Włodzimierz (Sabodan)
Włodzimierz, imię świeckie Wiktor Markianowicz Sabodan, ukr. Віктор Маркіянович Сабодан (ur. 23 listopada 1935 w Markiwcach, zm. 5 lipca 2014 w Kijowie) – metropolita kijowski i całej Ukrainy, zwierzchnik Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Moskiewskiego w latach 1992–2014.
| Wiktor Markianowicz Sabodan Віктор Маркіянович Сабодан | |
| Metropolita Kijowa i całej Ukrainy | |
| |
| Kraj działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
23 listopada 1935 |
| Data i miejsce śmierci |
5 lipca 2014 |
| Miejsce pochówku | |
| Metropolita Kijowa i całej Ukrainy | |
| Okres sprawowania |
1992–2014 |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Inkardynacja | |
| Śluby zakonne |
1962 |
| Diakonat |
14 czerwca 1962 |
| Prezbiterat |
26 sierpnia 1962 |
| Chirotonia biskupia |
9 lipca 1966 |
,_%D0%B2%D0%B5%D0%BA%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%BF%D0%BE%D0%B4%D0%BF%D0%B8%D1%81%D1%8C.svg){kind=small}
| |
| Odznaczenia | |
     
| |
Życiorys edytuj
Młodość edytuj
Urodził się w rodzinie chłopskiej jako najmłodszy z czterech synów[1]. W dzieciństwie razem z matką odwiedzał późniejszego świętego mnicha, starca Laurentego z Czernihowa[2]. Ukończył seminarium duchowne w Odessie, a następnie Leningradzką Akademię Duchowną, której dyplom uzyskał w 1962. W tym samym roku został wyświęcony na diakona przez metropolitę odeskiego i chersońskiego Borysa, po czym złożył śluby zakonne, przyjmując imię Włodzimierz, zaś 15 czerwca przyjął święcenia kapłańskie. Rozpoczął pracę wykładowcy w seminarium w Odessie, którego rektorem został w 1965, otrzymując równocześnie godność archimandryty. Rok później został zastępcą przewodniczącego rosyjskiej misji w Jerozolimie[1].
Działalność w ZSRR edytuj
W czerwcu 1966 został biskupem zwienigorodzkim, biskupem pomocniczym eparchii moskiewskiej i przedstawicielem Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego przy Światowej Radzie Kościołów. Od 1969 był biskupem czernihowskim i nieżyńskim, następnie od 1973 biskupem dmitrowskim – wikariuszem eparchii moskiewskiej, łącząc tę godność ze stanowiskiem rektora Moskiewskiej Akademii Duchownej. W tym samym roku został mianowany arcybiskupem[1].
W latach 1982–1984 został przeniesiony na katedrę rostowską i nowoczerkaską, otrzymując godność metropolity, a od 1984 do likwidacji Zachodnioeuropejskiego Egzarchatu Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego był jego zwierzchnikiem. Następnie pełnił funkcję kanclerza Patriarchatu Moskiewskiego. W 1990 kandydował na patriarchę Moskwy i całej Rusi, uzyskując w głosowaniu drugą pozycję (wybrany został dotychczasowy metropolita talliński i estoński Aleksy)[1].
Metropolita kijowski i całej Ukrainy edytuj
Po likwidacji Egzarchatu Ukraińskiego i utworzeniu autonomicznego Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego w jurysdykcji Patriarchatu Moskiewskiego stanął na jego czele z tytułem metropolity Kijowa i całej Ukrainy. Do tej godności został wytypowany przez sobór biskupów Kościoła, który odbył się 27 maja 1992 w Charkowie, z poparciem Świętego Synodu Patriarchatu Moskiewskiego, i zakończył się pozbawieniem urzędu dotychczasowego metropolity Filareta[3]. Istnieją świadectwa, według których o wyborze Włodzimierza zdecydowano już wcześniej w Moskwie, zaś synod z 27 maja odbywał się pod kontrolą metropolity smoleńskiego i kaliningradzkiego Cyryla, kierownika Wydziału Zewnętrznych Stosunków Cerkiewnych Patriarchatu Moskiewskiego, pozostającego z uczestnikami w kontakcie telefonicznym[4]. Serhii Plokhy podkreśla jednak, że bezpośrednia interwencja Patriarchatu Moskiewskiego była możliwa tylko dzięki otwartej opozycji ukraińskich biskupów wobec metropolity Filareta[5].
