Wikipedia

Zjazd Górski w Sanoku

Zjazd Górski w Sanoku (także jako Zjazd Ziem Górskich i Święto Gór) – ogólnopolski zjazd przedstawicieli ludów góralskich, zamieszkujących obszary karpackie II Rzeczypospolitej, zorganizowany w Sanoku w dniach 14–17 sierpnia 1936.

Odznaka zjazdowa
Pamiątka zjazdowa
Pamiątka zjazdowa

W czerwcu 1936 zarząd wykonawczy komitetu „Święto Gór” podjął decyzję, że Zjazd Górski w 1936 odbędzie się w Sanoku w dniach 14–18 sierpnia 1936 (ponadto zdecydowano, że wielkie imprezy tego typu – na wzór zjazdu w Zakopanem w 1935 – będą odbywać się odtąd co dwa lata)[1][2].

Zjazd Górski w Sanoku stanowił kontynuację imprezy pod nazwą „Święto Gór” z 1935, które zostało zorganizowane z inicjatywy Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego, Związku Podhalan oraz Towarzystwa Przyjaciół Huculszczyzny i zgromadziło w Zakopanem ok. 30 000 uczestników[3]. Ponadto wcześniej zorganizowano w Polsce „Święto Huculszczyzny”.

W 1936 Komitet „Święta Gór” postanowił, iż następny Zjazd Górski odbędzie się w Sanoku[4]. Przewodniczącym Komitetu Głównego został gen. Tadeusz Kasprzycki, zastępcą płk. Aleksander Bobkowski, wśród członków był m.in. wojewoda lwowski Władysław Belina-Prażmowski, przewodniczącym wydziału wykonawczego został Kazimierz Zaczek, wiceprzewodniczącym Franciszek Znamirowski, a wśród członków był płk. Zygmunt Cšadek, zaś w sanockim komitecie zasiedli m.in. starosta Wojciech Bucior, wicestarosta Józef Trznadel, burmistrz Jan Rajchel, wiceburmistrz Maksymilian Słuszkiewicz, Roman Wajda, Antoni Dorosz, Bolesław Skwarczyński, mjr Jan Matuszek, Ludwik Jasiński, Franciszek Moszoro[5]. Współorganizatorami Zjazdu były Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Sanockiej i 2 Pułk Strzelców Podhalańskich stacjonujący w Sanoku[6]. Do organizacji Zjazdu przyczynił się sanocki oddział Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego, do którego reaktywacji działalności przyczynił się Izydor Wagner, starosta powiatu sanockiego[7], urzędujący do stycznia 1936[8].

Zjazd odbył się w Sanoku w dniach 14–17 sierpnia 1936. Uczestniczyli w nim przedstawiciele górali z całego obszaru ówczesnej II Rzeczypospolitej[9]. Reprezentowane były regiony: łemkowski, orawski, limanowsko-sądecki, żywiecko-śląski, spiski, huculski, podhalański. Na zjeździe obecni byli przedstawiciele polskich i ruskich górali, w tym Łemkowie, Bojkowie, Huculi i górale z grupy samborskiej.

Symbolicznym zainicjowaniem zjazdu było rozpalenie ognisk na podsanockich wzgórzach wieczorem 14 sierpnia 1936. Drugi dzień, 15 sierpnia rozpoczął się od pobudki, wykonanej przez orkiestry sześciu ówczesnych pułków podhalańskich, następnie została odprawiona msza święta polowa, po której odbyła się uroczysta defilada uczestników zjazdu. W jego trakcie odbyły się także m.in. kiermasz, jarmark, festyn, zabawy ludowe, konkurs orkiestr pułków podhalańskich zakończony festiwalem orkiestr[10], wieczornica prezentująca tańce, pieśni i obrazy sceniczne oparte na zwyczajach ludowych przedstawicieli zjazdu, występy, odczyty, wystawy, zjazd automobilowy, wzlot balonowy (balony „Sanok” i „Mościce”, wykonane w sanockiej fabryce), parada kolorowych łodzi, puszczanie wianków na Sanie; ponadto ekspozycje przygotowało Muzeum Ziemi Sanockiej, został otwarty fragment drogi Komańcza-Jaśliska o długości 24 km[11], odbywały się wycieczki turystyczne i zwiedzanie ziemi sanockiej[12]. W ostatnim dniu Zjazdu odbyło się „Święto Pracy” w okolicach Załuża (w tym czasie oddano do użytku drogę Załuż-Monasterzec[13]; inicjatorem budowy dróg w tym czasie był Jan Nepomucen hr. Potocki).

