnogórskich gwarków[11].
Budynki edytuj
Przy ulicy Pokoju znajdują się:
- wybudowany w latach 2011–2013[9][10] dworzec autobusowy „Przystanek Europa” mieszczący do 31 grudnia 2018 siedzibę Międzygminnego Związku Komunikacji Pasażerskiej, a obecnie biura Zarządu Transportu Metropolitalnego ds. Obszaru Północnego – ul. Pokoju 1,
- Zespół Szkół Techniczno-Usługowych – ul. Pokoju 14; w budynku mieści się również Koło Polskiego Związku Niewidomych[12],
- budynek Państwowej Szkoły Muzycznej I stopnia im. I. J. Paderewskiego wybudowany w latach 50. XX wieku, początkowo siedziba tarnogórskiego Komitetu Powiatowego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej – róg ul. Pokoju i 9 Maja.
Zabytki edytuj
Przy ulicy Pokoju znajdują się dwie zabytkowe lokomotywy. Pierwszą jest parowóz towarowy Tp1-18[13], natomiast drugą jest manewrowa lokomotywa spalinowa SM15-22. Figurują one w Gminnej Ewidencji Zabytków miasta Tarnowskie Góry[14].
Komunikacja edytuj
Według stanu z marca 2024 ulicą Pokoju kursują autobusy 45 linii organizowanych przez Zarząd Transportu Metropolitalnego oraz 2 linii zastępczej komunikacji autobusowej Kolei Śląskich odjeżdżające lub dojeżdżające do znajdującego się przy tej ulicy dworca autobusowego. Wszystkie przystanki na nim zlokalizowane określane są w rozkładzie jazdy jako Tarnowskie Góry Dworzec[15]. Na dworcu znajduje się 6 stanowisk, z których odjeżdżają następujące linie[15][16]:
- stanowisko 1 – kierunek: Opatowice, Stare Tarnowice, GCR „Repty”, Sowice, Strzybnica, Pniowiec, Tworóg, Wielowieś, Krupski Młyn (linie: 3, 78, 129, 143, 174, 180, 189, 670, 671, 736, 744, 746, 780),
- stanowisko 2 – kierunek: Stare Tarnowice, Repty Śląskie, Gliwice, Zabrze, Zbrosławice, Pyskowice (linie: M14, M107, 64, 80, 83, 112, 134, 142, 158, 191, 289, 614, 615, 712, 735, 749, 791),
- stanowisko 3 – kierunek: Osada Jana, Bobrowniki Śląskie, Radzionków, Bytom, Chorzów, Katowice (linie: M3, M102, 3, 19, 94, 174),
- stanowisko 4 – kierunek: Nakło Śląskie, Świerklaniec, Piekary Śląskie, Katowice, Siewierz, Mierzęcice, Pyrzowice Port Lotniczy (linie: M14, 5, 192, 646, 738, 780, S80),
- stanowisko 5 – kierunek: Katowice Sądowa (linia S8) oraz komunikacja PKS, międzynarodowa i przewozy komercyjne,
- stanowisko 6 – kierunek: Lasowice, Miasteczko Śląskie, Nowe Chechło, Świerklaniec, Ożarowice (linie: 87, 145, 151, 173, 179, 246, 614, 615, 646, 745, 780).
Dodatkowo tuż przy samej hali dworca ulokowane są 3 stanowiska do wysiadania[16].
Mieszkalnictwo edytuj
Według danych Urzędu Stanu Cywilnego na dzień 31 grudnia 2022 roku przy ulicy Pokoju zameldowanych na pobyt stały było 65 osób[17].
Galeria edytuj
-
Zabytkowy parowóz towarowy Tp1-18 (2007) -
-
Dworzec autobusowy przy ul. Pokoju 1 (2015) -
Rzeźba gwarka przed dworcem (2023)
Przypisy edytuj
- ↑ a b BIP – Zarząd Dróg Powiatowych w Tarnowskich Górach: Aktualny wykaz dróg powiatowych. 2020-09-09. [dostęp 2020-09-24]. (pol.).
- ↑ a b c Informacje zaczerpnięte z tablicy informacyjnej znajdującej się przed dworcem PKP.
- ↑ Józef Moszny, Miasto pod panowaniem pruskim i w obrębie II Rzeszy Niemieckiej (1763-1918). Życie gospodarcze, [w:] Jan Drabina (red.), Historia Tarnowskich Gór, Tarnowskie Góry: Muzeum w Tarnowskich Górach, 2000, s. 205, ISBN 83-911508-3-6.
- ↑ Paweł Bednarek. Od Leschnitzera do Hagera. „Montes Tarnovicensis”, październik 2014. Oficyna „Monos”. ISSN 1640-0216. (pol.).
- ↑ RYCH. Od Hugona do Sienkiewicza. „Montes Tarnovicensis”, październik 2008. Oficyna Monos. ISSN 1640-0216. [zarchiwizowane z adresu]. (pol.).
- ↑ a b Paweł Bednarek. Kamienica budowlańca i strażaka. „Montes Tarnovicensis”, wrzesień 2016. Oficyna „Monos”. ISSN 1640-0216. [zarchiwizowane z adresu]. (pol.).
- ↑ Ryszard Bednarczyk. Dom Partii. „Montes Tarnovicensis”. nr 49, 2011-04. Oficyna Monos. ISSN 1640-0216. [dostęp 2021-07-24]. [zarchiwizowane z adresu]. (pol.).
- ↑ Historia szkoły. www.zstu.tg.edu.pl, 2009-07-27. [dostęp 2019-01-26].
- ↑ a b Krzysztof Konopka: Tarnowskie Góry/ Otwarto dworzec autobusowy za ponad 20 mln zł. prawo.pl, 2013-05-01. [dostęp 2019-02-05].
- ↑ a b Paweł Szałankiewicz: Dworzec autobusowy Europa w Tarnowskich Górach otwarty. Piękny? [ZDJĘCIA]. Dziennik Zachodni, 2013-05-06. [dostęp 2019-02-05].
- ↑ Tomasz Klyta, Gwarki 2014 rozpoczęte. Za nami pierwszy dzień trzydniowej imprezy[ZDJĘCIA] [online], Tarnowskie Góry Nasze Miasto, 5 września 2014 [dostęp 2023-06-11] (pol.).
- ↑ Koło PZN w Tarnowskich Górach
- ↑ Tomisław Czarnecki: Wciąż pod parą. 2008. [dostęp 2019-02-05]. (pol.).
- ↑ BIP – Urząd Miejski w Tarnowskich Górach: Gminna Ewidencja Zabytków. 2013-09-06. [dostęp 2019-02-05]. (pol.).
- ↑ a b Zarząd Transportu Metropolitalnego: Lista przystanków: Tarnowskie Góry. Transport GZM. [dostęp 2024-03-04]. (pol.).
- ↑ a b Krzysztof Szendzielorz: Jak poruszać się po nowym dworcu MZKP w Tarnowskich Górach? [MAPA, ZDJĘCIA]. tarnowskiegory.naszemiasto.pl, 2013-05-01. [dostęp 2019-02-05].
- ↑ BIP – Urząd Miejski w Tarnowskich Górach: Ludność miasta Tarnowskie Góry według stanu na dzień 31.12.2022 r.. 2023-01-11. [dostęp 2023-01-25]. (pol.).