Władysław Nowakowski (konstruktor lotniczy)
Władysław Wojciech Nowakowski (ur. 23 kwietnia 1916 w Kołaczycach, zm. 26 kwietnia 1980 w Bielsku-Białej) – konstruktor szybowcowy.
| |
| Data i miejsce urodzenia |
23 kwietnia 1916 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
26 kwietnia 1980 |
| Odznaczenia | |
        
| |
Życiorys edytuj
Ukończył szkołę powszechną w Czudcu, następnie do 1930 uczył się w I Gimnazjum Męskim w Rzeszowie[1]. W 1934 r. zdał egzamin maturalny w Liceum Państwowym we Lwowie i rozpoczął studia na kierunku lotniczym Politechniki Lwowskiej, które ukończył w 1939 r. uzyskując tytuł magistra inżyniera[2].
W latach 1940–1941 pracował jako konstruktor w Lwowskich Warsztatach Lotniczych, a następnie w Zakładach Szybowcowych Nr 5[3]. Do końca II wojny światowej pracował w Krakowie w biurze konstrukcyjnym firmy Solvay. Pod koniec wojny trafił do obozu koncentracyjnego w Płaszowie[2].
Po wojnie, mieszkając w Krakowie, rozpoczął wykłady na Wydziale Lotniczym w tamtejszej Akademii Górniczo-Hutniczej. W rok później, ówczesny szef Instytutu Szybownictwa, inż. Rudolf Weigl zaproponował mu współpracę. Młody zespół inżynierów-konstruktorów (Marian Gracz, I. Kaniewska, T. Kostia, Franciszek Kotowski, Rudolf Matz, Piotr Mynarski, Justyn Sandauer, Marian Wasilewski, Roman Zatwarnicki, i konstruktor Józef Niespał) przyczynił się do rozwoju pierwszych po II wojnie polskich szybowców i rozwoju sportu szybowcowego.
W 1948 r. zostaje awansowany na stanowisko dyrektora Instytutu Szybownictwa (przemianowanego następnie na Szybowcowy Zakład Doświadczalny), które pełnił do 1977 r.[4]
Przez dłuższy czas łączył pracę konstruktora z funkcją wykładowcy na Wydziale Lotniczym AGH w Krakowie. Był inicjatorem powołania Liceum Lotniczego w Bielsku-Białej, prowadząc tam później zajęcia z młodzieżą. Miał duży dar pedagogiczny, a klarowność przedkładanych tez i logiczna argumentacja znalazła też swój wyraz w licznych publikacjach książkowych, których był autorem. Był współorganizatorem Centralnej Szkoły Instruktorów Szybownictwa w Aleksandrowicach[2]. Brał udział w pracach Ligi Lotniczej, Ligi Przyjaciół Żołnierza, Ligi Obrony Kraju oraz Aeroklubu PRL, zasiadał w Radzie i Komisji Szybowcowej APRL. Na forum Międzynarodowej Organizacji Naukowo-Technicznej Szybownictwa (OSTIV) propagował polską technikę szybowcową[3].
W 1952 r. otrzymał zespołową Nagrodę Państwową dla konstruktorów Szybowcowego Zakładu Doświadczalnego[2].
W latach 1954–1955 przebywał w Chińskiej Republice Ludowej, gdzie brał udział w organizacji i rozwoju chińskiego szybownictwa, za co otrzymał Chińską Gwiazdę Przyjaźni[3].
Pracując jako szef SZD często odwiedzał biuro konstrukcyjne i swymi uwagami przyczyniał się do sukcesów konstrukcyjnych powstających tam szybowców. Pierwszą jego konstrukcją był IS-1 Sęp, ostatnią jego pracą był szybowiec SZD-22 Mucha Standard, projektowany specjalnie na Mistrzostwa Świata w Lesznie w roku 1958 (zwyciężył na niej Adam Witek).
W zakresie konstrukcji interesował się szczególnie bezogonowcami, będąc współkonstruktorem SZD-6 Nietoperz i popierając następną konstrukcje, jaką był SZD-13X Wampir i SZD-20X Wampir2.
Był współautorem (ze swoim uczniem Andrzejem Abłamowiczem) podręcznika pilotażu szybowcowego Podręcznik pilota szybowcowego (1967, rozdz. I: Aerodynamika i mechanika lotu), Podstawowe wiadomości z teorii lotu (1953), Aerodynamika i mechanika lotu (1970), Podstawy aerodynamiki i mechaniki lotu (1980)[4].
W 1977 r. przeszedł na emeryturę. Zmarł 26 kwietnia 1980 r., kilka dni po swych 64 urodzinach. Pochowany w Bielsku-Białej.
Ordery i odznaczenia edytuj
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
- Złoty Krzyż Zasługi
- Srebrny Krzyż Zasługi (8 maja 1946)[5]
- Medal 30-lecia Polski Ludowej
- Medal 10-lecia Polski Ludowej
- Srebrny Medal Za Zasługi dla Obronności Kraju
- Brązowy Medal Za Zasługi dla Obronności Kraju
- Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego
- Medal 50-lecia Polskiego Lotnictwa Sportowego 1919–1969
- Złota odznaka NOT
- Złota odznaka SIMP
- Złota Odznaka Za Zasługi dla Przemysłu Maszynowego
- Odznaka Zasłużonego Działacza Lotnictwa Sportowego
- Odznaką z plakietką Za Zasługi dla Aeroklubu PRL
- Złota Odznaka Województwa Katowickiego
- Złota Gwiazda Medalu Przyjaźni ChRL (Chiny)
Przypisy edytuj
- ↑ Skrzydlata Polska 1982 ↓, s. 10.
- ↑ a b c d Andrzej Glass, Tomasz Murawski (praca zbiorowa), Polskie szybowce 1945-2011. Problemy rozwoju, Wydawnictwo SCG, Bielsko-Biała 2012, ISBN 978-83-932826-0-9, s. 108-109
- ↑ a b c Nowakowski Władysław Wojciech [online], www.samolotypolskie.pl [dostęp 2018-10-20].
- ↑ a b Nowakowski Władysław, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2018-10-20].
- ↑ M.P. z 1946 r. nr 95, poz. 178 „w uznaniu zasług przy organizacji administracji państwowej oraz za gorliwą i wydajną pracę”.
Bibliografia edytuj
- Jerzy R. Konieczny. Dyrektor SZD. „Skrzydlata Polska”. 12/1982, 8 sierpnia 1982. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783.