Wyprawa w dwudziestolecie

Wyprawa w dwudziestolecie – antologia tekstów z dwudziestolecia międzywojennego w wyborze i z komentarzami Czesława Miłosza.

Wyprawa w dwudziestolecie

Autor	Czesław Miłosz
Typ utworu	publicystyka
Data powstania	1918–1939
Wydanie oryginalne
Miejsce wydania	Kraków
Język	polski
Data wydania	1999
Wydawca	Wydawnictwo Literackie

Antologia, określona przez autora „ogrodem wycinanek”, zawiera teksty z prasy międzywojennej, dokumenty historyczne, postanowienia traktatów pokojowych, protokoły z debat sejmowych i konferencji, memoriały i odezwy, publiczne przemówienia, ulotki rozrzucane po ulicach, zapisy w pamiętnikach, listy, a także artystyczne kreacje ówczesnej rzeczywistości w utworach literackich, pieśniach i legendach. Książka powstała w Krakowie w 1998 r. głównie w oparciu o zbiory Biblioteki Jagiellońskiej. Poszukiwania tekstów pod kierunkiem Miłosza dokonał doktorant polonistyki UJ Kamil Kasperek, który również spisał komentarze podyktowane przez sędziwego poetę.

We wstępie autor pisze:

Nie jestem historykiem i nie będę dawać przeglądu najważniejszych dat i wypadków ani tłumaczyć zawiłych problemów gospodarczych i narodowościowych. (…) Dzisiaj bez przesady można powiedzieć, iż tamta Polska jest krainą mityczną, słabo opisaną i rzadko zwiedzaną przez nowe pokolenia. (…) Zastanawiałem się, w jaki sposób prowadzić taką gawędę, i doszedłem do wniosku, że zamiast próby opisu posłużę się głosami ludzi, którzy wtedy żyli i uczestniczyli w codziennych zagadnieniach i wyzwaniach.

Najwięcej tekstów dotyczy spraw najbliższych poecie: wydarzeń w Wilnie oraz na ziemiach dawnego Wielkiego Księstwa Litewskiego. Najczęściej cytowane są pisma „Przegląd Wileński”, „Dziennik Wileński” oraz wileńskie „Słowo”. Na łamach książki pojawiają się m.in. nazwiska: Józefa Mackiewicza, Michała Birżiszki, Antona Łuckiewicza, ks. Wincentego Godlewskiego, Jakuba Wygodzkiego, prof. Mariana Zdziechowskiego oraz gen. Lucjana Żeligowskiego.

Tytuły rozdziałów

• Wstęp
• Wilno
• Wahania Piłsudskiego
• Lwów
• Wojna na wschodzie
• Traktat ryski
• Granice zachodnie
• Wczesne lata dwudzieste
• Na Wileńszczyźnie
• Żydzi – lata dwudzieste
• Stolica
• Wieś
• Robotnicy
• Administracja
• Sanacja
• W obliczu końca
• Ludzie

Wydania polskie

• Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1999, 2000, 2011

Przekłady na języki obce

• Išvyka į Dvidešimtmetį, Vilnius: Pasviręs pasaulis, 2003.

