Andrzej Markiewicz (fizjokrata)
Andrzej Markiewicz (ur. 1767, zm. 1815) – polski prawnik, fizjokrata, filozof.
| Data urodzenia | |
|---|---|
| Data śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
prawnik, filozof |
Życiorys edytuj
Ukończył Seminarium Kandydatów Stanu Nauczycielskiego przy Szkole Głównej Koronnej w Krakowie. Został nauczycielem i uczył prawa, nauki moralnej, historii, początkowo w szkole wydziałowej w Warszawie, a następnie (1795-1801) w szkołach przygłównych w Krakowie. Po zwolnieniu z pracy przez władze austriackie bezskutecznie poszukiwał pracy jako nauczyciel prawa w szkolnictwie średnim i wyższym, m.in. w Liceum Krzemienieckim (pomimo pozytywnych referencji dla Hugona Kołłątaja) i kilkukrotnie w Szkole Głównej Koronnej (na Katedrę Prawa Natury). W okresie Księstwa Warszawskiego (1810–1815) pełnił funkcję notariusza publicznego w departamencie krakowskim[1].
Poglądy edytuj
Markiewicz jest znany przede wszystkim jako przedstawiciel polskiego fizjokratyzmu i opartej na nim nauki moralnej i koncepcji prawa natury. Jego prace oparte były na polskich, nie francuskich autorach oświeceniowych, takich jak Hieronim Stroynowski (Nauka prawa przyrodzonego, politycznego, ekonomiki politycznej i prawa narodów) czy Hugo Kołłątaj. Jego prace były podręcznikami, realizującymi zalecenia Komisji Edukacji Narodowej. Były kierowane do młodzieży, którą autor chciał kształcić na cnotliwych obywateli[1].
Porządek fizyczny i moralny stanowiły dla niego jedność, rządzącą się określonymi prawami. Ludzie mają naturalne potrzeby (m.in. dążenie do szczęścia) i możliwości. Wynikają z tego określone prawa moralne oraz "należytości i powinności", które zestawiał w porównawczych tabelach. Dotyczyły one m.in. równości, własności, obowiązku pracy, zniesienia niewolnictwa i poddaństwa, zwalczania próżniactwa. Jego prace zawierają też rozbudowaną argumentację z zakresu etyki cnót[1].
Markiewicz był zwolennikiem oświeceniowej idei postępu. Jedną z naczelnych powinności było dążenie do rozumu oświeceniowego, w czym ważną rolę odgrywały nauki i sztuki. Krytykował w tym Rousseau, dla którego nauki i sztuki były źródłem moralnego zepsucia ludzkości[1].
Dzieła edytuj
- (1809) Moralność w wykładzie prawa przyrodzonego, Kraków;
- (1818) Nauka obyczajowa o obrzydzeniu występków, wad i przesądów, a zamiłowaniu prawdy, cnoty i przymiotów towarzyskich do ukształcenia młodzieży na dobrych ludzi, obywateli i urzędników stosowana, Kraków.
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d Wroczyński 2011 ↓, s. 51.
Bibliografia edytuj
- Krzysztof Wroczyński, Markiewicz Andrzej, [w:] Andrzej Maryniarczyk (red.), Encyklopedia filozofii polskiej, t. 2, Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, 2011, s. 51.
Linki zewnętrzne edytuj
- Dzieła Andrzeja Markiewicza w bibliotece Polona