Andrzej Czajkowski (1905–1990)

Andrzej Czajkowski (ur. 1905, zm. 1990[1]) – polski rolnik, Sprawiedliwy wśród Narodów Świata.

Andrzej Czajkowski
Data urodzenia

1905

Data śmierci

1990

Zawód, zajęcie

rolnik

Miejsce zamieszkania

Zręcin

Narodowość

polska

Wyznanie

katolicyzm

Małżeństwo

Anna Czajkowska

Dzieci

Walerian, Jan, Bronisława

Krewni i powinowaci

Bronisława Czajkowska, Szymon Czajkowski

Odznaczenia
Sprawiedliwy wśród Narodów Świata

Życiorys

edytuj

Andrzej Czajkowski był synem Bronisławy i Szymona Czajkowskich. Jego żoną była Anna Czajkowska, z którą miał dzieci: Waleriana, Jana i Bronisławę. Mieszkał z rodziną w gospodarstwie rolnym w Zręcinie w powiecie krośnieńskim. Jego sąsiadami była prowadząca sklep i gospodarstwo rolne żydowska rodzina Lipinerów. Ze względu na prześladowania Żydów, w 1942 r. Ignacy Lipiner zwrócił się do Czajkowskich o udzielenie schronienia. W następnych latach dołączyła do niego żona Chaja i ich młodsza córka, Erna, które opuściły getto razem z grupą Żydów wyprowadzanych do pracy. Następnie w gospodarstwie Czajkowskich znalazła się też Sonia, zbiegła z rzeszowskiego getta starsza córka Lipinera, właściciel krośnieńskiej masarni Józef Brajtowicz, bracia Bergman i Haskiel Morgenstern szwagier Lipinera. Na początku kryjówką była komórka w oborze, jednak z czasem Czajkowski razem z ojcem zbudował w stajni dodatkową ścianę, za którą na piętrowych łóżkach zamieszkało razem 9 osób. Gestapo dwukrotnie przeszukiwało gospodarstwo Czajkowskich, jednak nie znaleziono ukrywanych. Szczególnie niebezpiecznym czasem były ostatnie miesiące przed wyzwoleniem regionu przez Armię Czerwoną, kiedy to obok stajni z kryjówką stacjonowało kilkudziesięciu niemieckich żołnierzy. Żydzi wyszli ze schronienia u Czajkowskich 8 września 1945 r.[1][2]

Został odznaczony medalem Sprawiedliwego wśród Narodów Świata 4 czerwca 1963 r. razem z matką Bronisławą Czajkowską i ojcem Szymonem Czajkowskim[2]. W 1988 r. uhonorowani zostali jego córka Bronisława Lipińska oraz syn Walerian Czajkowski[1][2].

  • Józef Brajtowicz
  • Roman Bergman
  • Maks Bergman
  • Rubin Bergman
  • Haskiel Morgenstern
  • Sonia Pomeranc z d. Lipiner
  • Erna Salomon z d. Lipiner
  • Chaja Lipiner z d. Morgenstern
  • Ignacy Lipiner

Przypisy

edytuj
  1. a b c d Natalia Aleksiun, Historia pomocy – Rodzina Czajkowskich. Polscy Sprawiedliwi [online], sprawiedliwi.org.pl, listopad 2014 [dostęp 2020-10-31].
  2. a b c The Righteous Among The Nations [online], The Righteous Among The Nations [dostęp 2020-10-31].
  3. Righteous Among the Nations Honored by Yad Vashem by 1 January 2020. Poland [online], yadvashem.org, 1 stycznia 2020, s. 14 [dostęp 2020-11-01] (ang.).