Wnory-Wandy
Wnory-Wandy – wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie wysokomazowieckim, w gminie Kobylin-Borzymy[5][6].
| wieś | |
 Granica miejscowości | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna |
86 |
| Kod pocztowy |
18-204[4] |
| Tablice rejestracyjne |
BWM |
| SIMC |
0399321[5] |
Położenie na mapie gminy Kobylin-Borzymy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podlaskiego  | |
Położenie na mapie powiatu wysokomazowieckiego  | |
 53°03′53″N 22°35′57″E/53,064722 22,599167[1]
| |
Zaścianek szlachecki Wandy należący do okolicy zaściankowej Wnory położony był w drugiej połowie XVII wieku w powiecie tykocińskim ziemi bielskiej województwa podlaskiego[7]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa łomżyńskiego. Przez miejscowość przepływa rzeka Rokietnica.
Wierni kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii Matki Boskiej Szkaplerznej w Starych Wnorach[8].
Historia miejscowości edytuj
Wieś założona w XV lub XVI w. przez potomków Wnora, przybysza ze wsi Kłoski w łęczyckiem i założyciela Wnorów Starych. Zamieszkiwana przez drobną szlachtę herbu Rola.[9]
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich podaje, że w roku 1827 we Wnorach-Wandach, należących do gminy Piszczaty i parafii Kulesze w 21 domach żyło 130 mieszkańców[10].
W roku 1921 było tu 38 budynków z przeznaczeniem mieszkalnym oraz 207 mieszkańców (104 mężczyzn i 103 kobiety). Narodowość polską podało 201 osób, a 6 żydowską.[11]
Pacyfikacja wsi edytuj
21 lipca 1943 roku wieś została spacyfikowana przez niemiecką żandarmerię z okolicznych posterunków, wspartą przez esesmanów ze specjalnej jednostki Kommando „Müller”. Większość mieszkańców mając w pamięci przeprowadzoną tydzień wcześniej pacyfikację sąsiednich Sikor-Tomkowiąt, podjęła środki ostrożności i zdołała uniknąć schwytania. Niemcy zamordowali jednak co najmniej 27 osób, w tym 19 kobiet i dzieci. Wieś po uprzednim ograbieniu doszczętnie spalono. Zbrodni dokonano w odwecie za zabicie przez polskich partyzantów komisarza rolnego z Kulesz Kościelnych[12][13].
Obiekty zabytkowe edytuj
Transport edytuj
Wieś położona jest przy drodze powiatowej 2052B (DK 66) Wysokie Mazowieckie - Kropiewnica skrz.(DW 671)[16]. Komunikacja autobusowa realizowana przez PKS Nova (Oddział Zambrów) w bezpośrednich relacjach do miejscowości: Białystok, Kobylin-Borzymy, Sikory-Pawłowięta, Wysokie Mazowieckie.[17]
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 149352
- ↑ Wieś Wnory-Wandy w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2021-02-05], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1470 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Anna Laszuk, Zaścianki i królewszczyzny : struktura własności ziemskiej w województwie podlaskim w drugiej połowie XVII wieku, Warszawa 1998, s. 92.
- ↑ Opis parafii na stronie diecezji
- ↑ Katalog zabytków sztuki, Województwo łomżyńskie, Pod redakcją M. Kałamajskiej-Saeed, Ciechanowiec, Zambrów, Wysokie Mazowieckie i okolice, PAN Instytut Sztuki, Warszawa 1986, str. 87
- ↑ Wnory (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 724.
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie pierwszego powszechnego spisu ludności z dnia 30 września 1921 r., Województwo białostockie, Powiat Wysokie Mazowieckie, Gmina Piszczaty
- ↑ Jerzy Smurzyński: Czarne lata na łomżyńskiej ziemi. Masowe zbrodnie hitlerowskie w roku 1939 i latach 1941–1945 w świetle dokumentów. Warszawa, Łomża: Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Łomżyńskiej, 1997, s. 244–247. ISBN 83-902985-2-X.
- ↑ Michał Gnatowski, Waldemar Monkiewicz, Józef Kowalczyk: Wieś białostocka oskarża. Ze studiów nad eksterminacją wsi na Białostocczyźnie w latach wojny i okupacji hitlerowskiej. Białystok: OKBZH i Ośrodek Badań Naukowych w Białymstoku, 1981, s. 183–184. ISBN 83-00-00323-1.
- ↑ Katalog zabytków sztuki, Województwo łomżyńskie, str. 88
- ↑ Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków - stan na 31 grudnia 2011 r. woj. podlaskie, pow. wysokomazowiecki z http://www.nid.pl/
- ↑ Sieć drodowa - Biuletyn Informacji Publicznej Starostwa Powiatowego w Wysokiem Mazowieckiem [online], bip.st.wysmaz.wrotapodlasia.pl [dostęp 2017-07-13] [zarchiwizowane z adresu 2018-12-03] (pol.).
- ↑ Teroplan S.A., Rozkład jazdy pks na przystanku Wnory-Wandy, gm. Kobylin-Borzymy rozkład jazdy » e-podroznik.pl, tel.: 703 402 802 [online], www.e-podroznik.pl [dostęp 2017-07-13] (pol.).