Wikipedia

Velostrada

droga rowerowa o wysokich parametrach projektowych umożliwiająca osiąganie wysokich prędkości

Velostrada (rzadziej określana też mianem Rowerostrada, Autostrada rowerowa) – droga rowerowa, która w swym charakterze ma przypominać autostradę[1][2], zapewniając bezkolizyjne przecięcia z pozostałymi drogami stanowiąc bezkolizyjną wersję dla rowerów[3]. Profesor Andrzej Zalewski definiuje velostradę jako drogę do szybkich codziennych podróży rowerem na dystansach 5 – 30 km, drogę o podwyższonych standardach technicznych[4].

Tunel velostrady w Holandii pod autostradą A15

Termin velostrada od 2022 w Polsce według „Wytycznych projektowania infrastruktury dla rowerów” Ministerstwa Inrastruktury[5] określa typ dróg rowerowych o podwyższonych parametrach projektowych umożliwiających poruszanie się nimi z prędkością 40km/h i dopuszczanie przecięć kolizyjnych w wyjątkowych przypadkach[5][6]. Wcześniej termin nieformalnie określał pewien standard dróg analogicznych do autostrad[1][7][8][9][10][11].

Velostrady, które priorytetowo traktują potrzeby osób dojeżdżających do pracy nazywane są supervelsotradami. Rozwiązania takie można znaleźć w Kopenhadze i Londynie[12].

Nazewnictwo edytuj

 
Velostrada - most De Liemers Westervoortse

Słowo składa się z francuskiego słowa velo oznaczającego rower i włoskiego słowa strada, co oznacza drogę (Autostrada, autostrada). Po raz pierwszy termin w publikacji w Polsce pojawił się prawdopodobnie w 2001 roku w kontekście inwestycji rowerowych w Warszawie[13], w 2015 termin trafił do słownika języka polskiego[2], a w 2019 pojawiła się pierwsza publikacja naukowa definiująca standardy velostrad z ich uzasadnieniem[4]. Oprócz Polski określenie velostrada funkcjonuje w Danii, Holandii, Norwegii i Szwecji.

 
Velostrada RS1 w Mülheim
 
Velostrada RS1
 
Oznaczenie velostrady

Uzasadnienie edytuj

Według wytycznych Komisji Europejskiej, velostrada ma zachęcać do jazdy na rowerze na długich dystansach i jako duże przedsięwzięcie infrastrukturalne powinna być projektowana tak, by wysokie wykorzystanie uzasadniało duży wydatek[12].

Jako uzasadnieniem dla budowy tego typu dróg rowerowych wymienianych jest szereg aspektów : ekonomiczny, użytkowy, ekologiczny, zdrowotny, a w szczególności:

Wytyczne projektowe edytuj

W Polsce standardy wykonawcze dla dróg rowerowych w standardzie funkcjonalno-technicznym velostrady (v) regulują „Wytyczne projektowania infrastruktury dla rowerów” opracowane i opublikowane przez Ministerstwo Infrastruktury z 2022 roku[5]:

  • W ciągu velostrad zaleca się przejazdy bezkolizyjne przez drogi z dopuszczalną prędkością wynoszącą więcej niż 30 km/h. W przypadku przejazdów przez drogi z dopuszczalną prędkością wynoszącą nie więcej niż 30 km/h dopuszcza się stosowanie wyniesionych przejazdów[22][23];
  • Prędkość do projektowania Vdpr - 40 km/h[24];
  • Szerokość drogi dla rowerów tworzącej velostradę powinna być nie mniejsza niż[24]:
    • 3,00 m – w przypadku drogi jednokierunkowej,
    • 4,00 m – w przypadku drogi dwukierunkowej.

Dodatkowo Komisja Europejska zaleca do unikania stromych i pośrednich odcinków, które mogą zniechęcić do korzystania z trasy. Wskazuje, że wysokie koszty inwestycji powinny znaleźć uzasadnienie w wysokim wykorzystaniu[12]. Zaleca, by w tym celu wykorzystywać nieużywane linie kolejowe ze względu na ich niski stopień przewyższeń. Wskazuje też by trasy te były alternatywą dla popularnych tras dojazdowych (do pracy lub uczelni)[12].

