Alfred Jesionowski
Alfred Jesionowski (ur. 27 stycznia 1902 roku w Mogilnie, Poznańskie, zm. w niewyjaśnionych okolicznościach podczas ewakuacji więzienia w Katowicach w styczniu 1945) – pseudonim „Szymon”, „Dr Szymon”, „301”, w areszcie gestapo posługiwał się też nazwiskiem Jeske; nauczyciel (profesor gimnazjum), recenzent i krytyk literacki, publicysta, znany zwłaszcza jako polemista „Prosto z Mostu” i poznańskiej „Kultury”, badacz i znawca stosunków niemiecko-polskich na Śląsku, prelegent radiowy związany z rozgłośnią Polskiego Radia w Katowicach; podczas wojny żołnierz podziemia, przedstawiciel Sekcji Zachodniej Departamentu Informacji Delegatury Rządu Rzeczypospolitej Polskiej[1].
Życiorys
edytujPo ukończeniu studiów (filologia romańska i germańska) na Uniwersytecie Poznańskim (był członkiem korporacji akademickiej „Surma”) pracował jako nauczyciel języków francuskiego, niemieckiego i polskiego w gimnazjach śląskich (1927-1931 w Lublińcu, później w Mikołowie, Pszczynie, Mysłowicach). Publikował w wielkopolskiej i śląskiej prasie regionalnej („Wici Wielkopolskie”, „Zaranie Śląskie”, „Polska Zachodnia” i innych) oraz pismach ogólnopolskich („ABC artystyczno-literackie”, „Prosto z Mostu”). Współpracował z Instytutem Bałtyckim i Śląskim. Opublikował prace monograficzne. Plebiscyt i powstania śląskie w polskiej literaturze pięknej (1938), Problem polski na Śląsku w świetle nowszej beletrystyki niemieckiej (1938), Współczesna twórczość literacka Śląska (1939) i bardzo ważny, szeroko recenzowany tom Motywy religijne we współczesnej powieści polskiej (1939). W sumie pozostawił po sobie ponad 500 publikacji drukiem i wiele w rękopisach[2].
W czasie wojny ukrywał się w Krakowie, mieszkał przy ul. Zamkowej 13/1. Uczestniczył w tajnym nauczaniu. Jako członek podziemnej organizacji „Ojczyzna” działał w Sekcji Zachodniej Departamentu Informacji Delegatury Rządu RP był animatorem i uczestnikiem dywersyjnej akcji „N”[3]. 1 marca 1944 roku został aresztowany przez gestapo w Krakowie, po uciążliwym śledztwie był więziony w Katowicach; zaginął bez wieści podczas ewakuacji więzienia zwanej „marszem śmierci”[4].
Publikacje
edytujwydanie krytyczne
edytuj- Alfred Jesionowski, Przymierze z książką. Wybór pism z lat 1929-1945, red. O. Płaszczewska, M. Urbanowski, Kraków 2022[5].
przedwojenne druki zwarte:
edytuj- Alfred Jesionowski, Cher Camarade… Uwagi metodyczne o prowadzeniu korespondencji z młodzieżą zagraniczną., Września 1933[6].
- Alfred Jesionowski, Plebiscyt i powstania śląskie w polskiej literaturze pięknej, Katowice 1938[7].
- Alfred Jesionowski, Problem polski na Śląsku w świetle nowszej beletrystyki niemieckiej, Katowice 1939[8].
- Alfred Jesionowski, Motywy religijne we współczesnej literaturze polskiej, Poznań 1939[9].
- Alfred Jesionowski, Współczesna twórczość literacka Śląska, Katowice 1939[10].
przekład:
edytuj- Friedrich Lorenz, Pionierzy techniki. Nieznane losy wynalazców na przestrzeni pięciu wieków [Väter der Maschinenwelt], przeł. Alfred Jesionowski, Lwów-Warszawa 1938[11].
materiały glottodydaktyczne:
edytuj- Alfred Jesionowski Petites histoires et anecdotes. Recueillies et adaptées à l’usage de la jeneusse, Nakładem Państwowego Wydawnictwa Książek Szkolnych, Warszawa 1935[12].
- F. Müller-Partenkirchen, Schulgeschichten, opr. Alfred Jesionowski, Książnica -Atlas, Lwów-Warszawa 1936[13].
Opracowania
edytuj- Urszula Gumuła, Bibliografia prac Alfreda Jesionowskiego, „Zeszyty Naukowe WSP w Katowicach” 1965 nr 3, s. 239-262[14].
- Krystyna Heska-Kwaśniewicz, Taki to mroczny czas. Losy pisarzy śląskich w okresie wojny i okupacji hitlerowskiej, Katowice 2004[15].
- Olga Płaszczewska, Alfred Jesionowski. Przymierze z książką, przymierze z Polską, w: A. Jesionowski, Przymierze z książką. Krytyka literacka, publicystyka i proza z lat 1929-1945, Kraków 2022, s. 5-56[16].