Imprezy odbywały się na terenie obecnej dzielnicy Błonie, w Domu Żołnierza Polskiego, w parku miejskim, na obiektach Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku, na stadionie miejskim.

Wśród gości zjazdu byli: gen. Tadeusz Kasprzycki, wojewoda lwowski Władysław Belina-Prażmowski[13], Jan Parandowski, Gustaw Morcinek, Tadeusz Sulimirski[14].

Zjazd stanowił promocję Sanoka i ziemi sanockiej. Był największą imprezą i wydarzeniem okresu międzywojennego w Sanoku[15][16]. Z tej okazji wydano publikację pt. Przewodnik po Sanoku i Ziemi Sanockiej autorstwa Edmunda Słuszkiewicza[17][18][19][20][21]. Organizacja zjazdu w Sanoku przyczyniła się do zwrócenia uwagi na miasto i jego okolice, także w kontekście m.in. nieuwzględnienia go w dotychczasowych planach rozwoju regionu. Zjazd przyczynił się do integracji ludów górskich i szerszego włączenia się ich przedstawicieli w życie społeczne kraju. Zjazd odwiedziło ok. 20 tys. uczestników[13]. Na czas imprezy wprowadzono w regionie zniżki na przejazdy kolejowe[22][23]. Podczas zjazdu wyłoniła się inicjatywa, która zaowocowała powstaniem Związku Ziem Górskich[13][24]. Jako wyraz uznania ze strony urzędników dla wysokiego poziomu organizacji, do Rady Naczelnej Związku Ziem Górskich został wybrany burmistrz Jan Rajchel[25]. W odpowiedzi sanoccy organizatorzy wydali pamiątkowe odznaki i przekazali gen. Tadeuszowi Kasprzyckiemu postulaty miasta dotyczące sądu okręgowego i liceum. W 1938 Rada Miasta otrzymała odznakę honorową od 2 Pułku Strzelców Podhalańskich.

Celem upamiętnienia wydarzenia Miejska Biblioteka Publiczna im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku zorganizowała w dniach od 19 sierpnia do 30 września 2016 w swojej siedzibie wystawę pt. „Zjazd Górski. Sanok 1936 – Sanok 2016”[26]. W nawiązaniu do Zjazdu Górskiego został zorganizowany w Sanoku II Zjazd Karpacki „Karpaty – Góry Kultury” w dniach 24–28 sierpnia 2016[27].