Opowiadał się za zachowaniem status quo w odniesieniu do statusu Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego i jego przynależności do Patriarchatu Moskiewskiego. W 1997 stwierdził, że wśród mnichów i mniszek Kościoła dominuje przywiązanie do jedności z Kościołem Rosyjskim, podczas gdy wśród hierarchii zdania w tej kwestii są podzielone po połowie. Duchowny ocenił, iż gdyby zgodnie z aspiracjami części duchownych i wiernych o silnych przekonaniach narodowych Kościół Ukraiński otrzymał autokefalię, doszłoby do kolejnego rozłamu[6]. Również w 2009, oceniając sytuację kierowanego przez siebie Kościoła, stwierdził, że osiemnaście lat jego funkcjonowania jako Cerkwi autonomicznej nie wystarczyło, by wypracować jednolite stanowisko w sprawie jego przyszłości (tj. ewentualnych dalszych starań o autokefalię). Podkreślił, że Kościół Ukraiński posiada wszelkie przymioty Cerkwi autonomicznej, a nawet cieszy się większą swobodą działania, niż część Kościołów autokefalicznych[7].
W 2001 sprzeciwiał się wizycie papieża Jana Pawła II na Ukrainie, twierdząc, iż jego przyjazd powinien zostać uzgodniony z prawosławnymi jako przedstawicielami najliczniejszej konfesji na Ukrainie. Twierdził także, że kontakty papieża z Kościołami prawosławnymi niekanonicznymi mogą doprowadzić do zerwania całego ekumenicznego dialogu katolicko-prawosławnego. Kierowana przez Włodzimierza organizacja kościelna przez cały okres pielgrzymki papieskiej protestowała przeciwko jego przybyciu na Ukrainę[8].
W latach 2007–2008 opublikowanych zostało sześć tomów jego prac teologicznych[1].
Po śmierci patriarchy moskiewskiego i całej Rusi Aleksego II biskupi Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Moskiewskiego zwrócili się do metropolity Włodzimierza z prośbą, by zgodził się on kandydować na nowego patriarchę[9]. Duchowny stwierdził jednak, że „chce stanąć przed Bogiem jako 121. metropolita kijowski”, faktycznie rezygnując z ubiegania się o urząd patriarchy[7].
W 2011 otrzymał tytuł Bohatera Ukrainy[10].
W listopadzie 2011 trafił do szpitala; jego stan został określony jako ciężki[11]. W mediach pojawiły się informacje, iż hierarcha zapadł w śpiączkę, a następnie przeszedł operację dróg oddechowych i wrócił do przytomności[12]. Hierarchia Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Moskiewskiego zaprzeczyła, jakoby metropolita był w śpiączce[13]. Jego sekretarz, arcybiskup perejasławski Aleksander (Drabynko) potwierdził natomiast, że hierarcha od wielu lat cierpi na chorobę Parkinsona[14].
23 grudnia 2011 w związku z przedłużającą się chorobą metropolity Włodzimierza Synod Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego powierzył tymczasowy zarząd metropolii kijowskiej w ręce komisji złożonej z arcybiskupa perejasławskiego Aleksandra, biskupa jahodyńskiego Serafina oraz biskupa wasylkowskiego Pantelejmona, odpowiedzialnej przed tymczasowym zwierzchnikiem Synodu, metropolitą odeskim Agatangelem[15]. Na kolejnym posiedzeniu Synodu, 26 stycznia 2012, decyzja ta została cofnięta, a tymczasowym zwierzchnikiem eparchii został przełożony ławry Peczerskiej, metropolita wyszhorodzki Paweł. Bliski współpracownik metropolity, arcybiskup perejasławski Aleksander, został także zwolniony ze stanowiska proboszcza będącego w budowie soboru Zmartwychwstania Pańskiego w Kijowie. W prasie cerkiewnej pojawiły się komentarze, iż działania Synodu mają na celu faktyczne odsunięcie chorego metropolity od jakiegokolwiek wpływu na działalność Kościoła, a ich inspiratorem jest metropolita Agatangel i skupiona wokół niego prorosyjska grupa hierarchów[16][17].
8 maja 2012 metropolita Włodzimierz wrócił do wykonywania swoich obowiązków[18]. Jego podeszły wiek i choroba sprawiały jednak, że nie był w stanie skutecznie zarządzać Kościołem, w którym wyraźnie rywalizowały ze sobą grupy hierarchów w różnym wieku i o różnych poglądach politycznych[19].
W czasie protestów na Ukrainie na przełomie r. 2013 i 2014 przeciwko Wiktorowi Janukowyczowi z błogosławieństwa Włodzimierza odbywały się nabożeństwa w intencji pokoju i uniknięcia przelewu krwi[20][21], a następnie w intencji zabitych podczas protestów[22][23]. Już po zwycięstwie protestów, 24 lutego 2014, metropolita Włodzimierz ze względu na zły stan zdrowia zrezygnował z funkcji zwierzchnika Kościoła[24]. Locum tenens metropolii kijowskiej został dotychczasowy metropolita czerniowiecki i bukowiński Onufry, jednak Włodzimierz zachował honorowy tytuł metropolity dożywotnio, a wybory jego następcy miały odbyć się dopiero po jego śmierci[19].
