Wikipedia

Zaroślak ekwadorski

gatunek małego ptaka z rodziny pasówek

Zaroślak ekwadorski[3][4] (Atlapetes pallidiceps) – gatunek małego ptaka z rodziny pasówek (Passerellidae). Jest endemitem Ekwadoru. Jest uznawany za gatunek zagrożony[2][5][6]. Zaroślak ekwadorski nie był spotykany od końca lat sześćdziesiątych do końca lat dziewięćdziesiątych XX w. Istniały wielkie obawy, że gatunek wymarł, jednak w 1998 roku został zaobserwowany przez Nielsa Krabbego na niewielkim obszarze w dolinie Yunguilla w prowincji Azuay w Ekwadorze[7][8]. W 1999 roku utworzono rezerwat Yunguilla, który obecnie jest jedynym stanowiskiem występowania zaroślaka ekwadorskiego[5].

Zaroślak ekwadorski
Atlapetes pallidiceps[1]
(Sharpe, 1900)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

wróblowe

Podrząd

śpiewające

Rodzina

pasówki

Rodzaj

Atlapetes

Gatunek

zaroślak ekwadorski

Synonimy
  • Buarremon pallidiceps Shape, 1900
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]

Zasięg występowania
Mapa występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Systematyka edytuj

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał Richard Bowdler Sharpe, nadając mu nazwę Buarremon pallidiceps[9]. Opis ukazał się w 1900 roku w Bulletin of the British Ornithologists’ Club[9][10]. Autor jako miejsce typowe wskazał „Oña” w Ekwadorze[10]. W 1938 roku Charles Hellmayr uściślił, że chodzi o Guishapa w lokalizacji o nazwie Oña w prowincji Azuay[9][11]. IOC nie wyróżnia podgatunków[12].

Etymologia edytuj

  • Atlapetes: połączenie słowa Atlas z gr. πετης petēs – „lotnik” πετομαι petomai – „latać”[13].
  • pallidiceps: łac. pallidus – „blady”, łac. -ceps – „-głowy”[14].

Morfologia edytuj

Nieduży ptak z dosyć dużym, grubym u nasady dziobem w kolorze czarnym. Szczęka i żuchwa są lekko zakrzywione. Tęczówki od ciemnobrązowych do czerwonobrązowych. Nogi czarne. Ubarwienie podobne do nieco mniejszego zaroślaka białoskrzydłego. Głowa z wyraźnym wzorem bez czapeczki, u starszych samców prawie cała biaława, od nasady dzioba poprzez oko do karku przechodzi cienka ciemniejsza linia, od dzioba odchodzą także cienkie ciemniejsze "wąsy". Górne pokrywy skrzydeł ciemnoszare z brązowym odcieniem. Lotki ciemnoszare z jaśniejszymi brązowawymi obrysami, ostatnia lotka z niewielkim białawym obrzeżem. Ogon długi, niestopniowany, wszystkie sterówki w kolorze ciemnoszarym. Brzuch i dolna część piersi jasnoszare, w części środkowej bledsze. Samice i młodsze samce są bardziej brązowe z wierzchu, zaś spód ciała mają bardziej płowożółty; mają wyraźnie zmienne wybarwienie głowy (mniej lub bardziej ciemne), zwłaszcza w okolicach oczu, na policzkach i po bokach tylnej części korony. Osobniki młodociane są brązowe z delikatnymi smugami na bokach i piersiach, mają ciemną głowę, prawie czarniawą w okolicach oczu, zaś środek korony jest jednolicie rdzawy[5][15].

Długość ciała z ogonem 16,5 cm, masa ciała około 35 g[5][15].

Zasięg występowania edytuj

Zaroślak ekwadorski występuje tylko na jednym stanowisku w dolinie Yunguilla w południowym Ekwadorze. Zazwyczaj występuje na wysokościach 1650–2100 m n.p.m.[15][16][2]

Ekologia edytuj

Zaroślak ekwadorski jest gatunkiem endemicznym. Jego głównym habitatem są strome zbocza z krzewami, małymi drzewami, kępami bambusów z rodzaju Chusquea, trawiaste otwarte tereny charakterystyczne dla zarośniętych osuwisk z licznymi stanowiskami trawy Melinis minutiflora. Jest gatunkiem wszystkożernym. W okresie suchym żywi się głównie owadami i gąsienicami, a także owocami i nasionami różnych roślin z rodzajów Acnistus, jeżyna, pokrzywiec, psianka, morwa, heliotrop, rdest i nasionami traw. W żołądkach badanych osobników stwierdzono występowanie piasku (dochodzące do połowy ich objętości)[5]. Żeruje bezpośrednio na ziemi lub do 2 m nad nią, sporadycznie do 4 m. Występuje zazwyczaj pojedynczo, w okresie suchym w niewielkich grupach[5].

