Zdenka Braunerová
Zdenka Braunerová, właśc. Zdislava Rosalia Augusta Braunerová (ur. 9 kwietnia 1858 w Pradze, zm. 23 maja 1934 tamże) – czeska graficzka, ilustratorka i malarka.
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Narodowość |
czeska |
| Alma Mater | |
| Dziedzina sztuki |
grafika, ilustracja, malarstwo |
| |
Życiorys edytuj
Urodziła się 9 kwietnia 1858 roku w Pradze[1]. Podczas chrztu nadano jej imiona Zdislava Rosalia Augusta[2]. Jej ojcem był polityk František Augustín Brauner[2], a matką pochodząca z niemieckiego mieszczaństwa Augusta z domu Neumann[3]. Jej brat Bohuslav Brauner został chemikiem[4]. Jej pierwszymi nauczycielami malarstwa byli Amálie Mánesová, Soběslav Pinkas i Antonín Chittusi[5]. Wielokrotnie wyjeżdżała do Paryża, gdzie mieszkała jej siostra, która wyszła za mąż za francuskiego pisarza Elémira Bourgesa[1]. W 1881 roku oraz w latach 1885–1893 pobierała nauki w paryskiej Akademii Colarossiego[5]. Inspirowała się także twórczością barbizończyków[3], z którymi nawiązała kontakt[1]. Malowała pejzaże[1].
Po raz pierwszy zaprezentowała publicznie swe malarstwo[2] w 1890 roku, podczas wystawy kobiecej[5] w Champs Elysées[2]. Brała regularny udział w Salonach paryskich i wystawach w praskim Rudolfinum[5]. Odegrała kluczową rolę w przybliżeniu francuskiej sztuki współczesnej czeskim artystom, przedstawiając im twórczość m.in. Auguste’a Rodina i Odilon Redona[1]. W latach 1896–1906 należała do czeskiego Towarzystwa Sztuk Plastycznych Mánes, z którego została wydalona za niesubordynację, po czym była członkinią związku Hollar[5].
Pod koniec lat 90. XIX wieku skupiła się na tworzeniu grafik[3], szczególnie w technice akwaforty[3]. Głównym tematem jej prac były widoki starej Pragi takie jak Maltézský plácek[1], które chciała uchwycić w ich dawnej formie, przed zmianami wprowadzanymi przez asanację praską[3]. Wraz z Vilémem Mrštíkiem starała się powstrzymać przebudowę starego miasta[3].
Z początkiem XX wieku zaczęła intensywnie pracować nad szatą graficzną czeskich publikacji[3]. Była jedną z kluczowych osobistości promujących książkę jako dzieło sztuki na ziemiach czeskich[6], wywarła znaczący wpływ na nową szatę graficzną czeskich książek[3]. Pod wrażeniem działalności brytyjskich wydawnictw i pracy Williama Morrisa, zaczęła czerpać z tradycji czeskiej grafiki renesansowej i barokowej[6]. Inspirowała się także twórczością ludową z regionu Słowacko[3]. Tworzyła charakterystyczne bordiury, winiety tytułowe i inicjały[6]. Szczególne znaczenie miał jej projekt i ilustracje książki Pohádka máje autorstwa Mrštíka[1]. Zaprojektowała także m.in. szatę graficzną magazynu „Moderní revue”[3]. W swych projektach mistrzowsko łączyła projektowanie graficzne z typografią[6]. W 1927 roku w bibliotece Muzeum Sztuki Dekoracyjnej w Pradze odbyła się wystawa jej grafik książkowych[5].
Oprócz malarstwa i grafiki, zajmowała się dodatkowo projektowaniem szkła użytkowego i dekoracyjnego[2], malowała także na szkle[3].
Należała do praskich środowisk artystycznych, przyjaźniąc się w szczególności z poetą Juliusem Zeyerem, krytykiem Františkiem Xaverem Šaldą i rzeźbiarzem Františkiem Bílekiem, którego wspierała duchowo i materialnie w początkach jego kariery[3]. Utrzymywała bliskie kontakty także z artystami młodszych generacji, takimi jak Miloš Marten, czy francuski literat Paul Claudel[3]. Otoczyła opieką młodego malarza Jana Zrzavego, któremu zorganizowała pierwszą wystawę[3].
Zmarła 23 maja 1934 roku w Pradze[1].
Jej imieniem nazwano planetoidę (5583) Braunerová, którą odkrył Antonín Mrkos[7].
Galeria edytuj
-
Tiché údolí v Roztokách, obraz olejny, 1886 -
Tichá Voda, obraz -
Ilustracja w książce Pohádka máje autorstwa Viléma Mrštíka, 1897 -
Okładka pracy Bestia triumphans autorstwa Viléma Mrštíka, 1897 -
Večer nad Kampou, grafika -
Dvě mýtické postavy, grafika, 1908 -
Strona tytułowa dzieła Paula Claudela w czeskim wydaniu, 1910
_-_Tich%C3%A1_Voda.jpg)
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g h Petr Wittlich, Braunerová [née Braun], Zdenka, [w:] Grove art online, Oxford: Oxford University Press, 1998, ISBN 1-884446-05-1 (ang.).
- ↑ a b c d e Zdenka Braunerová [online], abart [dostęp 2021-05-01] (cz.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n Stanislav Boloňský, Zdenka Braunerová [online], Roztoky.com, 26 października 2019 [dostęp 2021-05-01] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-26] (cz.).
- ↑ J. H., Prof. Bohuslav Brauner, „Nature”, 135 (3413), 1935, s. 497–498, DOI: 10.1038/135497a0, ISSN 1476-4687 (ang.).
- ↑ a b c d e f Braunerová Zdenka [online], Výtvarné umělkyně [dostęp 2021-05-01] (cz.).
- ↑ a b c d Devana Pavlik, Braunerová, Zdenka (1858–1934) Czech painter and graphic artist, [w:] The Oxford Companion to the Book, Michael F. Suarez, S.J. Woudhuysen, H.R. Woudhuysen (red.), Oxford: Oxford University Press, 2010, ISBN 978-0-19-957014-0 (ang.).
- ↑ 5583 Braunerova (1989 EY1) w bazie Jet Propulsion Laboratory (ang.)