Żandarmeria
Żandarmeria (z fr. gens d’armes „zbrojni”)[1] – mundurowa formacja policyjna pełniąca różne funkcje w zależności od systemu danego państwa. Najczęściej nazwa ta odnosi się do policji wojskowej działającej wewnętrznie w strukturach sił zbrojnych, bądź wyodrębnionej formacji policji ogólnopaństwowej przeznaczonej do działań na terenach wiejskich. Dawniej żandarmerią określano francuską ciężką jazdę z XV-XVIII wieku[2].
Żandarmeria (policja wojskowa) Edytuj
Żandarmeria wojskowa jest specjalną formacją powoływaną do utrzymania porządku wewnętrznego i dyscypliny wojskowej oraz bezpieczeństwa publicznego w wojsku, jak również innych funkcji policyjnych, np. ścigania przestępców, m.in. dezerterów, prowadzenia dochodzeń i śledztw w sprawach karnych, konwojowania osób zatrzymanych[3]
Formacje istniejące współcześnie Edytuj
- Europejskie Siły Żandarmerii (ang. European Gendarmerie Force) międzynarodowa organizacja Unii Europejskiej
- Karabinierzy (wł. Carabinieri) we Włoszech, będący także policją ogólnopaństwową
- Korpus Policji Wojskowej (ang. Military Police Corps) w Armii Stanów Zjednoczonych
- Królewska Policja Wojskowa (ang. Royal Military Police) w Brytyjskich Siłach Zbrojnych od 1885 r.
- Policja Wojskowa Kanadyjskich Sił Zbrojnych (ang. Canadian Forces Military Police)
- Królewski Australijski Korpus Policji Wojskowej (ang. Royal Australian Corps of Military Police)
- Strzelcy Polowi (niem. Feldjäger) w RFN, od 1955 r.,
- Policja Wojskowa Łotewskich Sił Zbrojnych (łot. Militārā policija) w Łotewskich Siłach Zbrojnych
- Żandarmeria Wojskowa w latach 1919–1945 w Wojsku Polskim II Rzeczypospolitej i Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie, od 1990 w Siłach Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej
- Żandarmeria Wojskowa Parany w Brazylii, od 1854
Formacje historyczne Edytuj
- Żandarmeria Polowa (niem. Feldgendarmerie) w Niemczech, w latach 1866–1945
- Kempeitai i Tokkeitai w Japonii, w latach 1881–1945
- Wijśkowa Polowa Żandarmerija w Ukraińskiej Powstańczej Armii
- Wojskowa Służba Wewnętrzna w Siłach Zbrojnych Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w latach 1957–1990
Żandarmeria (policja wiejska) Edytuj
Żandarmeria jako część policji przeznaczona jest do realizacji zadań utrzymania porządku na obszarach wiejskich, a zakres jej uprawnień oraz sposób funkcjonowania określany jest przez prawodawstwo danego państwa.
Formacje istniejące współcześnie Edytuj
- Karabinierzy (wł. Carabinieri) oraz Guardia di Finanza we Włoszech, będący także policją wojskową
- Trupele de Carabinieri w Mołdawii
- Żandarmeria Narodowa (fr. Gendarmerie nationale) we Francji
- Gwardia Obywatelska (hiszp. Guardia Civil) w Hiszpanii
- Narodowa Gwardia Republikańska (port. Guarda Nacional Republicana) w Portugalii
- Żandarmeria rumuńska (rum. Jandarmeria Română) w Rumunii
- Żandarmeria serbska (serb. Žandarmerija / Жандармерија) w Serbii
Formacje historyczne Edytuj
- Samodzielny Korpus Żandarmów (ros. Отдельный корпус жандармов) w Imperium Rosyjskim, w latach 1836–1917, którego V Okręg obejmował terytorium Królestwa Kongresowego
- Żandarmeria Krajowa byłej Dzielnicy Pruskiej w latach 1919–1920 w Wielkopolsce
- Żandarmeria Czechosłowacka (cz. Československé četnictvo) w Czechosłowacji w latach 1920–1939
- Żandarmeria grecka (gr. Ελληνική Χωροφυλακή) w Grecji w latach 1833–1984
- Żandarmeria niemiecka (niem. Gendarmerie) w Niemczech w latach 1936–1945
- Żandarmeria NDH (chorw. Oružničtvo NDH) w Niepodległym Państwie Chorwackim, w latach 1941–1945
- Żandarmeria Federalna (niem. Bundesgendarmerie) w Austrii w latach 1849–2005
Zobacz też Edytuj
Przypisy Edytuj
- ↑ Słownik Języka Polskiego.
- ↑ żandarmeria, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2023-08-18].
- ↑ Mała Encyklopedia Wojskowa, tom III (R – Ż), Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1971, wyd. I, s. 644.