Rozmnażanie edytuj

Rozmnaża się w porze deszczowej, głównie w okresie od ostatniego tygodnia lutego do połowy marca, zaobserwowano także lęgi w kwietniu i początku maja, ale są to wtórne lęgi po utracie pierwszego chowu[5]. Gniazdo zaroślaka ekwadorskiego ma kształt otwartej miseczki, jest używane tylko raz. Zbudowane jest głównie ze źdźbeł traw, czasami z części bambusa. Umieszczane jest niewysoko nad ziemią do około 2 m, w krzakach, niskich drzewach lub stanowiskach bambusa. W lęgu zazwyczaj 2–3 jaja, rzadko jedno. Okres inkubacji 11–17 dni. Młode są karmione przez oboje rodziców w gnieździe przez okres 10–14 dni, potem przebywają w niewielkiej od niego odległości. Młode przebywają z rodzicami około 2 miesięcy, ale czasami dłużej, nawet do prawie roku[15][5].

Status edytuj

W 1988 roku zaroślak ekwadorski wpisany został do Czerwonej księgi gatunków zagrożonych IUCN jako K*, czyli gatunek prawdopodobnie w jakimś stopniu zagrożony, ale niedostatecznie poznany i będący w trakcie oceny[17]. Od 1994 był uważany za gatunek krytycznie zagrożony (Critically Endangered), a od 2011 klasyfikowany jest jako gatunek zagrożony. Zasięg występowania zaroślaka ekwadorskiego według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje tylko 36 km²[16]. Liczebność populacji jest szacowana na 160–226 dorosłych osobników. BirdLife International uznaje trend liczebności populacji za stabilny[16].

W 1998 roku Fundación de Conservación Jocotoco zakupiła ziemię i utworzyła na niej rezerwat Yunguilla w celu ochrony ostatniego znanego siedliska zaroślaka ekwadorskiego. Jak się wkrótce okazało, największym zagrożeniem dla zaroślaka ekwadorskiego jest starzyk granatowy, będący pasożytem lęgowym. Od 2003 roku w rezerwacie Yunguilla prowadzony jest odstrzał starzyka granatowego, co pozytywnie wpłynęło na powolny wzrost populacji zaroślaka ekwadorskiego[18]. Utworzenie rezerwatu oraz zredukowanie na jego obszarze populacji starzyka granatowego spowodowało więcej niż podwojenie populacji tego zaroślaka[7]. W latach 1999–2009 liczba zaobserwowanych terytoriów zajmowanych przez zaroślaka ekwadorskiego wzrosła z 24 do 113 i od tego czasu utrzymuje się na stałym poziomie[5].

Przypisy edytuj

  1. ↑ Atlapetes pallidiceps, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ a b c Atlapetes pallidiceps, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  3. ↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 378, 1999. 
  4. ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: PASSERELLIDAE Cabanis & Heine, 1850-51 - PASÓWKI - NEW WORLD SPARROWS AND ALLIES (Wersja: 2022-05-16. [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-07-02].
  5. ↑ a b c d e f g h i Niels Krabbe & Mery Juiña: Pale-headed Brushfinch Atlapetes pallidiceps, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. T.S. Schulenberg) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2022-07-02]. (ang.).
  6. ↑ HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 6 [online], grudzień 2021 [dostęp 2022-07-02].
  7. ↑ a b YUNGUILLA. FUNDACIÓN JOCOTOCO, 2022. [dostęp 2022-07-02]. (ang.).
  8. ↑ Agreda, A., Krabbe, N. & Rodríguez, O.. Pale-headed Brush Finch Atlapetes pallidiceps is not extinct. „Cotinga”. 11, s. 50–54, 1999. 
  9. ↑ a b c Denis Lepage: Pale-headed Brush-Finch Atlapetes pallidiceps (Sharpe, 1900). Avibase. [dostęp 2022-07-02]. (ang.).
  10. ↑ a b R. Sharpe, Bulletin of the British Ornithologists' Club No. LXXIV [Description of new species of birds in the collection of the British Museum], „Bulletin of the British Ornithologists' Club”, 11, Londyn: R. H. Porter, 1901, s. 2 (łac. • ang.).
  11. ↑ C.E. Hellmayr, Catalogue of Birds of the Americas and the Adjacent Islands in Field Museum of Natural History, PART XI, Ploceidae - Catamblyrhynchidae - Fringillidae, „Zoological Series”, 13, Chicago: Field Museum of Natural History, 1938, s. 411 (ang.).
  12. ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): New World sparrows, bush tanagers. IOC World Bird List (v12.1). [dostęp 2022-07-02]. (ang.).
  13. ↑ Atlapetes, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-06-19] (ang.).
  14. ↑ pallidiceps, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-07-02] (ang.).
  15. ↑ a b c d Josep del Hoyo, Andrew Elliott & David Christie (red.): Handbook of the Birds of the World. T. 16: Tanagers to New World Blackbirds. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 590–591. ISBN 978-84-96553-78-1. (ang.).
  16. ↑ a b c Pale-headed Brush-finch Atlapetes pallidiceps, Data table and detailed info. BirdLife International, 2022. [dostęp 2022-07-02]. (ang.).
  17. ↑ 1988 IUCN red list of threatened animals. 1988. [dostęp 2022-07-04]. (ang.).
  18. ↑ Niels Krabbe, Mery Juiña, Aldo Fernando Sornoza. Marked population increase in Pale-headed Brush-finchin response to cowbird control. „Journal für Ornithologie = Journal of Ornithology”. 152 (2), s. 219–222, 2010. Springer Verlag. 

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zaroślak_ekwadorski&oldid=70978062”