Wojciech Augustyński
Wojciech Augustyński (ur. 16 stycznia 1842 w Niecieczy, zm. 6 maja 1899 w Odporyszowie) – polski działacz społeczny i ludowy, uczestnik powstania styczniowego, c.k. urzędnik samorządowy, wójt Odporyszowa, ojciec budowniczych II Rzeczypospolitej.
| |
| Data i miejsce urodzenia |
16 stycznia 1842 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
6 maja 1899 |
| Miejsce spoczynku |
cmentarz parafialny w Odporyszowie |
| Zawód, zajęcie |
urzędnik austro-węgierski, gospodarz, cieśla |
| Narodowość |
polska |
| Wyznanie |
rzymskokatolickie |
| Rodzice |
Paweł Augustyński, Maria Luszowska |
| Małżeństwo |
Elżbieta Pytka |
Życiorys edytuj
Był synem Pawła Augustyńskiego i Marii z Luszowskich. Jako 21-letni młodzieniec przedarł się przez granicę z Kongresówką, aby walczyć w powstaniu styczniowym[1]. Po jego upadku ożenił się 18 lipca 1865 z Elżbietą z Pytków i osiadł w zakupionym majątku w Odporyszowie. Prowadził gospodarstwo rolne, składające się z ziemi uprawnej, łąki, pastwiska i lasu, o łącznej powierzchni ponad 70 mórg oraz zakład ciesielski. W latach 1866–1869 był świadkiem lotów miejscowego cieśli, rzeźbiarza i konstruktora Jana Wnęka[2]. Był wójtem Gminy Odporyszów.
Miał dziesięcioro dzieci, sześciu synów i cztery córki: Maria (1866–1952), Stanisław (1869–1949), Kunegunda (1870–1873), Antonina (1875–1898) po mężu Kożuch, Jan (1878–1943), Władysław (1880–1939), Marcin (1882–1965), Aniela (1885–1966) po mężu Luszowska, Józef (1887–1969), Zygmunt (1890–1959). Czterech synów ukończyło wyższe studia na uniwersytetech w Krakowie, Lwowie, Wiedniu i Berlinie, odgrywając następnie znaczącą rolę w życiu publicznym II Rzeczypospolitej: Stanisław Augustyński – urzędnik skarbowy w Sanoku, działacz ludowy, poseł na Sejm II RP; Jan Augustyński – profesor gimnazjalny, działacz polonijny w Gdańsku; Władysław Augustyński – sędzia Sądu Okręgowego w Katowicach, adwokat; Zygmunt Augustyński – dziennikarz, działacz Polskiego Państwa Podziemnego, więzień okresu stalinowskiego. Starsi braci byli doskonałym wzorem dla najmłodszego Zygmunta. Jego córka, Jadwiga Latoszyńska zauważa we wspomnieniach:
Była w tej rodzinie jakaś ambicja, jakieś pragnienie działania, jakieś plany i marzenia o przyszłości i wola ich realizacji [...]. W takiej rodzinie i w takiej atmosferze istniały warunki do zakiełkowania ambicji, pragnienia kształcenia się i wyrwania w szeroki świat, także w tym najmłodszym dziecku”[3].
Zmarł 6. maja 1899 po długiej chorobie, będącej następstwem wypadku przy budowie domu, w wyniku którego doznał uszkodzenia kręgosłupa i został sparaliżowany[4].
Upamiętnienie edytuj
Po wypadku ojca, Marcin Augustyński przerwał naukę na kursach handlowych, aby pomóc matce w prowadzeniu gospodarstwa. Elżbieta Augustyńska kontynuowała wysiłki męża na rzecz wykształcenia synów. Zmarła 17. sierpnia 1933 i została pochowana na cmentarzu w Odporyszowie. Wówczas gospodarstwo w całości przypadło Marcinowi Augustyńskiemu, zaś po jego śmierci w 1965 uległo parcelacji i ostatecznie zostało przejęte przez Skarb Państwa. W 1997 prawnuk Wojciecha, ks. Andrzej Augustyński z ojcem Kazimierzem odzyskał część rodzinnego majątku, a następnie w 2002 utworzył Fundację DEMOS. W ramach działalności statutowej, Fundacja stworzyła nowoczesny, wielofunkcyjny kompleks, do którego należą: dom dziecka, placówka dzienna dla dzieci oraz ogólnodostępne centrum sportowe z rozległą infrastrukturą. Na terenie ośrodka znajduje się budynek noszący imię "Wojciech"[4][5].
Genealogia edytuj
Przodkowie Wojciecha Augustyńskiego osiedlili się w Niecieczy prawdopodobnie w połowie XVII w., obejmując majątek ziemski z nadania Jana Kazimierza w uznaniu zasług w wojnie ze Szwedami. Jednym z bratanków Wojciecha Augustyńskiego był Marcin Augustyński z Otfinowa – działacz ludowy, promotor polityczny i przyjaciel Jakuba Bojki, opiekun Henryka Sucharskiego. W powieści Leona Kruczkowskiego pt. "Pawie pióra" (wyd. 1935) pojawia się jako Michał Augustyn.
Potomkami Wojciecha i Elżbiety Augustyńskich są m.in. wnukowie: Jerzy Augustyński, Jędrzej Augustyński, Adam Augustyński, Jadwiga Latoszyńska - dziennikarka, honorowa obywatelka Tarczyna, Władysław Augustyński - sybirak, autor wspomnień ze zsyłki na Syberię ("Droga Żelazna", wyd. 2019), Kazimierz Augustyński - działacz społeczny, prawnukowie: Jerzy Augustyński, Andrzej Augustyński, Tadeusz Kołodziej - urzędnik administracji skarbowej, praprawnukowie: Piotr Latoszyński - pianista, Michał Slezkin - artysta malarz, grafik, performer, Piotr Augustyński - urzędnik samorządowy w Tarnowie, Justyna Kołodziej-Kozub, Ewa Włoch - amerykańska menedżerka.
Zobacz też
Przypisy edytuj
- ↑ Stanisława Przybyszewska, Listy, Maria Urbanowicz (red.), wyd. pierwsze, t. Tom I, Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1978, str. 90, przypis nr 3.
- ↑ Kazimierz Przybysz, Z gazetą przez życie: Zygmunt Augustyński 1890–1959, Warszawa 2019, str. 14, ISBN 978-83-7901-192-6, OCLC 1182026744 [dostęp 2021-05-03].
- ↑ W monarchii Franciszka Józefa. Wielka wojna, [w:] Kazimierz Przybysz, Z gazetą przez życie: Zygmunt Augustyński 1890–1959, Warszawa 2019, str. 16, ISBN 978-83-7901-192-6, OCLC 1182026744 [dostęp 2021-05-03].
- ↑ a b Kazimierz Przybysz, Rozdział I. W monarchii Franciszka Józefa. Wielka wojna, [w:] Dorota Pasiak-Wąsik (red.), Z gazetą przez życie. Zygmunt Augustyński 1890–1959, wyd. I, Warszawa: Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego, 2019, s. 13–27, ISBN 978-83-7901-192-6.
- ↑ Kazimierz Przybysz, Zamiast zakończenia, [w:] Dorota Pasiak-Wąsik (red.), Z gazetą przez życie. Zygmunt Augustyński 1890–1959, wyd. I, Warszawa: Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego, 2019, s. 145–149, ISBN 978-83-7901-192-6.