- Maciej Urbanowski, O zapominaniu krytyków, w: A. Jesionowski, Przymierze z książką. Krytyka literacka, publicystyka i proza z lat 1929-1945, Kraków 2022, s. 577-587[17].
Przypisy
edytuj- ↑ Zbyszko Bednorz, Lata krecie i orłowe, Warszawa 1987 ISBN 83-211-0790-7
- ↑ Hufiec ZHP Lubliniec, Historia Hufca: opiekunowie drużyn: Alfred Jesionowski [online], lubliniec.zhp.pl [dostęp 2024-03-07].
- ↑ Akcja dywersyjna „N”. Dokumenty i materiały z archiwum Tadeusza Żenczykowskiego. Opr., przedmową i przypisami opatrzył Grzegorz Mazur, Wrocław 2000 ISBN 83-7095-046-9
- ↑ Bogdan Snoch, Jesionowski Alfred, w: tenże, Górnośląski słownik biograficzny. Wydanie drugie (uzupełnione i rozszerzone), Katowice 2004, s. 139. ISBN 8387455482
- ↑ Alfred Jesionowski, Olga Płaszczewska, Maciej Urbanowski, Przymierze z książką: krytyka literacka, publicystyka i proza z lat 1929-1945, Wyd. 1, Kraków: Wydawn. Arcana, 2022, ISBN 978-83-65350-75-6 [dostęp 2024-03-07].
- ↑ Alfred (1902-1945) Jesionowski, Cher Camarade. Uwagi metodyczne o prowadzeniu korespondencji z młodzieżą zagraniczną, 1933 [dostęp 2024-03-07] (ang.).
- ↑ Alfred (1902-1945) Jesionowski, Plebiscyt i powstania śląskie w polskiej literaturze pięknej, skł. gł. "Nasza Księgarnia", 1938 [dostęp 2024-03-07].
- ↑ Alfred (1902-1945) Jesionowski, Problem polski na Śląsku w świetle nowszej beletrystyki niemieckiej, Wydawnictwa Instytutu Śląskiego, 1939 [dostęp 2024-03-07].
- ↑ Alfred Jesionowski, Problem polski na Śląsku w świetle nowszej beletrystyki niemieckiej, Katowice 1939 [online], polona.pl [dostęp 2024-03-07] (pol.).
- ↑ Alfred (1902-1945) Jesionowski, Współczesna twórczość literacka Śląska, „Biblioteka Uniwersytecka w Toruniu”, 1939 [dostęp 2024-03-07].
- ↑ Friedrich (1898-1964) Lorenz, Pionierzy techniki. Nieznane losy wynalazków na przestrzeni pięciu wieków, „48450 II”, 1938 [dostęp 2024-03-07].
- ↑ Urszula Gumuła, Bibliografia prac Alfreda Jesionowskiego, „Zeszyty Naukowe WSP w Katowicach” 1965 nr 3, s. 239-262:https://bazhum.muzhp.pl/media/files/Biuletyn_Polonistyczny/Biuletyn_Polonistyczny-r1966-t9-n26_27/Biuletyn_Polonistyczny-r1966-t9-n26_27-s73-85/Biuletyn_Polonistyczny-r1966-t9-n26_27-s73-85.pdf
- ↑ Fritz Müller-Partenkirchen, Alfred Jesionowski, Schulgeschichten, Wydanie autoryzowane, Bibljoteczka Niemiecka. Serja 2, Lwów ; Warszawa: Książnica - Atlas S.A. Zjednocz. Zakłady Kartogr. i Wydawn. T .N. S. W, 1936 [dostęp 2024-03-07].
- ↑ Zob. Katedra Historii Literatury Polskiej WSP w Katowicach "Biuletyn Polonistyczny" 1966 (R. IX), nr 26-27, s. 73-85: https://bazhum.muzhp.pl/media/files/Biuletyn_Polonistyczny/Biuletyn_Polonistyczny-r1966-t9-n26_27/Biuletyn_Polonistyczny-r1966-t9-n26_27-s73-85/Biuletyn_Polonistyczny-r1966-t9-n26_27-s73-85.pdf
- ↑ Krystyna Heska-Kwaśniewicz, Taki to mroczny czas. Losy pisarzy śląskich w okresie wojny i okupacji hitlerowskiej, Katowice 2004 ISBN 83-226-1379-2
- ↑ Alfred Jesionowski, Olga Płaszczewska, Maciej Urbanowski, Przymierze z książką: krytyka literacka, publicystyka i proza z lat 1929-1945, Wyd. 1, Kraków: Wydawn. Arcana, 2022, s. 577-587, ISBN 978-83-65350-75-6 [dostęp 2024-03-07].
- ↑ Alfred Jesionowski, Olga Płaszczewska, Maciej Urbanowski, Przymierze z książką: krytyka literacka, publicystyka i proza z lat 1929-1945, Wydanie pierwsze, Kraków: Wydawnictwo Arcana, 2022, s. 577-587, ISBN 978-83-65350-75-6 [dostęp 2024-03-07].