Zmarł w lipcu 2014[25] i został pochowany na cmentarzu mnichów ławry Peczerskiej w pobliżu cerkwi Narodzenia Matki Bożej[26].
Odznaczenia edytuj
Został odznaczony m.in. ukraińskim Orderem Księcia Jarosława Mądrego I, II, III, IV i V klasy (2008, 2005, 2002, 2001, 2000), rosyjskim Orderem Honoru (2005) i Orderem Przyjaźni (2004) oraz radzieckim Orderem Przyjaźni Narodów (1988)[1].
- Order Wolności (2010, Ukraina)[27]
Upamiętnienie edytuj
W 2016 w Kijowie, w rejonie desniańskim, dotychczasowej ulicy Kirowa nadano imię metropolity Włodzimierza (Sabodana)[28].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f Oficjalna biografia
- ↑ Человек с его радостями и горестями. О Предстоятеле УПЦ митрополите Владимире — его ближайший помощник
- ↑ Włodzimierz Pawluczuk, Ukraina. Polityka i mistyka, Kraków: Nomos, 1998, s. 132, ISBN 83-85527-60-5, OCLC 830191916.
- ↑ Plokhy S., Sysyn F.: Religion and Nation in Modern Ukraine. Toronto and Edmonton: Canadian Institute of Ukrainian Studies Press, 2003, s. 133. ISBN 1-895571-36-7.
- ↑ Plokhy S., Sysyn F.: Religion and Nation in Modern Ukraine. Toronto and Edmonton: Canadian Institute of Ukrainian Studies Press, 2003, s. 139. ISBN 1-895571-36-7.
- ↑ M. Nowosad, Sytuacja religijna na współczesnej Ukrainie [w:] Polska – Ukraina. 1000 lat sąsiedztwa, t. IV, Przemyśl 1998, ISSN 0867-1060, ss.387–388
- ↑ a b Митрополит Владимир (Сабодан) фактически отказался от выдвижения своей кандидатуры на патриарших выборах и призвал не менять статус УПЦ МП
- ↑ A. Szabaciuk, Relacje państwo-Kościół rzymskokatolicki na Ukrainie w latach 1991–2012, Instytut Europy Środkowo-Wschodniej, Lublin 2012, ss.34–36
- ↑ Звернення до Блаженнішого Володимира, Митрополита Київського і всієї України
- ↑ Ж У Р Н А Л № 60
- ↑ Блаженнейший митрополит Киевский и всея Украины Владимир вновь госпитализирован
- ↑ Митрополит Владимир пришел в сознание
- ↑ Секретар Предстоятеля УПЦ спростував інформацію про те, що Блаженніший Митрополит Володимир перебуває у комі
- ↑ Митрополит Владимир перенес операцию из-за болезни Паркинсона
- ↑ Ж У Р Н А Л № 74
- ↑ Главе УПЦ МП Владимиру нашли временную замену и, похоже, отводят от дел. По мнению экспертов, решения Синода направлены на отстранение митрополита Владимира (Сабодана) от руководства УПЦ МП
- ↑ УКРАЇНСЬКА ВЕРСІЯ: Митрополита Володимира майже усунуто від керівництва
- ↑ Журнали засідання Священного Синоду УПЦ від 8 травня 2012 року
- ↑ a b МОНИТОРИНГ СМИ: Алтарь отечества. Религиовед Николай Митрохин комментирует смену руководства в УПЦ МП
- ↑ В Киево-Печерской лавре в день соборности Украины вознесены молитвы о мире
- ↑ Заявление Украинской Православной Церкви в связи с последними политическими событиями в стране
- ↑ В Киево-Печерской лавре в день соборности Украины вознесены молитвы о мире
- ↑ Опівночі у Всіхсвятському храмі м. Києва було звершене заупокійне богослужіння за загиблими
- ↑ Metropolita Onufry strażnikiem tronu w Kijowie, dostęp: 24.02.2014.
- ↑ Отошел ко Господу Блаженнейший митрополит Киевский и всея Украины Владимир
- ↑ Жизнь не заканчивается смертью тела
- ↑ Про нагородження В. Сабодана орденом Свободи [online], Офіційний вебпортал парламенту України [dostęp 2021-08-25] (ukr.).
- ↑ В Киеве появятся улицы в честь праведного Петра Калнышевского и Блаженнейшего митрополита Владимира (Сабодана) [dostęp: 11.03.2016.]