40,6 cm Schnellladekanone C/34
40,6 cm Schnellladekanone C/34 (nieoficjalna nazwa: Adolfkanone – działo Adolf) – niemiecka armata okrętowa przeznaczona dla projektowanych pancerników typu H, ostatecznie użyta w bateriach obrony wybrzeża.
 Armata z baterii Lindemann na Wale Atlantyckim | |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent | |
| Rodzaj | |
| Historia | |
| Prototypy |
1934 |
| Produkcja seryjna |
1939 – 1941 |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Kaliber |
406 mm |
| Długość lufy |
19750 mm |
| Donośność |
45 000 m (maksymalna) |
| Prędkość pocz. pocisku |
850 m/s |
| Masa |
323 000 kg (całkowita – działo wraz z wieżą) |
| Szybkostrzelność |
30 strz./h |
Historia edytuj
W 1934 roku w zakładach Friedrich Krupp AG opracowano prototyp armaty okrętowej kal. 406 mm oznaczony jako 40.6 cm SK C/34, która miała znaleźć się na wyposażeniu niemieckich pancerników. W związku z tym, że do uzbrojenia budowanych w tym czasie pancerników typu Scharnhorst i Bismarck użyto dział mniejszego kalibru, wycofano się z tego projektu.
Ostatecznie produkcja dział rozpoczęła się w styczniu 1939 roku na potrzeby pancerników typu H, a w 1940 roku uznana została za priorytetową. Rezygnacja z budowy pancerników typu H przerwała w listopadzie tego roku prace nad działami[1]. Wytworzone w tym czasie i odpowiednio przebudowane działa zostały przeznaczone do obrony wybrzeża.
Użycie bojowe edytuj
W 1940 roku z trzech dział utworzono baterię Schleswig Holstein, która została umieszczona na Helu (w obrębie przedwojennych fortyfikacji Rejonu Umocnionego). Krótko po próbach ogniowych w 1941 roku bateria została zlikwidowana. Jej działa zostały skierowane do Francji, gdzie utworzono w 1942 roku baterię Lindemann umieszczoną na przylądku Blanc Nez koło Calais, była wykorzystywana do zwalczania żeglugi alianckiej w Cieśninie Kaletańskiej. Próby jej zniszczenia przez lotnictwo i okręty alianckie nie przyniosły żadnych efektów, ostatecznie została zdobyta w 1944 roku po ataku od strony lądu.
W 1941 roku wysłano do Norwegii 8[2] dział, z których utworzono dwie baterie, przy czym jedno z dział utracono w trakcie transportu. Baterię Dietl składającą się z trzech dział umieszczono na wyspie Engeløya[3], a drugą baterię – Theo, składającą się z czterech dział, umieszczono w miejscowości Trondenes koło Harstad. Obie baterie były gotowe do działań bojowych w 1943 roku.
Baterie znajdujące się na terenie Norwegii po zakończeniu II wojny światowej zostały przejęte przez armię norweską i były używane do obrony wybrzeża. Bateria na wyspie Engeløya została zlikwidowana w 1956 roku, a bateria z Trondenes w 1964 roku. Jedno z dział baterii z Trondenes jest udostępnione do zwiedzania[4].
W Helu w sześciu zachowanych budowlach baterii (trzy stanowiska artyleryjskie, wieża kierowania ogniem i dwa magazyny amunicyjne) utworzono w 2006 r. Muzeum Obrony Wybrzeża – od 2017 r. rozbudowane w Helski Kompleks Muzealny.
Przypisy edytuj
- ↑ Na str. 6 książki Andrzeja Ciepliński Encyklopedia współczesnej broni palnej widnieje informacja o wyprodukowanych siedmiu działach, lecz jak wynika z liczby dział w poszczególnych bateriach, było ich co najmniej 11.
- ↑ W książce Mirosław Skwiot Niemiecka artyleria okrętowa vol. 1 wyd. AJ Press, ISBN 83-7237-149-0, str. 15 – istnieje informacja o wysłaniu czterech dział z czego jedno zostało utracone w transporcie.
- ↑ Coastal Gun Battery Dietl
- ↑ Strona muzeum w Trondenes: The Adolf Guns
Bibliografia edytuj
- Andrzej Ciepliński, Ryszard Woźniak: Encyklopedia współczesnej broni palnej. WIS, 1994. ISBN 83-86028-01-7.
- Mirosław Skwiot: Niemiecka artyleria okrętowa vol. 1. AJ Press, s. 15-16. ISBN 83-7237-149-0.
- Ian V. Hogg: German artillery of World War Two. Londyn: Greenhill Books, 2002. ISBN 1-85367-480-X. (ang.).
- Harald Isachsen: The Adolf guns : in the batteries at: Dietl/Steigen, Theo/Trondenes, Lindemann/Calais, Schleswig-Holstein/Hel. Harstad: 2007. ISBN 978-82-998024-0-6. (ang.).
- Marcin Dudek: Schleswig Holstein czyli helskie Działa Nawarony. Muzeum Obrony Wybrzeża, Hel, 2008. ISBN 978-83-89568-40-3. (pol.).
- Władysław Szarski: Ciekawostki najcięższej artylerii. Muzeum Obrony Wybrzeża, Hel, 2009. ISBN 978-83-89568-41-0. (pol.).
- Władysław Szarski i Marek Krzyczkowski: Stanowiska artyleryjskie dział 406 mm z baterii Schleswig-Holstein w Helu. HEL – Helska Tawerna, 12 maja 2008. [dostęp 2011-11-04]. (pol.).
- Władysław Szarski, Bateria 40,6 cm Schleswig-Holstein i inne „Adolfkanonen” , Muzeum Obrony Wybrzeża, Hel, 2023, ISBN 978-83-89568-40-3.