Włośnianka brunatna
Włośnianka brunatna (Hebeloma mesophaeum (Pers.) Quél.) – gatunek grzybów należący do rodziny Hymenogastraceae[1].
_Qu%C3%A9l_176724.jpg)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
włośnianka brunatna |
| Nazwa systematyczna | |
| Hebeloma mesophaeum (Pers.) Quél. Mém. Soc. Émul. Montbéliard, Sér. 2 5: 128 (1872) | |
.JPG)
.JPG)
.JPG)
Systematyka i nazewnictwo edytuj
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Hebeloma, Hymenogastraceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1828 r. Persoon jako odmianę jednego z gatunków pieczarki, nadając mu nazwę Agaricus fastibilis var. mesophaeus[1]. Później przez różnych mykologów zaliczany był do różnych innych gatunków pieczarek i włośnianek, a także do rodzajów Hylophila i Inocybe. Wyróżniono też liczne jego odmiany, przez Index Fungorum uznane za synonimy. Łącznie ma ponad 40 synonimów. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1872 r. Lucien Quélet, przenosząc go do rodzaju Hebeloma[2].
Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r.[3]
Morfologia edytuj
Średnica 1,5–3,5 cm. U młodych okazów półkulisty, później wypukły, dzwonkowaty lub stożkowaty, u starszych płaski z garbem. Podczas suchej pogody powierzchnia kapelusza gładka, sucha i matowa, podczas wilgotnej śliska, lepka i błyszcząca. Środek kapelusza ciemniejszy – ciemnowinny, brzegi jaśniejsze, o barwie od kremowej do białawej. U młodych okazów brzeg kapelusza połączony z trzonem białawą osłoną[4].
Wąskie, do trzonu wąsko przyrośnięte. Początkowo mają białawy lub kremowy kolor, z czasem ciemnieją przyjmując kolor szarobeżowy, w końcu ochrowobrązowy. Na ostrzach blaszek białe kłaczki[4].
Wysokość 2,5–7 cm, grubość 0,2–0,5 cm, cylindryczny, sprężysty, początkowo pełny, później pusty. Powierzchnia pokryta podłużnymi, białymi włókienkami. Dolna część jest ciemniejsza, z wiekiem cały trzon staje się włóknisty i ciemnieje, przyjmując barwę od brudnobeżowej do brązowej[4].
Jasnoszarobrązowy i dość gruby. Ma słaby zapach rzodkwi, w smaku jest gorzki[4].
- Cechy mikroskopowe
Wysyp zarodników brązowy. Zarodniki o rozmiarach 8,5–11 × 5–7 μm, elipsoidalne, o powierzchni pokrytej bardzo drobnymi brodawkami, tak, że wydają się niemal gładkie. Występują liczne, cylindryczne cheilocystydy o rozmiarze 70 × 7 μm[5].
Występowanie i siedlisko edytuj
Włośnianka brunatna jest szeroko rozprzestrzeniona. Występuje w Ameryce Północnej, Środkowej i Południowej, w Europie, Azji i na Nowej Zelandii[6]. W Polsce jest częsta[7].
Rośnie na ziemi w lasach, parkach i ogrodach, szczególnie pod brzozami, modrzewiami, świerkami. Pojawia się od maja do października[3]. Często występuje w grupach, czasami tworzy czarcie kręgi[7].
Znaczenie edytuj
Grzyb mikoryzowy[3]. W Europie uważany jest za grzyb niejadalny[4][7]. w Meksyku jednak jest grzybem jadalnym[8]. Włośnianka brunatna była obiektem badań naukowych. Badano pobieranie przez ten gatunek grzyba z podłoża takich metali jak cynk, kadm i srebro, oraz ich wpływ na geny[9].
Gatunki podobne edytuj
Istnieje wiele podobnie ubarwionych gatunków włośnianek. Ich prawidłowe oznaczenie bez użycia mikroskopu i znajomości cech mikroskopowej budowy anatomicznej jest trudne[10]. Włośnianki mają przeważnie dość podobne, cielistobeżowe ubarwienie, Włośniankę brunatną jednak dość łatwo odróżnić ze względu na silną brunatną barwę, duży kontrast barwy między środkiem i brzegami kapelusza, oraz wyraźną włóknistą osłonę (u młodych okazów)[7].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Index Fungorum. [dostęp 2016-11-08]. (ang.).
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2016-01-03]. (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ Mushroom Expert. [dostęp 2016-01-04].
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2015-12-16].
- ↑ a b c d Marek Snowarski: Grzyby. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010. ISBN 978-83-7073-776-4.
- ↑ Eric Boa: Wild edible fungi: A global overview of their use and importance to people. FAO, 2004, seria: Non-wood Forest Products 17. ISBN 92-5-105157-7.
- ↑ Intracellular sequestration of zinc, cadmium and silver in Hebeloma mesophaeum and characterization of its metallothionein genes. [dostęp 2016-01-05].
- ↑ Andreas Gminder: Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej. Warszawa: Weltbild, 2011. ISBN 978-83-258-0588-3.