Velostrady w Polsce edytuj

Jaworzno edytuj

 
Velostrada w Jaworznie

Chociaż już 2017 roku media donosiły o velostradzie oddanej do użytku w Rybniku[25], jednak jeżeli weźmiemy pod uwagę, że ma zaledwie 2,5 km długości i pełni głównie funkcje turystyczne to jako pierwszą tego typu inwestycję okrzyknięto velostradę w Jaworznie, która została otwarta w 2018 roku[9]. W zasięgu velostrady mieszka około 60% mieszkańców Jaworzna[19].

Osobny artykuł: Velostrada Jaworzno.

Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia edytuj

Projekt 8 tras rowerowych wykonanych w standardzie velostrady stanowiących szkielet rowerowej sieci transportowej na terenie 11 miast metropolii. Koncepcja szybkich tras rowerowych prowadzonych śladami likwidowanych kolei piaskowych, pochodząca z 2016 propagowana przez Śląski Urząd Marszałkowski w ramach projektu VeloSilesia[26]. W 2019 stała się kluczowym projektem transportowym Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii; W 2023 koncepcja przeszła z fazy projektowej w proces realizacji[27].

Osobny artykuł: Velostrady GZM.

Wrocław edytuj

We Wrocławiu planowano, by droga dla rowerów budowana w ramach Odrzańskiej Trasy Rowerowej miała również status Velostrady[28].

Warszawa edytuj

Pierwsze projekty Velostrady w Warszawie pojawiły się już w 2007 roku[8][29]. Miało to być szybkie rowerowe połączenie Ursynowa i Mokotowa[8][7]. Projekt przyjmował wysokie parametry techniczne z pasami w obu kierunkach i niwelacją przewyższeń[30]. Projekt w ostatecznym wykonaniu nie pozwalał nazwać powstałej infrastruktury velostradą[31]. Kolejne projekty pojawiły się w późniejszych latach. W 2018 roku projekt szybkiej drogi dla rowerów łączącej centrum biurowe na Służewcu z Ochotą[32]. Projekt jest na etapie inicjatywy obywatelskiej[33]. Inny projekt społeczny to połączenie rowerowe Pragi Północ i Gocławia[34], który został nagłośniony w 2019[34].

 

Velostrada na świecie edytuj

Belgia edytuj

W Belgii velostrady nazywane są w języku niderlandzku fietssnelwegen lub w języku francuskim autoroutes cyclables. Jest to rozbudowana sieć zaplanowana na 110 dróg, które łączna długość ma wynieść 2400 kilometrów. Spośród 110 tras 61 jest ukończonych i w użyciu. Z tej sieci rowerowej zrealizowano już 58% planu co wynosi 1406 km[35].

Chiny edytuj

W styczniu 2017 r. Otwarto i uruchomiono pierwszą w Chinach „rowerową autostradę”: Xiamen Yunding Road Bicycle Expressway w mieście Xiamen o przepustowości 2023 rowerów na godzinę. Poprowadzona jest linią powietrzną w postaci wiaduktu. Ma długość niecałych 5 mil (8,05 km) i łączy pięć głównych osiedli mieszkalnych i pięć centrów biznesowych[36]. Posiada 11 wejść i wyjść, 6 z nich podłączonych jest do stacji BRT, 3 do mostu dla pieszych, a 4 do budynków. Ponadto ta sekcja demonstracyjna będzie połączona z 11 przystankami autobusowymi, a po ukończeniu metra w przyszłości rowerzyści będą mogli przesiadać się na 2 stacjach metra[37]. Budowa tego odcinka przyspieszyła transport rowerowy z 90 min. do 25 min., przy czym dojazd autem trwa wciąż ponad godzinę[14].

Dania edytuj

Pierwszą autostradę rowerową w Danii otwarto w 2012 roku między Albertslund i Kopenhagą (Supercykelstier, 2016b)[38]. Liczy ona 17,5 km[39] i była pierwszą z planowanej sieci 26 dróg tego typu sieci liczącej łącznie 300 km długości[39]. W 2020 roku sieć liczy 46 dróg o łącznej długości 746 km[40].

