Wąpiersk
Wąpiersk – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie działdowskim, w gminie Lidzbark, na drodze z Lidzbarka do Grunwaldu i Olsztynka.
| wieś | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2010) |
489[2] |
| Strefa numeracyjna |
23 |
| Kod pocztowy |
13-230[3] |
| Tablice rejestracyjne |
NDZ |
| SIMC |
0118256 |
Położenie na mapie gminy Lidzbark  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |
Położenie na mapie powiatu działdowskiego  | |
 53°18′31″N 19°51′45″E/53,308611 19,862500[1]
| |
Historia edytuj
Historyczne nazwy wsi to: Wompiersk, Wampertsch, Wamperschke, Wampersch, Wampersk. Wieś istniała już w XV w.. Według zapisów w 1411 r. należała do komturstwa brodnickiego. W czasach krzyżackich we wsi znajdował się kościół murowany św. Michała Archanioła i św. Marii Magdaleny. W czasach reformacji i wojen szwedzkich świątynia została zniszczona. Dopiero po drugiej wojnie szwedzkiej, proboszcz z Lidzbarka Stefan Bagniewski (przy udziale dziedzica Wawrzyńca Wąpierskiego) podjął próbę odbudowy kościoła. Nowa świątynia – również murowana – powstała około roku 1671. Msze odprawiane były co trzecią lub czwartą niedzielę oraz w święta i odpusty przez proboszcza z Lidzbarka. W 1733 r. kościół spłonął doszczętnie w pożarze. Odbudowano go w 1762 z inicjatywy biskupa Baiera. Kościół przetrwał do wojen napoleońskich, ale w 1820 r. był już ruiną, którą rozebrano.
Wraz z historią zmieniała się także struktura wsi. W 1789 roku, według topografii Goldbecka, wieś liczyła wraz z folwarkiem 29 dymów[4]. W 1885 r. we wsi było 117 dymów i 608 mieszkańców (z czego 492 katolików i 116 ewangelików). W 1931 roku wieś liczyła 660 mieszkańców. Natomiast w 1934 roku było tu 662 mieszkańców w tym 642 Polaków i 20 – Niemców.
W listopadzie 1906 r. w miejscowej szkole elementarnej odbył się strajk dzieci przeciwko nauczaniu religii w języku niemieckim (jego dokładny przebieg nie jest znany). Strajk był elementem znacznie większej akcji biernego oporu wobec pruskich władz szkolnych, która na przełomie 1906 i 1907 r. objęła ponad 460 (!) szkół w prowincji Prusy Zachodnie, czyli przedrozbiorowe Pomorze Gdańskie, Powiśle, ziemię chełmińską i ziemię lubawską oraz część Krajny. Inspiracją dla strajków pomorskich były wcześniejsze działania dzieci w prowincji wielkopolskiej, ze słynnym strajkiem we Wrześni (1901) na czele[5].
- Czasy współczesne
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa ciechanowskiego. Obecnie we wsi znajduje się szkoła podstawowa im. Wincentego Witosa. Zniszczony w XIX wieku kościół odbudowano dopiero w latach 1933-1935 (pw. Opatrzności Bożej), a wieś Wąpiersk jest ponownie samodzielną parafią w dekanacie Lidzbark Welski.
Na początku XXI wieku, latem, nad pobliskim jeziorem Zakrocz, odbywał się obóz szkolący wychowawców dla grup Sekcji Rodzin Klubu Inteligencji Katolickiej i Przymierza Rodzin.
We wsi znajduje się znany pomnik przyrody: grusza pospolita o średnicy pnia 480 cm i wysokości 16 metrów[6].
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 144701
- ↑ na podstawie bazy.hoga.pl [dostęp:2010-11-17]
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1456 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ gospodarstw
- ↑ L. Burzyńska-Wentland, Strajki szkolne w Prusach Zachodnich w latach 1906−1907, Gdańsk 2009, s. 229.
- ↑ Pomnikowa ulęgałka
Linki zewnętrzne edytuj
- Wąpiersk, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 175.
- Parafia Opatrzności Bożej w Wąpiersku
- Opis Wąpierska na stronach portalu jezioro.com.pl
- Strona parafii