Przypisy edytuj

  1. ↑ Tegoroczne „Święto Gór” w Sanoku. „Wschód. Prasowa Agencja Informacyjna”, s. 2, nr 1202 z 16 czerwca 1936. 
  2. ↑ Zjazd górski w Sanoku. „Głos Stanu Średniego”, nr 15 z 4 sierpnia 1936. 
  3. ↑ Franciszek Znamirowski: Program Zjazdu Górskiego w Sanoku 1936 r. 14–17 sierpnia. Warszawa: 1936, s. 3-8.
  4. ↑ Święto gór w Sanoku. „Wschód”, s. 5, nr 15 z 20 czerwca 1936. 
  5. ↑ Franciszek Znamirowski: Program Zjazdu Górskiego w Sanoku 1936 r. 14–17 sierpnia. Warszawa: 1936, s. 9.
  6. ↑ Sztandar dla 21. batalionu logistycznego. dziennikzbrojny.pl, 2 października 2012. [dostęp 2014-05-24].
  7. ↑ Jerzy Kapłon: Zarys historii Oddziału Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego w Sanoku. cotg.pttk.pl. [dostęp 2015-06-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-05)].
  8. ↑ Kronika miejska. „Gazeta Lwowska”, s. 2, nr 16 z 22 stycznia 1936. 
  9. ↑ Andrzej Romaniak: Sanok. Fotografie archiwalne – Tom II. Wydarzenia, uroczystości, imprezy. Sanok: Muzeum Historyczne w Sanoku, 2011, s. 7. ISBN 978-83-60380-30-7.
  10. ↑ Festiwal orkiestr pułków strzelców podhalańskich w Sanoku. „Orkiestra”. 7-8 (70-71), s. 103–104, 1936. 
  11. ↑ Drugi dzień Święta Gór. „Gazeta Lwowska”, s. 2, nr 187 z 18 sierpnia 1936. 
  12. ↑ Andrzej Romaniak: Sanok. Fotografie archiwalne – Tom II. Wydarzenia, uroczystości, imprezy. Sanok: Muzeum Historyczne w Sanoku, 2011, s. 10–12. ISBN 978-83-60380-30-7.
  13. ↑ a b c d Zamknięcie Zjazdu Górskiego. „Gazeta Lwowska”, s. 2, nr 188 z 19 sierpnia 1936. 
  14. ↑ Halina Piasecka-Wilczyńska. Aleksander Rybicki. „Materiały Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku”, s. 10, nr 28 z 1984. Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku. 
  15. ↑ 80 lat tradycji – od Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego do Polskiego Towarzystwa Turystyczno – Krajoznawczego. g2.sanok.pl. [dostęp 2014-05-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (4 października 2013)].
  16. ↑ Towarzystwo Przyjaciół Sanoka i Ziemi Sanockiej. tpsizs.sanok.biz. [dostęp 2014-05-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (25 maja 2014)].
  17. ↑ Przewodnik po Sanoku i Ziemi Sanockiej. Miejsce Piastowe: 1936.
  18. ↑ „Zjazd Górski” – Sanok 14–17 sierpnia 1936 roku. Największa impreza kulturalna w dziejach miasta w okresie II Rzeczypospolitej. „Co słychać?”, s. 11, nr 3 (11) – marzec 2000. Polskie Towarzystwo Tatrzańskie. 
  19. ↑ Edward Zając: Szkice z dziejów Sanoka. Sanok: Miejska Biblioteka Publiczna im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 1998, s. 234. ISBN 83-909787-0-9.
  20. ↑ Edward Zając: Środowisko kulturalne, Pomiędzy wojnami światowymi 1918-1939. W: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka. Kraków: Secesja, 1995, s. 623. ISBN 83-86077-57-3.
  21. ↑ Pierwszy przewodnik po Sanoku. „Tygodnik Sanocki”, s. 1, 4, nr 32 (196) z 11 sierpnia 1995. 
  22. ↑ Przed „Zjazdem Górskim” w Sanoku. „Kurier Warszawski”, s. 8, nr 203 z 26 lipca 1936. 
  23. ↑ Zniżki kolejowe na Zjazd Górski w Sanoku. „Warszawski Dziennik Narodowy”, s. 4, nr 214 z 6 sierpnia 1936. 
  24. ↑ Związek Ziem Górskich. z-ne.pl. [dostęp 2014-05-24].
  25. ↑ Marek Drwięga. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990. Samorząd miejski Sanoka w latach 1918–1939. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”, s. 57, Sanok: 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X. 
  26. ↑ Miejska Biblioteka Publiczna w Sanoku zaprasza na wystawę „Zjazd Górski. Sanok 1936-Sanok 2016″. esanok.pl, 2016-08-10. [dostęp 2016-08-23].
  27. ↑ Karpackie szlaki zeszły się w Sanoku. sanok.pl, 2016-09-02. [dostęp 2016-09-08].

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zjazd_Górski_w_Sanoku&oldid=70435157”