 
Velostrada w Londynie
 

Holandia edytuj

Pierwsze eksperymenty demonstracyjne z velostradami w tym kraju miały miejsce już w 1977 roku w Tilburgu i Hadze[17][41], ale pierwsze nowoczesne rozwiązania zaczęto wdrażać w 2004 roku[17]. Było to połączenie miast Breda i Etten-Leur o długości 7,5 km[41]. W odróżnieniu od wcześniejszej wprowadziła ona priorytet ruchu rowerowego[41]. W 2014 było tam 25 dróg określanych mianem autorstrady rowerowej. Drogi te oznaczane są numerem poprzedzonym literą F. Najdłuższa z nich to F35 i liczy sobie 62 długości[41]. W 2020 całkowita długość szybkich dróg rowerowych w Holandii wynosi 675 km[38].

W 2015 roku oddano do użytku autostradę rowerową według najwyższych standardów oznaczoną F325, która na całej swej długości 18 km jest całkowicie bezkolizyjna, a wszelkie przecięcia z innymi szlakami komunikacyjnymi przeprowadzone są tunelami i mostami. Łączy ona miejscowości Arnhem i Nijmegen prowadząc do centrum obu miast[42].

Norwegia edytuj

W Norwegii jedyną zatwierdzoną planowaną velostradą jest droga rowerowa Nordjæren, która biegnie między Stavanger i Sandnes wzdłuż E39[43].

Szwecja edytuj

W 2018 r. utworzono pierwszą tego typu drogę w kampusie Umeå, której przedłużono w 2019 r.[44]. W planach był także odcinek między Lund i Malmö. Projekt jest prowadzony przez Komitet Techniczny w Lund we współpracy z Gatukontoret w Malmö.

Koszty budowy velostrad edytuj

Koszty budowy velostrad w standardzie bezkolizyjnym
Państwo Oznaczenie drogi Miasto / Trasa EUR za 1 km Długość w km Koszt w EUR
Niemcy RS1 1,8 mln[38] 101[38] 184 mln[38]
Holandia F325

1 mln[42]

18 km[42] 17 mln[42]
Polska Jaworzno 0,54 mln[9] 11 km[9] 25 mln zł[9] 5,9 mln euro
UK CS3 Londyn 1,22 mln 29 km 56,6 mln

