Ansis Daumanis
Ansis Daumanis (ros. Анс Эрнестович Дауман, Ans Ernestowicz Dauman; ur. w listopadzie 1885 w Dreiliņi, zm. 1 sierpnia 1920 pod Brześciem) – łotewski rewolucjonista, bolszewik, uczestnik łotewskiej wojny o niepodległość po stronie bolszewickiej oraz wojny polsko-bolszewickiej.
 Pomnik Daumanisa w Obolu na Białorusi | |
| Data i miejsce urodzenia |
listopad 1885 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
1 sierpnia 1920 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1914–1917, 1918–1920 |
| Siły zbrojne |
|
| Jednostki |
6 Dywizja Strzelców, 1 Dywizja Łotewska, 10 Dywizja Strzelców |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
| |
Życiorys edytuj
Pochodził z łotewskiej rodziny chłopskiej[1]. W 1903 r., będąc uczniem szkoły mierniczych w Pskowie, wstąpił do nielegalnego kółka socjaldemokratycznego[2]. Rok później przyłączył się do Łotewskiej Socjaldemokratycznej Partii Robotniczej[2]. Brał udział w rewolucji 1905 r., stworzył oddział milicji ludowej w Biķernieki (ob. część Rygi) i dowodził nim. W 1907 r. ukończył naukę w szkole mierniczych w Pskowie[1]. Powołany do armii Imperium Rosyjskiego, w latach 1907-1911 służył w armii rosyjskiej w Warszawie[1]. Następnie żył w guberni wileńskiej, pracując w wyuczonym zawodzie. Powołany do wojska w 1914 r. w związku z wybuchem I wojny światowej[1].
Wziął udział w rewolucji lutowej 1917 r. Został po niej wybrany na burmistrza Narwy, następnie na przewodniczącego rady delegatów robotniczych i żołnierskich w Narwie. Wszedł również do bolszewickiego komitetu wojskowo-rewolucyjnego w Narwie[1]. Jako burmistrz Narwy zainicjował oderwanie miasta od guberni piotrogrodzkiej i przyłączenie go do guberni estońskiej[3], co zaakceptował już rząd Rosji Radzieckiej po rewolucji październikowej[4].
Po pokoju brzeskim i wkroczeniu wojsk niemieckich na ziemie estońskie utworzył z robotników narwskich oddział Czerwonej Gwardii, na bazie którego powstała następnie radziecka 6 Dywizja Strzelców[2][1]. W 1919 r. wszedł do Rady Rewolucyjno-Wojskowej Armii Radzieckiej Łotwy, utworzonej w styczniu tego samego roku po zajęciu Rygi przez Armię Czerwoną[1]. Dowodził 2 brygadą 1 Dywizji Łotewskiej[1], w marcu 1919 r. został dowódcą kurlandzkiej grupy Armii Radzieckiej Łotwy[5]. Dowodzone przez niego jednostki nie były w stanie utrzymać opanowanych przez bolszewików w końcu 1918 r. terytoriów Kurlandii i Semigalii, ponosząc serię porażek z silniejszymi liczebnie i lepiej wyposażonymi jednostkami niemieckimi: Bałtycką Landeswehrą, Żelazną Dywizją i 1 Rezerwową Dywizją Gwardii. Niemiecka antybolszewicka kontrofensywa dotarła w drugiej połowie marca 1919 r. do linii Lelupy i tam została powstrzymana[6]. W końcu maja 1919 r. Niemcy odbili z rąk bolszewików także Rygę[7]. Armia Radzieckiej Łotwy wycofała się do Łatgalii. Ansisa Daumanisa mianowano komendantem twierdzy dyneburskiej[1]. Był również członkiem Centralnego Komitetu Wykonawczego Łotewskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej. W marcu-kwietniu 1920 r., to jest już po bitwie pod Dyneburgiem i upadku Łotewskiej SRR, był też delegatem na VI zjazd Komunistycznej Partii Łotwy i IX zjazd WKP (b)[1] Po zakończeniu zjazdu skierowany na kursy w Akademii Sztabu Generalnego[1].
Objął dowództwo 10 Dywizji Strzelców[1]. Na jej czele brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Zginął 1 sierpnia 1920 r. w bitwie o Brześć[2].
Ansis Daumanis został pochowany w Mińsku; jego mogiła znajduje się na terenie parku im. Gorkiego[4]. Dwukrotnie odznaczony Orderem Czerwonego Sztandaru, w tym raz pośmiertnie[1].
Imieniem Daumanisa (w brzmieniu rosyjskim - Daumana) nazwano ulice w Mińsku[8] oraz w Narwie[3].
Jego brat Jānis Daumanis również był działaczem partii bolszewickiej[3].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g h i j k l m M. Pole, История «латышских стрелков». От первых марксистов до генералов КГБ, Rodina, 15 maja 2022, ISBN 978-5-04-377395-1 [dostęp 2022-12-18] (ros.).
- ↑ a b c d ДАУМАН [online], interpretive.ru [dostęp 2022-12-18] (ros.).
- ↑ a b c Tomasz Otocki, Narwianie kłócą się o komunistyczne nazwy ulic [online], 2019 [dostęp 2022-12-18] (pol.).
- ↑ a b Олег УСАЧЕВ, Что мы знаем о кавалере трех царских и двух советских орденов Ансе Даумане? [online], www.sb.by, 24 sierpnia 2021 [dostęp 2022-12-18] (ros.).
- ↑ T. Paluszyński, Walka o niepodległość Łotwy 1914-1921, Bellona, Warszawa 1999, s. 139.
- ↑ T. Paluszyński, Walka o niepodległość Łotwy 1914-1921, Bellona, Warszawa 1999, s. 163.
- ↑ T. Paluszyński, Walka o niepodległość Łotwy 1914-1921, Bellona, Warszawa 1999, s. 190.
- ↑ улица Даумана (вуліца Даўмана) в Минске – Vulica.by [online], vulica.by [dostęp 2022-12-18].