Recenzje i omówienia

• Adamczyk Arkadiusz, „Wyprawa w dwudziestolecie”, Czesław Miłosz, „Piotrkowskie Zeszyty Historyczne” 2001, t. 3, s. 314-316.
• (ar), Dwudziestolecie wg Miłosza, „Przekrój” 1999, nr 47, s. 38.
• Bagłajewski Arkadiusz, Dwugłos o literaturze nowej i najnowszej, „Język Polski w Szkole Średniej” 2000, nr 3, s. 107-108.
• Bagłajewski Arkadiusz, O dwudziestoleciu inaczej, „Język Polski w Szkole – Gimnazjum” 2000, nr 3, s. 107-108.
• Bąkowski Andrzej, Miłosz i Odojewski, „Palestra” 2000, nr 2-3, s. 83-86.
• Dąbrowski Andrzej Józef, Aby mit nie przesłonił prawdy, „Przegląd Polski (Polish Review) 2000, nr z 14 I, s. 2, 15.
• E.S., Polemika z oleodrukiem. „Wyprawa w dwudziestolecie” z Czesławem Miłoszem, „Przegląd Polski (Polish Review) 1999, nr z 29 X, s. 3.
• Faron Bolesław, Dwudziestolecie odbrązowione, „Nowa Polszczyzna” 2000, nr 1, s. 57-59.
• Faron Bolesław, „Ruch Literacki” 2000, z. 2, s. 262-264.
• J.J.M., „Biuletyn Historii Pogranicza” 2000, nr 1, s. 121.
• Korkozowicz Jerzy, Była naprawdę, „Głos Nauczycielski” 1999, nr 51, s. 11.
• Kozik Ryszard, Radłowska Renata, Kolejka do Miłosza, „Gazeta Wyborcza” 1999, nr 250, s. 16.
• Majcherek Janusz A., Arkadia mniemana (Na marginesach książki Czesława Miłosza „Wyprawa w Dwudziestolecie”), „Plus Minus” 1999, nr 50, s. 1, 6.
• Majchrowski Jacek M., Kij w mrowisko. Dwugłos o „Wyprawie w Dwudziestolecie” Czesława Miłosza, „Tygodnik Powszechny” 2000, nr 1, s. 15.
• Masłoń Krzysztof, Poeta pamięta..., „Magazyn Literacki’ 1999, nr 11, s. 3-4.
• Michalski Cezary, 20-lecie wg Miłosza, „Życie” 1999, nr 265, s. 2.
• Myszkowski Krzysztof, Ogród wycinków, „Kwartalnik Artystyczny” 1999, nr 4, s. 188-189.
• Osica Janusz, Książki, które warto znać, „Wiadomości Historyczne” 2000, nr 1, s. 59.
• Rodak Paweł, Bliskie i dalekie dwudziestolecie, „Znak” 2000, nr 7, s. 112-118.
• Romanowski Andrzej, Ostatni, co tak poloneza wodzi, „Dekada Literacka” 1999, nr 11-12, s. 1, 11.
• Sadecki Jerzy, Podróż z emocjami, „Rzeczpospolita” 1999, nr 250, s. 10.
• Skaradziński Bohdan, Czarne i białe, „Nowe Książki, 2000, nr 1, s. 25.
• Stawiarska Agnieszka, Kij w mrowisko, „Życie z Książkami” 1999, nr z 25 XI, s. 4.
• Urbanek Mariusz, „Odra” 2000, nr 2, s. 117-118.
• Wroczyński Tomasz, Niezwykła wyprawa Czesława Miłosza, „Biuletyn Informacyjny Biblioteki Narodowej” 1999, nr 4, s. 51-53.
• Wyka Marta, Dwadzieścia lat myśliwego. Dwugłos o "Wyprawie w Dwudziestolecie" Czesława Miłosza, „Tygodnik Powszechny” 2000, nr 1, s. 15.
• Zaleski Marek, Tamten kraj, „Gazeta Wyborcza” 1999, nr 264, s. 16.
• Zapert Tomasz Zbigniew, Subiektywny podręcznik historii, „Życie” 1999, nr 257, s. 8.
• Zaworska Helena, Ciężar wolności, „Książki. Gazeta” 1999, nr 10, s. 4-5.

Bibliografia

• Agnieszka Kosińska, Jacek Błach, Kamil Kasperek, Czesław Miłosz. Bibliografia druków zwartych, Kraków: Krakowskie Towarzystwo Edukacyjne – Oficyna Wydawnicza AFM; Warszawa: Instytut Dokumentacji i Studiów nad Literatura Polską. Oddział Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza, 2009, s. 239-241.

Linki zewnętrzne

• Helena Zaworska – Ciężar wolności
• Rafał Kuzak – „Wyprawa w Dwudziestolecie” – recenzja
• Elenoir – Wyprawa w dwudziestolecie
• Katarzyna Nowicka – Dwadzieścia lat Miłosza. mgzn.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-30)].