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b Metropolia planuje budowę autostrady dla rowerów [online], Metropolia GZM, 27 listopada 2019 [dostęp 2020-01-29] [zarchiwizowane z adresu 2020-01-29] (pol.).
  2. ↑ a b Patrycjusz Pilawski, Velostrada - Najnowsze Słownictwo Polskie [online], Obserwatorium Językowe Uniwersytetu Warszawskiego, 26 września 2018 [dostęp 2020-01-29] [zarchiwizowane z adresu 2020-01-29].
  3. ↑ Wiesław Bełz i inni, Regionalna Polityka Rowerowa Województwa Śląskiego, [w:] Serwis internetowy Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego, Departamentu Turystyki Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego, Katowice 2022 (pol.).
  4. ↑ a b Andrzej Zalewski, Nowe tendencje w organizacji bezpiecznej infrastruktury dla rowerzystów - velostrady, „MATERIAŁY BUDOWLANE”, 1 (5), 2019, s. 54–57, DOI: 10.15199/33.2019.05.10, ISSN 0137-2971 [dostęp 2023-03-22] (ang.).
  5. ↑ a b c WR-D - Ministerstwo Infrastruktury - Portal Gov.pl [online], Ministerstwo Infrastruktury [dostęp 2023-02-23] (pol.).
  6. ↑ Stanisław Gaca (red.), Wytyczne projektowania infrastruktury dla rowerów. Część 2. WR-D-42-2, Andrzej Brzeziński i inni, 1 grudnia 2020.
  7. ↑ a b Velostrada. Z Ursynowa na Mokotów rowerem [online], ngo.pl, 24 listopada 2008 [dostęp 2020-01-29] [zarchiwizowane z adresu 2020-01-29] (pol.).
  8. ↑ a b c Ścieżki rowerowe w Warszawie - Velostrada [online], SISKOM - Stowarzyszenie Integracji Stołecznej Komunikacji [dostęp 2020-01-29] [zarchiwizowane z adresu 2020-01-29].
  9. ↑ a b c d e Mateusz Załęski, Velostrada już działa. To pierwsza w Polsce autostrada dla rowerów [online], Twoje Zagłębie, 1 października 2018 [dostęp 2020-01-29] [zarchiwizowane z adresu 2018-10-04] (pol.).
  10. ↑ Monika Cygnarowska, Metropolia chce sprawdzić tereny pod budowę velostrady [online], Twoje Zagłębie, 23 grudnia 2019 [dostęp 2020-01-29] [zarchiwizowane z adresu 2020-01-22] (pol.).
  11. ↑ Metropolia i CTL Maczki-Bór: kolejny krok w kierunku Velostrady [online], Metropolia GZM, 23 grudnia 2019 [dostęp 2020-01-29] [zarchiwizowane z adresu 2020-01-29] (pol.).
  12. ↑ a b c d e f 1.3 Cycle highways [online], transport.ec.europa.eu [dostęp 2023-02-25] (ang.).
  13. ↑ Wyborcza.pl [online], warszawa.wyborcza.pl [dostęp 2020-01-29].
  14. ↑ a b c d e f Will E-bikes Make Cycle Highways Happen? [online], Institute for Transportation and Development Policy, 4 lutego 2020 [dostęp 2020-03-06] [zarchiwizowane z adresu 2020-03-06] (ang.).
  15. ↑ a b c Rafał Muszczynko, Velo City 2013: Ścieżki nie wystarczą, potrzeba rowerostrad [online], Polska Na Rowery, 13 czerwca 2013 [dostęp 2020-03-06] [zarchiwizowane z adresu 2016-08-01] (pol.).
  16. ↑ a b c d Agata Rzędowska, RAPORT: MaaS, czyli mobilność dla mas [online], Biznes Alert, 24 listopada 2018 [dostęp 2020-02-10] [zarchiwizowane z adresu 2020-02-12] (pol.).
  17. ↑ a b c d e George Liu i inni, Practitioners' perspective on user experience and design of cycle highways, „Transportation Research Interdisciplinary Perspectives”, 1, 2019, s. 100010, DOI: 10.1016/j.trip.2019.100010, ISSN 2590-1982 [dostęp 2020-03-06] [zarchiwizowane z adresu 2020-03-06] (ang.).
  18. ↑ a b c About cycle superhighways [online], Supercykelstier, 21 marca 2016 [dostęp 2020-03-06] [zarchiwizowane z adresu 2018-10-17] (duń.).
  19. ↑ a b c Przemysław Jedlecki, Chcą zbudować autostradę dla rowerów, która połączy kilka miast [online], Wyborcza.pl. Katowice, 25 grudnia 2018 [dostęp 2020-03-06] [zarchiwizowane z adresu 2021-01-23].
  20. ↑ Elżbieta Pałys, Prof. Andrzej Zalewski: Myślenie o bezpieczeństwie zaczyna się od zarządzania prędkością [online], Rynek Infrastruktury, 28 kwietnia 2019 [dostęp 2020-02-10] [zarchiwizowane z adresu 2020-02-12] (pol.).
  21. ↑ Jurgen Buekers i inni, Health impact model for modal shift from car use to cycling or walking in Flanders: application to two bicycle highways, „Journal of Transport & Health”, 2 (4), 2015, s. 549–562, DOI: 10.1016/j.jth.2015.08.003, ISSN 2214-1405 [dostęp 2020-03-06] [zarchiwizowane z adresu 2020-03-06] (ang.).
