Wielogłowy (województwo małopolskie)
Wielogłowy – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie nowosądeckim, w gminie Chełmiec.
| wieś | |
 Ogólny widok miejscowości | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) |
1363[2] |
| Strefa numeracyjna |
18 |
| Kod pocztowy |
33-311[3] |
| Tablice rejestracyjne |
KNS |
| SIMC |
0421345 |
Położenie na mapie gminy Chełmiec  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu nowosądeckiego  | |
 49°40′20″N 20°41′27″E/49,672222 20,690833[1]
| |
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa nowosądeckiego. 30 czerwca 2004 r. wieś liczyła 1102 mieszkańców.
Położenie edytuj
Wieś leży w południowo-zachodniej części Pogórza Rożnowskiego[4], na północ od Nowego Sącza, przy drodze krajowej nr 75. Zabudowania i pola uprawne znajdują się na prawym brzegi doliny Dunajca, oraz okolicznych wzgórzach Pogórza Rożnowskiego[5]. Miejscowość w dużej części znajduje się w dolinie, a przez bliski kontakt z Nowym Sączem oraz zabudowę terenu stanowi jego przedmieścia.
Części wsi edytuj
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 1050595 | Babi Brzuch | część wsi |
| 0421351 | Skiełki | część wsi |
| 0421368 | Szklana | część wsi |
| 0421374 | Śmierciakówka | część wsi |
| 0421380 | Zalesie | część wsi |
| 0421397 | Zazdrość | część wsi |
Infrastruktura edytuj
Miejscowa parafia należy do dekanatu Nowy Sącz Centrum. We wsi znajdują się dwa kościoły: stary parafialny, zabytkowy z XIV w. – pw. Wniebowzięcia NMP oraz nowy – pw. Miłosierdzia Bożego.
We wsi mieszczą się zespół szkół, urząd pocztowy, ośrodek zdrowia, a także klub piłkarski "Dąbrovia Wielogłowy", występujący w nowosądeckiej klasie A.
Historia edytuj
Nazwa wsi Wielogłowy występuje już w 1273, kiedy Otto Toporczyk otrzymał od Bolesława Wstydliwego prawo do wsi. W przywileju podano, że jest to wieś w kasztelanii sądeckiej. W 1287 Leszek Czarny oddał wieś na własność Węgrowi Jerzemu Szonat. W wiekach późniejszych wieś należała do rodu Wielogłowskich herbu Gryf i Starykoń, najstarszej szlachty tego terenu. Pierwsza wzmianka źródłowa o parafii rzymskokatolickiej w Wielogłowach pochodzi z 1326, jest ona jednak starsza, bo powstała prawdopodobnie około połowy XIII w.
Zabytki edytuj
Obiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[8].
- Kościół parafialny pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny.
Kościół pochodzi z 1318, jest jednym z najstarszych na ziemi sądeckiej. Gotycki z barokowymi przekształceniami. Murowany z kamienia, otynkowany. Najstarszą część stanowi jednonawowa budowla z wydłużonym prezbiterium z XIII w. W latach 1557–1575 kościół za sprawą właściciela wsi Sebastiana Wielogłowskiego pełnił funkcję zboru braci polskich. Obecny wygląd uzyskał po rozbudowie w roku 1627, kiedy została dobudowana zakrystia, kaplica zwana „Kurowską” i prawdopodobnie wieża świątyni. Zachował się szereg elementów gotyckiej kamieniarki oraz fragmenty renesansowych malowideł z inskrypcjami i kartuszami herbowymi. Wyposażenie w większości z XVII i XIX w. W kaplicy „Kurowskiej” płyty nagrobne z XV oraz XVII–XVIII w. - Dwór.
Drewniany dwór zbudowany został w stylu polskim w XVII w. z drewna modrzewiowego. Znajdują się tu też częściowo przebudowane murowane czworaki. Przed dworkiem stoi kamienna figura Matki Bożej Niepokalanej. W zachodniej części dworku znajdowała się mała kaplica klasztorna z obrazem Matki Bożej Częstochowskiej w ołtarzu głównym i figurą Dzieciątka Jezus. Właścicielka dworku, Maria Stuber (Klimek), w 1958 r. ofiarowała dworek i okoliczne posiadłości Siostrom Karmelitankom Dzieciątka Jezus[9]. Do roku 2005 dwór pełnił funkcję klasztoru. Ostatnią przełożoną sióstr w dworku była s. Donancja Mlicka, która rozpoczęła budowę nowego klasztoru Sióstr Karmelitanek Dzieciątka Jezus w Wielogłowach. Karmelitanki przeniosły się do nowego klasztoru w 2005 r. Niedługo później dwór ponownie przeszedł w prywatne ręce. Obecnie, ze względu na brak zgody konserwatora zabytków na przystosowanie dworu do celów mieszkalnych, dwór jest nieużywany.
Inne zabytki edytuj
- Liczne figury i kapliczki przydrożne.
Gospodarka edytuj
W ostatnich latach Wielogłowy przeobraziły się z miejscowości o charakterze rolniczym, nastawionej w latach 80 XX w. na ogrodnictwo szklarniowe, w wieś o charakterze usługowo-przemysłowym. Swoją siedzibę mają tu m.in. duże zakłady zajmujące się produkcją bram i ogrodzeń (Wiśniowski) oraz mebli.
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 146578
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1449 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Jerzy Kondracki: Geografia regionalna Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 1998. ISBN 83-01-12479-2.
- ↑ Pogórze Rożnowskie. Mapa 1:50 000. Kraków: Compass, 2004. ISBN 83-89165-72-4.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy [online], wuoz.malopolska.pl [dostęp 2023-12-09].
- ↑ Dwór w Wielogłowach – historia i opis
Bibliografia edytuj
- Marek Sztorc na podstawie: Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, T. I, Województwo krakowskie, z. 10, Powiat nowosądecki, Warszawa 1953 i Kornecki M., Kościoły diecezji tarnowskiej, [w:] Rocznik diecezji tarnowskiej na rok 1972, Tarnów 1972: Wielogłowy, kościół pw. Wniebowzięcia NMP. 22.09.2008. [dostęp 2010-02-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-12-01)].
Linki zewnętrzne edytuj
- Wielogłowy, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 358.