  22. ↑ WR-D-42-3 - Wytyczne projektowania infrastruktury dla rowerów. Część 3: Projektowanie przejazdów dla rowerów oraz infrastruktury dla rowerów na skrzyżowaniach i węzłach
  23. ↑ WR-D-42-1 - Wytyczne projektowania infrastruktury dla rowerów. Część 1: Planowanie tras dla rowerów
  24. ↑ a b WR-D-42-2 - Wytyczne projektowania infrastruktury dla rowerów. Część 2: Projektowanie dróg dla rowerów, dróg dla pieszych i rowerów oraz pasów i kontrapasów ruchu dla rowerów
  25. ↑ Bartłomiej Frumanowicz, Velostrada nad Nacyną dojedziemy aż do ul. Rudzkiej. Zobaczcie zdjęcia [online], Rybnik.com.pl, 17 października 2017 [dostęp 2020-01-29] [zarchiwizowane z adresu 2020-01-29] (pol.).
  26. ↑ Krzysztof Chmielewski, Velo Silesia - Velostrada połączy nasze miasta? - Chorzów informacje ciekawe artykuły [online], MojChorzow.pl, 5 czerwca 2016 [dostęp 2020-01-29] [zarchiwizowane z adresu 2020-01-29].
  27. ↑ velostrada - Metropolia GZM [online] [dostęp 2023-02-23] (pol.).
  28. ↑ Bartosz Senderek, Wrocławskie ścieżki rowerowe będą częścią dużej „Velostrady” [online], Tu Wrocław [dostęp 2020-01-29] [zarchiwizowane z adresu 2020-01-29] (pol.).
  29. ↑ Stanisław Plewako, Velostrada Ursynów-Mokotów [online], Zielone Mazowsze [dostęp 2020-02-10] [zarchiwizowane z adresu 2016-08-05] (pol.).
  30. ↑ Maciej Miłosz, Rowerem do pracy w kwadrans [online], Życie Warszawy, 23 listopada 2008 [dostęp 2020-02-10] [zarchiwizowane z adresu 2020-01-29].
  31. ↑ Znowu fuszerka na wiadukcie: a miała być Velostrada [online], Wyborcza.pl | Warszawa, 2 listopada 2011 [dostęp 2020-02-10] [zarchiwizowane z adresu].
  32. ↑ Rowerostrada z Ochoty do Mordoru – nasz program wyborczy [online], Ochocianie Sąsiedzi [dostęp 2020-02-10] [zarchiwizowane z adresu 2020-02-12] (pol.).
  33. ↑ Joanna Postrzednik, Velostrada na Ochocie? Mieszkańcy chcieliby autostrady dla rowerów prosto na Mordor [online], Warszawa Nasze Miasto, 6 sierpnia 2019 [dostęp 2020-01-29] [zarchiwizowane z adresu 2019-08-06] (pol.).
  34. ↑ a b Paweł Korzeniowski, W Warszawie może powstać Rowerostada. Na trasie park, tunel i punkty widokowe [online], Noizz, 24 stycznia 2019 [dostęp 2020-01-29] [zarchiwizowane z adresu 2020-01-29] (pol.).
  35. ↑ Veelgestelde vragen [online], fietssnelwegen.be [dostęp 2020-02-12] (niderl.).
  36. ↑ Leanna Garfield, China's dizzying 'Bicycle Skyway' can handle over 2,000 bikes at a time — take a look [online], Business Insider, 21 lipca 2017 [dostęp 2020-02-12] [zarchiwizowane z adresu 2019-11-02].
  37. ↑ Chen Chuchu, Wu Zhou, 厦门云顶路自行车快速道示范段主体钢结构合龙 春节前或可空中骑行--福建频道--人民网 [online], fj.people.com.cn, 29 grudnia 2016 [dostęp 2020-02-12] [zarchiwizowane z adresu 2020-08-08] (chiń.).
  38. ↑ a b c d e Fabian Kuester, Fast Cycling Routes [online], European Cyclists' Federation, grudzień 2014 [dostęp 2020-03-06] [zarchiwizowane z adresu 2019-12-14] (ang.).
  39. ↑ a b Cycle Super Highways to generate more cyclists in Greater Copenhagen Area [online], Cycling Embassy of Denmark, 6 czerwca 2012 [dostęp 2020-02-12] [zarchiwizowane z adresu 2020-02-12] (ang.).
  40. ↑ Ofte stillede spørgsmål [online], Supercykelstier, 2 marca 2016 [dostęp 2020-02-12] (duń.).
  41. ↑ a b c d Arna Kristjánsdóttir, Agnes Sjöö, Design Standards for Bicycle ExpressRoutes [online], 2017 [zarchiwizowane z adresu 2020-03-06].
  42. ↑ a b c d Aleksander Buczynski, RijnWaalpad - a cycle highway with (almost) no interruptions [online], European Cyclists' Federation, 18 czerwca 2017 [dostęp 2020-03-06] [zarchiwizowane z adresu 2020-03-06] (ang.).
  43. ↑ Sykkelstamveg Nord-Jæren [online], Statens vegvesen [dostęp 2020-02-12] (norw. bokmål).
  44. ↑ Camilla Bergvall, Supercykelväg på campus blir verklighet [online], UMEA Universitet, 11 października 2016 [dostęp 2020-02-12] (szw.).

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Velostrada&oldid=73167234”